Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi

madde 1: butun insanlar ozgur ve onurda ve haklarda e$it olarak dogarlar akil ve vicdanla donatilmi$lardir ve her teki bir digerine karde$lik anlayi$i ile davranir
madde 2: herkes, irk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal ya da diger goru$, uyrukluk ya da toplumsal koken, mulkiyet, dogum ya da ba$ka bir statuye dayali ayrimcilik olmaksizin bu buldiri'de duzenlenen tum haklara ve ozgurluklere sahiptir
madde 3: herkesin ya$am, ki$i ozgurlugu ve guvenligi hakki vardir
madde 4: kimse kolelik ve kulluk durumunda tutulamaz butun bicimleriyle kolelik ve kole ticareti yasaklanacaktir
madde 5: hic kimse i$kenceye ya da zalimane, insanlikdi$i ya da a$agilayici muamele ya da cezaya tabi tutulamaz
madde 6: herkes, nerede olursa olsun, hukuk onunde bir ki$i olarak taninma hakkina (bkz: sahis) sahiptir
madde 7: herkes hukuk onunde e$ittir ve herhangi bir ayrimcilik olmaksizin hukukun e$it korumasi hakkina sahiptir herkes, bu bildiri'yi ihlal eden herhangi bir ayrimciliga ve bu tur bir ayrimciliga yonelik herhangi bir ki$kirtmaya kar$i e$it bicimde korunma hakkina sahiptir
madde 8: herkes, anayasa ya da yasa ile kendisi icin gunvece altina alan temel haklari ihlal eden tasarruflara kar$i yetkili ulusal yargi yerleri araciligi ile kullanilacak etkin hukuk yollarina ba$vurma hakkina sahiptir
madde 9: hic kimse, keyfi olarak gozaltina alinamaz, tutulamaz, alikonamaz ya da surgun edilemez
madde 10: herkesin, haklari ve yukumlulukleri belirlenirken ya da kendisine herhangi bir suclama yoneltilirken, tam bir e$itlikle, bir bagimsiz ve tarafsiz yargi yeri onunde adil ve aleni olarak yargilanma hakki vardir
madde 11:
1 kendisine bir suc yoneltilen herkesin, savunmasi icin gereken tum guvencelere sahip kilindigi acik bir yargilama yoluyla yasa uyarinca suclulugu kanitlanana dek masum sayilma hakkina sahiptir
2 hic kimse, i$lendigi zaman ulusal ya da uluslararasi hukuk cercevesinde bir suc olu$turmayan herhangi bir eylem ya da ihmalinden oturu suclu sayilamaz bunun gibi, sucun i$lendigi zaman uygulanabilecek olandan daha agir bir ceza verilemez
madde 12: hic kimsenin, ozel ya$amina, aile ya$amina, konutuna ya da haberle$mesine yonelik keyfi mudahalelerine ya da onuruna ve $ohretine yonelik saldirilara maruz birakilamaz herkesin, bu tur mudahale ya da saldirilara kar$i hukuken korunma hakki vardir
madde 13:
1 herkes, her bir devletin sinirlari icersinde hareket etme ve yerle$me ozgurulu hakkina sahiptir
2 herkes, kendi ulkesi de dahil, herhangi bir ulkeyi terketme ve ulkesine geri donme hakkina sahiptir
madde 14:
1 herkes, zulumden kurtulmak icin ba$ka ulkere iltica etme ve bundan yararlanma hakkina sahiptir
2 bu hak, gercekten siyasal nitelikli olmayan suclardan ya da birle$mi$ milletler'in amaclarina ve ilkelerine aykiri tasarruflardan oturu kovu$turmalar yapilmasi durumunda, ileri surulemez
madde15:
1 herkesin bir uyrukluga hakki vardir
2 hic kimse keyfi olarak uyruklugundan yoksun birakilamaz ve hic kimsenin uyruklugu degi$tirme hakki yadsinamaz
madde 16:
1 evlilik ya$indaki erkekler ve kadinlar, irk, uyrukluk ya da din bakimindan herhangi bir sinirlama olmaksizin, evlenme ve bir aile kurma hakkina sahiptir erkekler ve kadinlar, evlenmede, evlilik surecinde ve evliligin cozulmesinde e$it haklara sahiptirler
2 evlilik ancak bu konuda istekli olan e$lerin serbest ve tam rizasiyla yururluge girer
3 aile, toplumun dogal ve temel birimidir ve toplum ve devlet tarafindan korunma hakkina sahiptir
madde 17:
1 herkesin tek ba$ina ya da ba$kalariyla birlikte, mulkiyet hakki vardir
2 hic kimse keyfi olarak mulkiyetinden yoksun birakilamaz
madde 18: herkes, du$unce, vicdan ve din ozgurlugu hakkina sahiptir bu hak, dinini ya da inancini degi$tirme ozgurlugunu, ve tek ba$ina ya da toplum icinde ba$kalariyla birlikte ve acik ya da ozel $ekilde dinini ya da inancini ogretme, uygulama, ibadet etme ya da gereklerini yerine getirme yollariyla aciklama ozgurlugunu de icerir
madde 19: herkesin goru$ sahibi olma ve ifade ozgurlugu hakki vardir bu hak, mudahele olmaksizin bir goru$e sahip olma ozgurlugunu ve herhangi bir ileti$im araci ile ve kaynagi ne olursa olsun bilgi ve du$uncenin ara$tirilmasi, elde edilmesi ve yayilmasi ozgurlugunu de icerir
