Hipoglisemi Nedir?

Hipoglisemi Nedir?

Son günlerde üzerinde en çok konuşulan hastalık hipoglisemi, kan şekerinin herhangi bir nedenle aşırı derecede düşmesi olarak tanımlanıyor Acıbadem Hastanesi Diyabet Merkezi Uzmanı Dr Yaser Süleymanoğlu, hipogliseminin bir hastalık değil biyokimyasal bir olay olduğuna dikkat çekerek hipoglisemi hakkında merak edilenleri anlatıyor

Kan şekerin normalin altına düşmesidir İnsanın normal açlık kan şekeri 85-100 mg/ dl arasında seyir ederken, bu rakam toklukta 120-130 mg/ dl arasında seyir eder Uzun süren açlık durumunda veya tokluk sonrasında - özellikle şeker ve unlu mamullerden zengin bir yemek yedikten 2-3 saat sonra kan şekerinin düşmesi sonucu hipoglisemi yaşanır Aşırı terleme, çarpıntı, ellerde titreme, konsantrasyon kaybı, konuşma güçlüğü, sinirlilik, bulantı, aşırı acıkma hissi, tam bilinç kaybı ile hipoglisemi oluşur

Hipogliseminin nedenleri nelerdir?

Şeker ve ensülin aaaabolizmasında bir düzensizlik olarak özetlenecek Tip 2 diyabetin erken dönemi olabilir Ancak her zaman neden bu değildir Yoğun çalışma temposu, aşırı stres, ağır egzersiz durumlarında ve yeteri miktarda kalori veya karbonhidrat alınmadığı takdirde hipoglisemi görülme riski vardır Tiroit ve böbreküstü bezleri başta olmak üzere bazı endokrin organların ürettiği hormonların fazlalığında veya yetersizliğinde hipoglisemi bulguları görülebilir O nedenle hipoglisemiden yakınan bir hasta endokrin (hormon) açısından ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmelidir Eğer endokrin organ fonksiyonlarında bir düzensizlik yok ise, kişinin Tip 2 diyabet adayı olabileceği düşünülür

Tanı nasıl konur?

Daha önce anlatılan yakınmaları olan bir kişide, hipoglisemiye neden olabilecek diğer nedenlerin olmadığı anlaşıldıktan sonra, 75 gram glikozla şeker yükleme testi yapmak çoğu kez tanıyı koydurabilir Şeker yükleme testi sırasında alınan kan örneklerinde ensülin değerlerinin yüksek, geç saatlerde şeker değerlerinin düşük oluşuyla yakınmaları olan bir kişide reaktif hipoglisemi tanısı koydurur Reaktif hipoglisemi ayrı bir hastalık değil yalnızca başka bir hastalığın bir bulgusudur Saptandığında yapılması gereken, buna neyin sebep olduğunu bulmak ve onu tedavi etmeye çalışmaktır

Tedavisi nasıl yapılır?

Hipoglisemi nedenini bulmakla başlar Reaktif hipoglisemilerin çoğu erken dönem tip 2 diyabetten kaynaklandığını düşünmek, diğer olası nedenlerin de gözden geçirmek gerekir Hipoglisemide beslenme ve egzersiz tedavileri de uygulanır Ensülin miktarlarındaki aşırı yüksekliği olan vakalarda, hekim tarafından ilaç verilebilir

Şeker yükleme testi yapılırken nelere dikkat edilmeli?

Şeker yükleme testi yapmadan önceki 3 günlük dönem süresince şeker aaaabolizmasını etkileyecek doğum kontrol hapları, kortizon, bazı tansiyon düşürücüler, kortizon gibi ilaçları doktoruna danışarak almamalıdırlar Bunun dışında dikkat edilmesi gereken önemli bir konu, herhangi bir kısıtlayıcı perhiz yapılmamasıdır Karbonhidrattan daha zengin gıda alınması gereken bu 3 günlük sürede ekmek, hamur işi ve tatlılar serbest olarak yenilir Bu dönem süresince dikkat edilecek şeylerden biri de eğer yapılıyorsa bir egzersiz programına ara verilmesi gerekliliğidir

Şeker yükleme testinin zararı var mıdır?

