Barkod Nedir? Nasıl Çalışır ?Rakamlar Neyi İfade Eder

Hepimiz günde en az bir kere ihtiyacımız olan herhangi bir ürünü almak için bakkala veya markete gideriz Aldığımız her ürünün üzerinde değişik kalınlıktaki çizgilerden oluşan bir etiket vardır İhtiyacımız olan ürünleri aldıktan sonra parasını ödemek için kasaya geliriz Kasada duran kasiyer satın aldığımız ürünlerin üzerindeki etiketleri tek tek bir el tarayıcısından geçirerek size ödemeniz gereken toplam tutarı söylüyor

http://soylenasilcom/bilim/i/barkod_r1gif


Hiç merak ettiniz mi bu etiketler ne işe yarıyor, etiketin üzerindeki rakamlar ve çizgiler ne anlama geliyor? İşte her ürünün arkasında bulunan bu etiketlere BARKOD diyoruz


NEDİR BU BARKOD?

Kısaca; genelde dikdörtgen biçiminde olan, birbirine paralel çizilmiş inceli kalınlı çizgilerden ve bu çizgilerin arasındaki boşluklardan meydana gelen , siyah çubukların oluşturduğu bir sembole barkod diyoruz Barkod'lar sayesinde bilgisayara otomatik veri gerişi hızlı bir şekilde sağlanmaktadır Günümüzde pek çok alanda kullanılmaya başlanmıştır (Gazete, dergi, kitap ,ilaç, gıda vs)

Çizgiler Ne Anlam İfade Ediyor?

Konuya geçmeden önce sizlere bir tavsiyede bulunmak istiyorum Bu konuyu daha iyi anlamanız için üzerinde barkod olan bir ürünü yanınızda bulundurabilirsiniz?

Öncelikle bilmeniz gereken şey; bu çizgiler sadece ürünün referans numarasını içerir Herkesin sandığı gibi ürünün fiyatı ve ürün hakkındaki bilgileri içermez Bu bilgiler bilgisayarda kayıtlıdır

Barkod tarandığı zaman sinyal sistemdeki bilgisayara ulaşır Bilgisayarda girilen barkod numarasına göre ürünün fiyatını kasaya yansıtır Eğer barkod'larda fiyat belli olsaydı, ürün fiyatı ne zaman değişse, ürünün barkodu da her fiyat değişiminde değişecekti Bu da maliyet ve zaman açısından çok büyük kayıplara neden olacaktı

Peki öyleyse fiyat değiştiği zaman bu değişiklik nasıl yapılıyor? Cevabı çok basit; fiyat bilgileri bilgisayarda kayıtlı oluğu için; bilgisayardaki fiyat bilgisini değiştirmek yeterli olacaktır

Barkod da iki bölüm vardır Birincisi bizim gördüğümüz rakamlar; ikincisi ise makinenin taradığı çizgiler Bunları ileriki bölümlerde daha detaylı anlatacağım

Barkod Çeşitleri Nelerdir?

Çok değişik barkod çeşitleri var UPC, EAN, EAN-13, EAN-8, Code 39, Code 93, Code 128 En çok kullanılanlar UPC ve EAN 'dir UPC numaralama sistemi Kanada ve Amerika'da, EAN-13 numaralama sistemi ise Avrupa ve Türkiye'de kullanılmaktadır Ben sizlere ülkemizde de kullanılan EAN-13 sistemini açıklayacağım

EAN-13 BARKOD SİSTEMİ

EAN-13 sistemi UPC sisteminden türetilmiş bir barkod sistemidir UPC sistemi sadece Amerika ve Kanada'da kullanıldığı için uluslararası pazarlarda kullanılmaya müsait değildir

EAN İngilizce "International Article Numbering Association" kelimelerinin kısaltılmış halidir EAN 'nin yayınladığı bildirgeye göre 2005 yılından sonra Amerika ve Kanada'da EAN uluslar arası barkod sistemine geçiş yapacaktır EAN sistemi bakkaliye ürünleri başta olmak üzere perakende satılan ürünlerin numaralandırılmasında kullanılmaktadır Ayrıca Kitap (ISBN ) ve periyodiklerin (ISSN ) numaralandırılmasında da kullanılmaya başlanmıştır

Bu kadar bilgi verdikten sonra gelelim barkodların sırrını çözmeye

EAN-13 sistemi 13 haneden oluşur

http://soylenasilcom/bilim/i/barkod_r2gif


Birinci kısım: veya simge kodunu gösterir Her ülkenin kendine ait bir kodu vardır Türkiye'nin kodu 869 dur




