Kardeşler Arası İlişkiler

Kardeşler arası ilişkiler
Kimi zaman çepeçevre saran, sıcacık bir ilişki… Kimi zaman bitmek bilmez tartışmalar eşliğinde güç mücadelesi… Kardeş ilişkileri… Ebeveynlerin en çok istedikleri şey, kendileri olmadığı zaman çocuklarının hayatta güvenebileceği, dayanak bulacağı birisinin olmasıdır Öyle biri olmalıdır ki, çıkarsızca, koşulsuzca sevsin Öyle biri olmalı ki, onun acısını acısı, sevincini sevinci yapsın… Elbette tüm bu koşulları sağlayacak bir kardeşten başkası değildir! Peki gerçekten böyle midir?

İlk kez psikolojinin öncü isimlerinden biri olan Alfred Adler tarafından, ailedeki diğer çocukların varlığına ve bunun çocuğun gelişimi üzerindeki etkilerine dikkat çekilmiştir Ona göre, çocuğun diğer kardeşler arasındaki durumu, özellikle dünyaya geliş sırası hem kardeş ilişkilerinde hem de diğer insanlarla olan ilişkisinde önemlidir Başka bir ifadeyle Adler, doğuş sırasının çocuğun hayatında kendine özgü bazı sorunları da birlikte getirdiğine inanmaktadır
Adler’in öne sürdüğü fikirler ile olası yaşanılanları karşılaştırarak birlikte düşünelim
Adler’e göre “En büyük çocuk, tacını yitirmiş kraldır” Yaşamının ilk yıllarında anne-babasının tek sahibi olan ilk çocuk, aynı zaman da tüm ilgi ve sevginin de tek hakimidir Anne-baba ilk çocuğuyla büyür, ebeveynliği onunla birlikte öğrenirler Bir süre sonra doğan yeni kardeş ile bu saltanat sarsılır ve büyük kardeşin hayatı bir daha eski haline gelemeyecek şekilde değişir Artık sahibi olduğu en değerli iki varlığın –anne ve babasının- ilgisi ve sevgisinin tek sahibi değildir Üzerinde oturduğu tahtı paylaşması gereken biri vardır: Kardeşi… Düşünüldüğünde pek de kolay bir kayıp olmadığı açıktır
Yeni kardeşin doğumuna tepkiler çeşitlidir Bazı çocuklar büyük bir kıskançlıkla, sahip olduklarını kaybetmemek adına bir savaş başlatırlar “Anne bak ne pis, altına “e” yapıyor… Hiç söz dinlemiyor, hep ağlıyor… Seni hiç uyutmuyor…” Şeklinde belli belirsiz konuşmasıyla kardeşinin eksiklerini ortaya koyarken, hoyratça sevip canını acıtmak ona zevk verebilir Ya da tamamen reddedip uzak durarak o yokmuş gibi davranarak da kabullenmeyişini gösterebilir Yaptığı hiçbir resimde kardeşinin olmaması ya da kardeşini hala annesinin karnında yaparak doğuşunu kabullenmeyen resimler yapması da olasıdır Bazı zamanlarsa gerileme davranışı göstererek nasıl ki kardeşi altını ıslatıyorsa o da alt ıslatmaya başlayabilir İlgi çekmek için ya da içinde bulunduğu durumun ağırlığını taşıyamadığı için görülen bu tür gerilemeler, aslında “Ben bu durumu kabullenmiyorum” mesajının şekil değiştirmiş ifadesidir
Kuşkusuz ki tepkiler hep olumsuz olmayacaktır Yaşından ötürü, anne-babası ona kardeşiyle ilgili sorumluluklar verdiğinde bunları “abi/abla” olmanın gururuyla yerine getirmekten zevk alıp, bu vazifeleri severek yerine getirir Gücünden ve sahip olduğu yeteneklerinden ötürü, özellikle yaşamın ilk dönemlerinde kardeşinin sahip olduğundan çok daha fazlasına sahiptir Birçok konuda kardeşinden daha başarılı ve daha fazlasına sahiptir Ancak olası kardeş kavgalarında yine sahip olduğu bu özellikler nedeniyle, eleştiri alacak, hatalı görülecek de kendisidir Öyle ki, sahip olduğu donanımların iyi mi-kötü mü olduğuna kendisi de karar veremeyecek duruma gelebilir
İlk çocuk kendi iç dünyasında bu mücadeleleri verirken, ikinci çocuk da kendi yaşamının getirdikleri ile uğraşmaktadır Kendisinden daha güçlü ve yetenekli büyük kardeşten sonra aile yaşamına katılan ikinci kardeş, anne-baba tutumu konusunda büyük kardeşe oranlar biraz daha şanslıdır Çünkü çocuklarının eğitimi konusunda ana-baba çoğu kez ikinci çocuklarına birinci çocuklarından daha ılımlı davranabilirler Artık çocuk yetiştirme konusunda bilgi ve deneyim sahibi olan anne-baba, ilk çocuğuyla yaşadığı ilişkiden edindiği derslerle bazı konularda eskiye göre daha farklı tutum sergileyebilir İkinci çocuk, her şeyden önce sürekli kendisinden daha güçlü, daha fazla donanımı olan bir örnekle yaşamaya devam etmektedir Bu nedenle büyük kardeşi gibi yetenekli ve başarılı olmadığı inancı geliştirebilir ve onunla bir yarışma içine girebilir Eğer abisi/ablası kadar yetenekli olmadığı inancı yerleşirse, içten içe bir kıskançlık duygusu ile büyük kardeşi ve sahip olduklarını kıskanabilir Büyük kardeşe başkaldırıcı ya da boyun eğici bir tutum içine girebilir
Tam tersi bir şekilde, büyük kardeşin varlığı, küçük kardeşe büyük bir destek ve güç kaynağı da olabilir Düştüğünde kaldıracak, ağladığında gözyaşını silecek, acıları-sırlarını paylaşabileceği yani güveneceği biri vardır: Abisi/Ablası… Doğumundan itibaren sahip olduğu ve hayatı boyunca sahip olacağı, biricik sığınak… Dış dünyada ne kadar sorun yaşarsa yaşasın, ne kadar yalnız kalırsa kalsın, evinde, -hatta belki odasında- onu bekleyen, onu seven biri vardır… Asla onu yalnız bırakmayacak biri…
Adler’in öne sürdüğü fikirler yıllardır tartışılmakta ve araştırmalar devam etmektedir Kimi zaman onun kardeş ilişkileri konusundaki iddialarını çürüten bulgular ortaya çıkarken kimi zaman da doğrular nitelikte sonuçlar görülebilmektedir Elbette kardeş ilişkilerini tek bir kalıpta, tek bir formatta tanımlamak olası değildir Her insan ayrı bir dünyadır Her aile ayrı bir sistemdir Aile içi ilişkilerin dinamikleri birbirinden farklıdır Birbirinin eşi olan süreçlerin yaşanmasını beklemek olası değildir Ancak her bilgi, kendi ilişkilerimizi düzenlemede bize kılavuzluk edecek, bizim kendi yaşantımız içinde ilişkilerimizin yapısını oluştururken yarar sağlayacak küçük elmas kırıntılarıdır