Yanlış bir kanı vardır: Benim daha önce şekerim yoktu, şeker yükleme testinin yapılması bende şekere yol açtı Şeker yükleme testinde alınan şeker miktarı çok önemli boyutlarda değildir Bu test sadece var olan bir tablonun ortaya çıkmasını sağlar Test sırasındaki en fazla yakınmalardan biri bulantı-kusma şikâyetleridir Verilen glikoz sadece 1 bardakta eritilip içirilmeye çalışıldığında ortaya çıkan bir yakınmadır Toplam glikoz 3 bardak suda eritilip, bir miktar limon sıkıldığında böyle bir sorun gelişmeyecektir

Hipoglisemi kan şekeri düşüklüğü nedenleri

Çok sık acıkıyorsanız 'hipoglisemi' yani kan şekeri düşüklüğü yaşadığınıza işaret

“Akşam vakitlerine doğru pilim bitiyor” diyenlerdenseniz Yemeklerden sonra şiddetle tatlı ihtiyacı hissediyorsanız… Ve 2-3 saatte bir acıkıyorsanız Bu durum “hipoglisemi” yani kan şekeri düşüklüğü yaşadığınıza işaret edebilir Suadiye Memorial Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Bölümü'nden Dyt Oya Yüksek “ kan şekeri düşüklüğü ve çözüm yolları “hakkında bilgi verdi

Neden açlık hissediyorsunuz?
Hipoglisemi çok yaygın olan fakat çoğunlukla tansiyon düşüklüğü ile karıştırılan bir problemdir Özellikle kan şekerlerini kontrol eden insülin hormonunun metabolizmasındaki bozulmalardan meydana gelmektedir Ailede diyabet eğilimi görülen bireylerde ve insülin direncinde oluşan bir sorundur Diğer tetikleyen nedenler ise düzensiz beslenme ve fiziksel aktivite azlığıdır

Açlık ve tokluk kan şekerinize baktırın!
Eğer yemeklerden sonra tatlıya istek, halsizlik, çabuk acıkma, sinirlilik hali, terleme gibi durumlar yaşanıyorsa mutlaka belirli testlerin sık aralıklarla yapılması gerekmektedir Bu testler; açlık-tokluk şekerleri ile açlık-tokluk insülin düzeyleridir Bu testlerle birlikte hipoglisemi teşhis edilebilir İleride diyabet teşhisinin geciktirilebilmesi için koruyucu tedavi önemlidir

Glisemik indeks kavramı
Her besinin kan şekerini yükseltici ve dolayısıyla vücuttan salınan insülin düzeyini etkileyen bir mekanizması vardır Glisemik indeksi 55'in altında olan besinler düşük, 55-70 arasında olanlar orta, 70'in üstünde olanlar yüksek olarak tanımlanır

Hipoglisemi işaretlerini tanıyor musunuz?

Hipoglisemi denince, yemeklerden, özellikle fazla miktarda şeker ve unlu mamuller içeren yiyecek-içeceklerden 2-3 saat sonra ortaya çıkan aşırı terleme, çarpıntı, halsizlik, bulantı, dikkat kaybı, hatta el titremeleri ve sonra da uyuklama gibi belirtiler akla gelse de, son yıllarda hipoglisemik işaretlerin oldukça farklı olabileceği anlaşıldı

Kan şekerindeki düşme, azalmanın derecesi ve süresine de bağlı olarak çok farklı belirtiler verebiliyor

Mesela tatlı-unlu yiyeceklere aşırı ilgi duymak, özellikle “tatlı krizleri” yaşamak, gün boyu tekrarlayan sinirlilik, gerginlik, yorgunluk, uyku halleri de hipoglisemi ile ilişkili olabiliyor

Ayrıca uzun süren açlıklar, herhangi bir öğünü kaçırmayı takiben ortaya çıkan yorgunluk, uyku hali, huysuzluk, sinirlilik halleri de aynı kategoriye dâhil

Sık sık tekrarlayan gece terlemelerinin (özellikle uykudan 2-3 saat sonra ve sabaha karşı oluşan terlemeler), yalnız tatlılara değil, tuzlu gıdalara da aşırı ilgi duymanın, sık sık susamanın, ilerleyici bellek kaybının, hatta depresyonun bile hipoglisemi ile ilişkili olup olmadığının araştırılması gerekiyor

SORUN NEDEN YAYGINLAŞTI?