00-13 USA & CANADA

594 ROMANYA

30-37 FRANSA

619 TUNUS

400 - 440 ALMANYA

759 VENEZUELA

45 JAPONYA

76 İSVİÇRE

471 TAYVAN

773 URUGUAY

476 AZERBEYCAN

80-83 İTALYA

479 SRİ LANKA

779 ARJANTİN

482 UKRAYNA

850 KÜBA

484 MOLDAVA

885 TAYLAND

487 KAZAKİSTAN

888 SİNGAPUR

489 HONG KONG

890 HİNDİSTAN

520 YUNANİSTAN

893 VİETNAM

529 KIBRIS

899 ENDONEZYA

531 MAKEDONYA

860 YUGOSLAVYA

535 MALTA

869 TÜRKİYE

54 BELÇİKA- LÜKSEMBURG

87 HOLLANDA

560 PORTEKİZ

90-91 AVUSTURYA

569 İZLANDA

93 AVUSTRALYA

57 DANİMARKA

955 MALEZYA

70 NORVEÇ

977 ULUSLARARSI PERİYODİK YAYINLAR İÇİN

626 İRAN

978 ULUSLARARASI STANDART KİTAP NUMARASI

729 İSRAİL

979 ULUSLAR ARASI MÜZİK NUMARASI

İkinci kısım: Firma kodunu gösterir Ülke kodundan sonra gelen 4 hanedir Bu kod TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ) bünyesinde bulunan Mal Numaralandırma Merkezi'nden alınır

Üçüncü kısım: Firma kodundan sonra gelen 5 hanedir Ürünü tanımlayan mamul kodudur

Dördüncü kısım: En son rakamdır Kontrol kodudur Bu kod diğer rakamların hatalı okunmasını engellemek için belli bir formülle hesaplanan kontrol sayısıdır


KONTROL KODUNUN HESAPLANMASI

Barkod tarayıcı makinasi barkodu okuduğunda bazı matematiksel hesaplar yaparak okuduğu kodun doğru olup olmadığını kontrol eder Bunun içinde kontrol kodunu kullanır İsterseniz daha iyi öğrenmeniz için bunu bir örnekle açıklayalım

Diyelim ki 9799753293685 koduna sahip bir ürün tarayıcıdan geçirildi Yapılan hesaplamalar ve kontrol aynen aşağıdaki gibidir


http://soylenasilcom/bilim/i/barkod_r3gif

http://soylenasilcom/bilim/i/barkod_r3gif



1-Sağdan başlayarak ilk hane tek olmak üzere tüm haneler tek çift diye ayrılırlar

2-Tek hanedeki sayılar toplanır ve 3 ile çarpılır 7+9+5+2+3+8= 34 x 3 = 102

3-Çift hanedeki sayılar toplanır 9+9+7+3+9+6 = 43

4- Her iki rakam toplanır ve 10 sayısının katına ulaşmak için gerekli sayı eklenir 102 + 43 = 145 + 5 =150

Barkod tarayıcı makinası barkodu okuduktan sonra yukarıda anlattığım işlemleri yapar Eğer bulduğu kontrol kodu, okuduğu kontrol koduyla aynıysa, barkod doğru okunmuş demektir Yanlışsa tekrar okunması için uyarı verilecektir


DEŞİFRE EDELİM!

Şimdi gelelim çizgi ve boşlukların nasıl deşifre edileceğine Öncelikle şunu bilmenizi isterim ki; siyah çizgiler 1 sayısını, boşluklar ise 0 sayısını temsil ederler En ince siyah çizgi bir birim (1) iken, en kalın siyah çizgi dört birime (1111) denk gelir Aynı şekilde en ince boşluk bir birim iken (0), en kalın boşluk dört birim (0000) demektir

Bir barkodun başında ve sonunda 101 değerine eşit olan başlangıç ve bitiş kodları vardır Ortada ise 01010 değerini veren daha uzunca barkod bulunur

Bir barkodu çözümlemek için aşağıdaki tablolardan ve bilgilerden faydalanmamız gerekecek Ama bunu bence bir örnekle açıklayalım ki daha anlaşılır olsun

Mesela 9799753293685 barkodunu çözmeye çalışalım Bu barkodu çizgi ve boşlukların kalınlıklarına göre, en ince çizgi veya boşluk 1 birim, en kalın çizgi veya boşluk 4 birim olduğunu düşünerek çözelim Unutmayın ki çizgiler 1, boşluklar 0 olacaktır

http://soylenasilcom/bilim/i/barkod_r4gif


Şimdi barkodun ilk hanesine bakalım Burada bu sayı 9 dur Aşağıdaki tabloya göre ikinci haneyi ve firma kodunu tek ve çift olarak ayırırız



İLK HANE İKİNCİ HANE FİRMA KODUNA AİT KARAKTERLER
1 HANE 2 HANE 3 HANE 4 HANE 5HANE

0 Tek Tek Tek Tek Tek Tek
1 Tek Tek çift tek çift çift
2 Tek Tek çift çift tek çift
3 Tek Tek çift çift çift tek
4 Tek Çift tek tek çift çift
5 Tek Çift çift tek tek çift
6 Tek Çift çift çift tek tek
7 Tek Çift tek çift tek çift
8 Tek Çift tek çift çift tek
9 Tek Çift çift tek çift tek



Burada 9 denk gelen satıra baktığımızda ikinci hanenin “tek” olduğunu görürüz Firma kodundaki haneler ise sırasıyla “çift-çift-tek-çift-tek” şeklindedir

http://soylenasilcom/bilim/i/barkod_r5gif