Bebeklerde Bebeklerde Demir Eksikliği - Yaşa Göre Kan Değerleri

Anne karnındaki bebeğin alyuvarları farklıdır Bu alyuvarların içerdikleri hemoglobin çeşidi, fetal hemoglobindir (HbF)Yenidoğan bebeğin, anne karnındaki alyuvarlardan farklı alyuvarlara ihtiyacı vardır Onun için doğar doğmaz bebeğin kanındaki alyuvarlar hızla yıkılmaya başlar ve yerine yeni hemoglobin (HbA) içeren alyuvarlar yapılır Ancak, yıkılan alyuvarlardan bol miktarda sarılık maddesi(biluribin) üretilirNormalde biluribin karaciğerde işlenerek vücuttan atılacak hale getirilir Bu kadar fazla üretilen biluribin bebeğin karaciğer kapasitesini aşar ve bebeğin kanında ve dokularında birikmeye başlar ve fizyolojik sarılık ortaya çıkar
Diğer yandan yenidoğan bebekte, kan yapım hızı anne karnındakine göre oldukça yavaştır Doğumu izleyen ilk birkaç gün içinde hemoglobin ve alyuvar yapım hızı süratle düşer Kan yapım hızının düşük, ve alyuvarların yaşam süresinin kısmen kısa oluşu sonucu yaklaşık ikinci ayda hemoglobin değerleri en düşük düzeye ulaşır (ortalama % 11 gr) bundan sonra yapım hızı artarak üçüncü ayda tekrar yükselir
Çocuklarda yaşa göre normal ortalama kan değerleri:

Yaş Hemoglobin Hemotokrit
(gr/dl) (%)

kordon kanı 168 55
1gün 184 58
1hafta 17 53
2hafta 168 50
2ay 133 389
3ay 125 37
4ay 124 365
6ay 123 362
8ay 121 358
10ay 119 355
1 yaş 116 352
2 yaş 117 355
4 yaş 126 371
6 yaş 127 379
8 yaş 129 389
10-12 yaş 13 39

Erişkin
Erkek 16 47
Kadın 14 42

Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre demir eksikliği dünyada en sık rastlanan beslen*me sorunudur Demir eksikliğinin fiziksel, davranış, psikolojik ve zeka gelişimi üzerine olumsuz etkileri vardır

Dünya nüfusunun yarısı demir eksikliğinden etkilenmiştir Dörtte birinde demir eksikliğine bağlı kansızlık sorunu vardır Ülkemiz 0-1 yaş çocuklarının yarısında, okul çocuklarının üçte birine demir eksikliğine bağlı kansızlık görülmektedir Gebe ve loğusalık dönemindeki kadınlarımızdın yarısından fazlasında demir eksikliği ve kansızlık sorunu bulunmaktadır
Besinlerle yeterli demir ihtiyacının karşılanmaması, hızlı büyüme dönemlerinde artan demir ihtiyacı (süt çocukluğu, ergenlik dönemi), gebelik döneminde artan demir gereksinimi, sindirim sisteminde e milim ile ilgili sorunlar demir eksikliğinin başlıca nedenleridir
Hemoglobin yapımı için yeterli demir bulunmayışıyla ortaya çıkan anemi süt çocukluğu ve çocukluk çağında en sık görülen kan hastalığıdır Yenidoğan bebeğin vücudunda yaklaşık 05 gram, erişkinin vücudunda ise 5 gram demir mevcuttur Aradaki 45 gramlık farkı kapatmak için hayatın ilk 15 yılında her gün ortalama 08 mg demir emilimi gerektirir Bu büyüme gereksinimine ek olarak günlük demir kaybını karşılamak üzere az bir miktar daha alınmalıdır Böylece çocukluk çağında her gün 08-15 mg demir emilmeli, diyetteki demirlerin yaklaşık % 10’u emildiği için günlük diyet 8-15 gr demir içermelidir

Yenidoğanda demirin büyük kısmı alyuvarların içindeki hemoglobinin yapısında bulunur Doğumda bebeğin vücudundaki toplam demir miktarı ortalama 75 mg/kg’dır Erken doğmuş bebeklerde, düşük doğum tartısıyla doğmuş bebeklerde demir depoları azdır
İlk iki-üç ayda yenidoğanın yüksek hemoglobin düzeyleri hızla azalırken, açığa çıkan demir depolarda toplanır Zamanında doğan sağlıklı bebeklerde depolardaki demir ilk 5-6 ay kan yapımı için yeterlidir Bebeklerin doğum ağırlığı yaklaşık iki katına çıktığı zaman artık demir depoları tükenmiştir Düşük doğum ağırlığı ile doğmuş olan bebeklerde depolar daha da erken tükenir ve diyetteki demir büyük önem kazanır Yenidoğan ve süt çocuğunun temel besini anne sütüdür Anne sütünün önemli bir üstünlüğü vardır Çünkü içinde bulunan demirin % 50’si emilir Anne sütündeki demir miktarı 05-15 mg/lt dir Annesinden bir litre süt emen bir çocuk günde 08 mg emilen demire sahip olur Altıncı aydan itibaren ek gıda ile beslenmeyen çocuklara demir verilmesi uygundur Demir eksikliğinin en sık görüldüğü dönem hayatın 6-24 ayları arasıdır

Solukluk önemli bir tanı kriteridir
Anemi, uzun vadede beynin algılama fonksiyonunu, öğrenmeyi ve zekayı olumsuz yönde etkilerErgenlik yaşındaki çocuklarda demir eksikliği; dikkatsizlik, konsantrasyon güçlüğü, okulda başarısızlık nedeni olabilir

Baş dönmesi, baş ağrısı, solukluk, kırılgan ve düz tırnaklar, iştahsızlık, çarpıntı başlıca bulgularıdır Durgunluk, sinirli*lik, sık enfeksiyonlar rastlanan di*ğer belirtilerdir

Süt çocukları ilk 6 ay tek başına anne sütü ile beslenmelidir Daha sonraki aylarda bebek yeterince ek besini kabul etmiyorsa ve sadece süt ağırlıklı besleniyorsa 1mg/kg/gün demir verilmelidir Altı aylıktan sonra ek besinler verilmeye başlanmalı bu besinler içinde yumurta, karaciğer, et, yeşil sebze,meyve gibi demirden zengin yiyecekler bulunmalıdır Mümkünse demirle zenginleştirilmiş hazır unlu mamalar verilebilir Günümüzde artık her markette bu mamalar satılmaktadır ve eskiye göre oldukça ucuzlamıştır Çocuğun diyetinde demir emilimini kolaylaştıran limon, portakal, domates gibi C vitamininden zengin besinler de bulunmalı, demir emilimini azaltan çay verilmemelidir

Uygun beslenmesi konusunda kuşku duyulan iştahsızlık, ağırlık artışında yetersizlik saptanan süt çocuğuna 1 mg/kg/gün demir verilmelidir
Erken ya da düşük doğum ağırlıklı olarak doğmuş bebeklere koruyucu olarak 2-4 mg/kg/gün demir verilmesi gerekir