Hipoglisemi sorununun son yıllarda daha popüler hale gelmesinin sebebi sık sık yaptığımız beslenme yanlışları Son yıllarda çok fazla şekerli ve unlu yiyecek içecek tüketmeye başladık Bu durum (özellikle genetik mirasında orta yaş diyabeti (Tip2 diyabet) bulunanlarda) reaktif hipoglisemiyi sık rastlanılan bir sorun haline getirdi

Her yıl biraz daha büyüyen karbonhidrat tutkusu (özellikle önlenemez hale gelen fruktoz şurubu eklenmiş meşrubatlar, paketlenmiş unlu şekerli atıştırmalara olan ilgimiz) reaktif hipoglisemi probleminin yaygınlaşmasında en önemli neden oldu

Genetik mirasınızda pankreasınızdan insülin patlamasına yönelik bir eğilim varsa, pankreasınız kana hızlı karışan karbonhidratlara (kurabiye, baklava, bisküvi, gofret, browni, cips, patlamış mısır, beyaz ekmek, nişasta, kızarmış patates) fazlaca hassas ise aşırı şekerli ve/veya unlu besinler pankreasınızın yüzüne inmiş birer şamar gibidir Kanınızda baş edilmesi güç insülin patlamalarıyla neticelenir

Hipoglisemi çoğu zaman sadece beslenmede yapılacak küçük değişimlerle bile kontrol altına alınabiliyor Seyrek olarak çok özel bazı durumlarda ilaçlardan ya da cerrahi girişimlerden faydalanılıyor Yani sorunun çözümü son derece kolay!

Reaktif hipoglisemi probleminin bir hastalık değil, bir belirti olduğunu ve arkasında Tip2 diyabet eğilimi dışında başka sağlık sorunlarının da bulunabileceğini hatırlatalım Böyle bir sorunun neden olabileceği hastalıkların araştırılması gerektiğini de not düşelim

Beslenme hatalarımızın faturasını ödüyoruz

Besinlerdeki şeker ve diğer karbonhidratlar (ekmek, makarna, pilav) insülin hormonu sayesinde hücre içine girebilir, ancak bu şekilde enerjiye dönüşür

Eğer genetik mirasınızda Tip2 diyabet (erişkin tipi şeker hastalığı) varsa (yani anne-bana ya da diğer yakın akrabalarınızda orta ve ileri yaşlarda çıkmış, çoğu zaman ilaçsız bile ayarlanabilen ama genellikle bir veya birkaç hapla tedavisi mümkün olan bir kan şekeri yüksekliği söz konusuysa), bu ve benzeri yanlışlar bir süre sonra insülin direnci problemiyle neticelenir

İnsülin hormonunun hücreyle ilişkisi bozulur Hücreye şeker girişi problemli hale gelir Bu durumda “metabolik organizasyonunuz” bu direnci aşabilmek için pankreas bezinize “daha fazla insülin salgıla” talimatı verecektir

ışte bu insülin patlamaları sonucunda un ve şekerden zengin yiyecek-içeceklerin alımından bir veya iki saat sonra ya da ilerleyen saatlerde kan şekerinde ani düşmeler, yani hipoglisemik ataklar başlayacaktır

Ne yapmalı?

Hipoglisemi tanısı koymak kolaylaşmıştır Eskiden 5-6 saate kadar uzayabilen yükleme testleri, kanda insülin seviyelerini ölçmenin kolay, çabuk ve ucuz hale gelmesi nedeniyle iki saatte yapılabilir hale gelmiştir

ınsülin ve glukoz toleransı testi şeklinde uygulanan bu testlerde açlık insülini 8-10, iki saatlik insülin seviyesi ise 30 mlU/mlden az olmalıdır Ayrıca açlık kan şekerinin 100, iki saatlik şeker ölçümünün ise 140 mg/dlden düşük olması gerekmektedir

Eğer yaşadığınız bazı sorunların hipoglisemi ile ilgili olabileceğini düşünüyorsanız, uzun süren ve üst üste 4-5 kez damara girip kan alma zorunluluğu gerektiren testler yerine bu kısa süreli testten de yararlanabilirsiniz

Hipoglisemi Nedir?

