Divan Edebiyatında Düzyazı (Nesir) Biçimleri

Divan Edebiyatı'nda, şiir ağırlıklı olmakla birlikte, nesre (düzyazıyla) de yer verilir Bu edebiyatta düzyazıya "inşa", yazara "münşi" denirdi "Münşeat" terimi de "düzyazılar" ("İnşa"nın çoğulu)anlamında kullanılırdı
Divan Nesri'nin Genel Özellikleri

a) Dil, konu ve tür yönünden Arap ve İran edebiyatlarının etkisindedir
b) Konu ve düşünceden çok, söyleyiş güzelliğine önem verilir
c) Dili yabancı sözcük ve tamlamalarla yüklüdür Söz sanatlarına ve mecazlara önem verilir Cümleler uzundur Paragraf düzeni yoktur
d)Cümlelere yerleştirilen secilerle (uyaklı sözlerle) şiirdekine benzer bir ahenk yaratılmaya çalışılır
e)Noktalama işareti kullanılmaz
f)Düzyazıda dini-ahlaki konular ağırlıklı olarak işlenir Tarihi olaylar, gezi izlenimleri, toplumsal sorunlar, bireysel duygular gibi konuların da işlendiği olur
Divan Nesri'nin Bölümleri

Divan edebiyatı daha çok, şiir alanında geliştiğinden, düzyazı alanında şiir kadar yapıt ortaya konmamıştır Bu alandaki yapıtlarda sanattan çok, öğreticilik esastır Bundan dolayı; düzyazı, dili ve üslubu açısından üç ayrı bölüme ayrılır:

1) Sade Nesir

Halkı bilgilendirmek için, yalın, sanatsız bir dille yazılan yapıtlardan oluşur Genel olarak tefsir ve hadis kitapları, din ve tasavvuf konularında yazılanlarla tarih, menakıpname ve destan niteliği taşıyan yapıtlar bu türdendir Mercimek Ahmet'in Farsçadan çevirdiği "Kabusname" adlı yapıtı sade nesrin başarılı bir örneğidir
Sade nesir örnekleri olarak aşağıdaki eserlerden söz edilebilir:[*]Seydi Ali Reis'in Mir'atü'l-Memalik adlı gezi yazısı ve Kitabü'l Muhit adlı coğrafya kitabı (16 yüzyıl)[*]Sehi Bey'in Heşt Behişt adlı şuara tezkiresi (16 yüzyıl)[*]Aşıkpaşazade'nin Tevarih-i Al-i Osman (Osmanlı Tarihi adlı eseri (15 yüzyıl)[*]Mercimek Ahmed'in Kabusname tercümesi (15 yüzyıl)[*]Kul Mes'ut'un Kelile ve Dimme tercümesi (14 yüzyıl)[*]Evliya Çelebi Seyahatnamesi (17yüzyıl) 2) Orta Nesir

Günlük konuşma dilinden ayrılmış, zaman zaman süslü nesrin niteliklerini taşımakla beraber; anlatılmak isteneni, anlaşılır bir şekilde ortaya koyan nesirdir Öğretici bir amacı olan, bilim ve kültür konularında yazılmış yapıtların çoğu orta nesir niteliğini taşır
3) Süslü (Sanatlı) Nesir

Hüner ve marifet göstermek amacıyla yazılmış, Arapça, Farsça sözcük ve tamlamalarla yüklü, "seci"lerin kullanıldığı, söz ve anlam sanatlarıyla dolu, bağlaçlarla uzayıp giden cümlelerle örülmüş, güç anlaşılır bir nesirdir Divan edebiyatında süslü nesir türünün karşılığı olarak "inşa" sözü kullanılır Süslü nesrin ilk örneğini "Tazarruname" adlı yapıtıyla Sinan Paşa kaleme almıştır
Fuzuli'nin (16 yüzyıl) Şikayetname'si Türkçe yazdığı diğer bazı mektupları Veysi ve Nergisi adlı yazarların (17yüzyıl) eserleri sanatlı nesir örneğidir