madde 20:
1 herkes bari$cil nitelikli toplanma ve orgutlenme ozgurlugu hakkina sahiptir
2 hic kimse bir orgute girmeye zorlanamaz
madde 21:
1 herkesin, dogrudan ya da serbestce secilen temsilcileri araciligi ile ulkesinin yonetiminde yer alma hakki vardir (bkz: hukumet)
2 herkes, ulkesinin kamu hizmetlerine e$it bicimde girme hakki vardir
3 halkin istenci, yonetme yetkisinin temelini olu$turur bu istenc, gizli oy ya da e$deger serbest oylama usulleri ve genel ve e$it oy esasiyla yapilacak duzenli ve gercek secimlerde ifade edilir
madde 22: herkesin, toplumun bir uyesi olarak, sosyal guvenlik hakki vardir ve her ki$i onuru icin ve ki$iliginin serbestce geli$mesi icin vazgecilmez olan ekonomik, sosyal ve kulturel haklarin, her bir devletin orgutlenme bicimine ve kaynaklarina uygun olarak, ulusal cabalarla ve uluslararasi i$birligi ile gercekle$tirilmesine hak sahibidir
madde 23:
1 herkesin cali$ma, i$ini serbest olarak secme, adil ve elveri$li cali$ma ko$ullarina ve i$sizlige kar$i korunma hakki vardir
2 herkes, herhangi bir ayrimcilik olmaksizin, e$it i$ icin e$it ucrete hak sahibidir
3 cali$an herkesin, kendisi ve ailesi icin insan onuruna uygun bir ya$ami temin eden ve eger gerekiyorsa, ba$ka sosyal koruma araclariyla da tamamlanan adil ve elveri$li ucret almaya hakki vardir
4 herkes cikarlarini korumak icin sendika kurma ve bunlara katilma hakkina sahiptir
madde 24: herkesin, cali$ma saatlerinin makul bicimde sinirlanmasi ve duzenli aralikli ucretli tatil dahil olmak uzere, dinlenme ve bo$ zaman hakki vardir
madde 25:
1 herkes, beslenme, giyim, konut, tibbi bakim ve gerekli sosyal hizmetler dahil, kendisinin ve ailesinin saglik ve refahini temin icin elveri$li ya$ama standartlari hakkina, ve i$sizlik, hastalik, maluliyet, dulluk, ya$lilik hallerinde ya da gecim olanaklarindan kendi denetimi di$indaki ko$ullardan dogan diger yoksunluk durumlarinda, (sosyal) guvenlik hakki vardir
2 analik ve cocukluk ozel bakim ve yardim gorme hakkina sahiptir tum cocuklar, evlilik icinde ya da di$inda dogsunlar, ayni sosyal korumadan yararlanirlar
madde 26:
1 herkesin egitim hakki vardir egitim, en azindan ilk ve temel egitim a$amasinda parasizdir ilkogretim zorunludur teknik ve meslik ogretimin herkes icin mumkun olmasi saglanacaktir ve yuksek ogretime girme yeterlilik temelinde herkes bakimindan e$it olarak acik olacaktir
2 egitim, insan ki$iligini tam geli$tirmeye ve insan haklarina ve temel ozgurluklerine saygi gosterilmesini guclendirmeye yonelik olacaktir egitim, butun uluslar, irklar ya da dinsel gruplar arasinda anlayi$, ho$goru ve dostlugu ilerletmeli, ve birle$mi$ milletler'in bari$in korumasina yonelik etkinliklerini geli$tirmelidir
3 ana-babalar, cocuklarina verilecek egitimin turunu oncelikle secme hakkina sahiptir
madde 27:
1 herkes, toplulugun kulturel ya$amina serbest olarak katilma, sanattan yararlanma ve bilimsel ilerlemeleri ve bunun getirdigi yararlari payla$ma hakkina sahiptir
2 herkes yaraticisi oldugu her tur bilimsel, edebi ya da sanatsal urunlerinden dogan manevi ve maddi cikarlarinin korunmasi hakkina sahiptir
madde 28: herkes, bu bildiri'de duzenlenen haklarin ve ozgurluklerin eksiksiz olarak gercekle$tirilebilecegi bir sosyal ve uluslararasi duzene hak sahibidir (bkz: hadi bakalim)
madde 29:
1 herkesin, ki$iliginin ozgur ve tam geli$mesini olanakli kilan topluma kar$i odevleri vardir
2 haklarini ve ozgurluklerini kullanirken, herkes sadece, ba$kalarinin hak ve ozgurluklerinin usulunce taninmasini ve bunlara saygi gosterilmesini saglamak ve bir demokratik toplumda, genel ahlaka, kamu duzenine ve genel refaha ili$kin me$ru gereklerin kar$ilanmasi amaciyla, yasayla belirlenmi$ turde sinirlamalara tabi tutulabilir
3 bu haklar ve ozgurlukler, hic bir halde, birle$mi$ milletler'in amaclarina ve ilkelerine celi$ik bicimde kullanilamaz
madde 30: bu bildiri'nin hic bir hukmu, hic bir devlete, gruba ya da ki$iye, burada duzenlenen herhangi bir hakki ve ozgurlugu tahrip etmeyi amaclayan herhangi bir etkinlik icinde olmaya ya da herhangi bir eylemi yapmaya hak verir bicimde yorumlanamaz