Maden Jeolojisi İle İlgili Terimleri |
10-10-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Maden Jeolojisi İle İlgili TerimleriMetal: Metalik parıltılı, ısı ve elektiriği iyi geçiren, iyonizasyon enerjileri düşük, kolayca oksitlenerek pozitif iyonlar verebilen unsurlardır Doğada mevcut 92 unsurdan çoğu metaldir Örneğin; Fe, Cu, Pb, Zn, Cr, Ni, Metal olmayan unsurlar ise şunlardır: H, He, B, C, N, O, F, Ne, Si, P, S, Cı, Ar, As, Se, Br, Kr, Te, I, Xe, At, Rn Faydalı Mineral: Yeterli miktarda olduğunda ekonomik bir değer taşıyan mineraldir Cevher minerali deyimiyle de adlandırılır Cevher: Bir veya daha fazla çeşit faydalı mineral içeren ve ekonomik bir önem taşıyan doğal bir kayaçtır Sadece faydalı minerallerden müteşekkil olabileceği gibi gang mineralleri de içerebilir Maden: Farklı anlamlarda kullanılır; a) Metal kelimesiyle eş anlamda, b) Cevher kelimesiyle eş anlamda, c)Cevher çıkartmakiçin yapılan işletme anlamında İşletme açık veya kapalı olabilir Küçük işletmeler için maden ocağı deyimi kullanılır Ham cevher veya brüt cevher veya tuvenan cevher: Cevherin madenden (işletmeden) çıkarılmış olduğu andaki doğal şeklidir Gang veya Kısırtaş: Cevher içerisindeki ekonomik değeri olmayan kısım verilen addır Steril: Gang ile eş anlamda kullanılırAynı zamanda günün koşuları altında ekonomik önemi olmayan mineral kütlelerini de ifade eder Yan kayaç veya yan taş: Cevher kütlesinin hemen yanındaki kayaçtır Saçınım veya stokverk şeklindeki cevherleşmeler için, cevherleşmenin içinde bulunduğu kayaçtır Maden yatağı: Ekonomik ve teknik olarak işletilebilir cevherli bir kütleyi ifade eder Zuhur veya mineralizasyon veya mineralize zon:Etrafındaki kayaçlara oranla faydalı minerallerin derişik halde bulunduğu yerlerdir Bir zuhurun maden yatağı teşkil edip etmeyeceği incelemelerle anlaşılır Belirti: Herhangi bir faydalı mineralin varlığı Tenör: Cevherin içerisindeki faydalı mineral, bileşim veya metal oranını belirtir Ağırlık olarak %, gr/ton veya gr/m3 şeklinde ifade edilir Sınır tenör veya Limit tenör: Kendinden daha düşük bir tenörle işletmenin yapılamayacağını tenördür Klark: Bir elementin yerkabuğundaki ortalama yüzdesidir Goldschmidt ‘e (1954) göre O, Si, Al, Fe, Ca, Na, K ve Mg elementinin klarklarının toplamı %98,59 ’dur Konsantrasyon: Tenörü, yerkabuğundaki ortalama yüzdesine (klarkına) göre daha yüksek olan bir faydalı mineralin, bileşimin veya elementin (metalin) birikimini ifade eder Konsantrasyon Klarkı: Bir elementin (metalin işletilebilmesi için, klarkına oranla kaç defa zenginleşmiş olması gerektiğini belirtir Konsantrasyon Klarkı:Sınır Tenörü/ Klark Rezerv: Cevher kütlesinin ton veya metreküp olarak miktarıdır Bazı hallerde toplamkütle içindeki faydalı mineral, bileşim veya metal miktarı içinde rezerv deyimi kullanılır Görünür rezerv: Üç boyutu ile belirlenmişcevher kütlesi için kullanılır Muhtemel rezerv: İki boyutu ile belirlenmiş, üçünçü boyutu tahmin edilen cevher kütleleri için kullanılır Mümkün rezerv: Boyutları belirlenmemiş ve varlığı ancak ümit edilelen cevher kütlesi veya kütleleri için kullanılır Potansiyel: Varlığı belirlenmiş olmakla beraber işletmesi teknik ve ekonomik nedenlerle günün koşulları altında olanaksız olan, ancak ileride işletilebilecek cevher kütlesinin miktarını belirtir Metallojeni: Cevherleri minerolojik, petrografik ve jenetik yönden inceleyen bğilim dalıdır Maden provensi: Benzer özelllikteki maden yataklarının birbirlerine yakın olarak bulundukları arazi parçasıdır Örneğin; Doğu Karadeniz Cu, Pb, Zn, Mn provensi, Elazığ- Hakkari Cr, Cu provensi Parajönez: Belli bir maden yatağında, benzer kökenli minerallerin gruplanmasıdır Süksesyon: Minerallerin oluşum sırasıdır Senjenetik veya Eşoluşumlu: Cevher kütlesinin veya cevher minerallerinin içinde bulundukları yan kayaçla aynı zamanda ve benzer koşullarda olduğunu belirtir Epijenetik veya Ardoluşumlu: Cevher kütlesinin veya cevher minerallerinin içinde bulundukları yan kayaçtan sonra ve farklı koşullarda olduğunu belirtir İç kökenli veya Endojen veya Hipojen: Oluşum nedenlerinin yerküresinin iç olaylarına bağlı olduğunu belirtirMağmatizmaya ve metamorfizmaya bağlı maden yatakları iç kökenlidir Dış kökenli veya Ekzojen veya Süperjen: Oluşum nedenlerinin yerküresinin dış olaylarına bağlı olduğunu belirtir Tortullaşmaya, atmosferik etkenlerle ayrışmaya, taşınmaya bağlı maden yatakları dış kökenlidir Ante: Önce Örneğin; Antetektonik: Tektonizma öncesi Post: Sonra Örneğin; Posttektonik: tektonizma sonrası Zonalite: Belli özelliklerin kuşaklarhalinde bulunmasıdır |
|