Yemeklerden sonra uyku basıyor, kuşluk veya ikindi vakti odaklanma güçlüğü, dikkat kaybı ve öğrenme zorluğu başlıyorsa, hipoglisemi ihtimalini dikkate almalısınız



Eğer sık acıkıyor ve şekerli besinlere saldırıyor, olur olmaz zamanlarda “çikolata, baklava, sütlaç” krizleri yaşıyorsanız, açlığa dayanmakta zorlanıyor, mide krampları, yorgunluk, baş dönmesi, uyuklama, halsizlik, bitkinlik içinde kıvranıyorsanız; yemek yemekte gecikince ellerinizde titremeler, kalbinizde çarpıntılar, bedeninizde soğuk terlemeler oluyorsa, acıktığınızda gereğinden fazla huzursuz, sinirli, alıngansanız bu belirtilerin hipoglisemi ile ilgili olabileceğini düşünebilirsiniz
Sıradan günlük işleri yapmanızda, bedensel ve ruhsal enerjinizi koruyup, aktivitelerinizi gün boyu sürdürebilmenizde şekeriniz önemli rol oynar
Şeker ve insülin metabolizmasının ortak çalışması ile oluşan ve yiyeceklerinizin kalori değeri, türü, sizin aktivite düzeyinizle belirlenen kan şekeri seviyeniz, kritik sınırların altına inecek olursa işiniz zorlaşır
Özellikle beyniniz, temel enerji kaynağı glikozu yeteri kadar bulamadığı zaman sorun çıkarır Kan şekeri düşmelerinde ortaya çıkan ruhsal değişimler, yorgunluk, halsizlik ve bitkinlikler, odaklanma ve öğrenme güçlüklerinin ardında beyninizin yakıt ihtiyacının yeterince karşılanmaması vardır
Hipogliseminin varlığı şeker-insülin dengesinin ciddi bozukluğuna işarettir İnsülin kan şekeri düzeyini belirleyen başlıca hormondur ama dokuların, organların şeker ihtiyacını karşılayan sistemin başka oyuncuları da vardır
Böbrek üstü bezinin, tiroit bezinin salgıladığı hormonlar, büyüme hormonu ve daha pek çok faktör kan şekerinin düzenlenmesinde görev alır Bu nedenle hipoglisemi bir hastalık değil, bir belirtidir Bu belirtinin birçok sağlık sorununda ortaya çıkabileceği bilinir Tiroit bezi hastalıkları, karaciğer ve böbrek yetmezlikleri, böbrek üstü bezi hastalıkları ve daha pek çok bedensel problemin hipoglisemiye yol açabileceğini unutmayın

Kilo sorunu yaşayanlardansanız, kendinize bu soruları sormalı ve en doğru yanıtları vermeye çalışmalısınız Eğer belirtilerden iki veya üçüne sahipseniz, hipoglisemi ihtimalini aklınızda tutmalısınız

Hipoglisemi
Öğün atladığınızda şekerli, unlu ve yağlı besinlere saldırıyor musunuz?

Zaman zaman ciddi halsizlik, bitkinlik atakları yaşıyor musunuz?

Bu ataklarla birlikte veya bunlar olmadan önce çarpıntı, ellerde titreme, terleme, huzursuzluk, sinirlilik problemleriniz oluyor mu?

Özellikle yemeklerden sonra gelen uyku basmalarında, bazen de gün boyu oluşan uyuklamalardan şikayetçi misiniz?

Halsizlik, yorgunluk, bitkinlik gibi belirtilerden bir şeyler yiyip içince kolayca kurtulabiliyor musunuz?

Bu sorulardan birkaçına evet diyorsanız, aşağıdaki soruları da sormalısınız:

Sabahları baş ağrısıyla uyanıyor musunuz?

Şekerli, unlu besinlere dayanılmaz bir tutku duyuyor musunuz?

Zaman zaman çarpıntı ve terleme atakları yaşıyor musunuz?

Geceleri ter içinde ve huzursuz uyanıyor musunuz?

Bu soruların çoğuna “evet” yanıtı verdiyseniz, hipoglisemi hakkında daha fazla bilgi sahibi olmalı ve doktorunuzla görüşmelisiniz

Hipoglisemi herkeste kendini farklı olarak gösterir Aynı düzeyde kan şekeri düşüşü olan iki kişiden birinde uyku hali, unutkanlık, yorgunluk, iç geçmesi, el ve ayakta çözülme depresif belirtiler gözlenirken; diğerinde sinirlilik, öfke, gerginlik, korku gibi huzursuzluklar oluşabilir