İslam Dininde Resim

İslam dini, müminlere helal ve haram işleri bildirmiştir İslam, Allah'ın insanlara Hz Muhammed (sav) aracılığı ile gönderdiği son ilahi dindir


Arapçada seleme (Allah'a tamamen bağlanmak) kökünden gelen İslam sözcüğünün Türkçe anlamı "Allah'a ve onun buyruklarına kayıtsız şartsız inanan" demektir Bu kelime aynı zamanda, Hz Muhammed aracılığıyla ilkeleri bildirilen ve Müslüman adı verilen (Arapça İslamlığı kabul eden anlamına, müslim'den) 600 milyon insanı bünyesinde toplamış büyük bir dinin de adıdır

Resim ve Resim sanatı, özlem, duygu ve düşüncelerin belli estetik kurallar çerçevesinde iki boyutlu bir düzlem üzerine yansıtılmasına dayanan sanat dalı Resimde hacim, mekân, hareket ve ışık etkileri, resimsel öğeler aracılığıyla elde edilir; bunlar biçim, çizim, renk, ton farklılıkları, doku özellikleri vb'dir Öğelerin çeşitli biçimlerde bir araya getirilmesi resmin kompozisyonunu oluşturur Kompozisyon gerçek ya da gerçekdışı olay ve olguları anlatmaya, bir öyküyü betimlemeye ya da yalnızca so

heykel meselesinde İslam dini hükümleri şöyledir:


Kuranı Kerim`de resim, heykel

Heykel sanatsal bakış açısıyla meydana getirilmiş üç boyutlu formlara denir Heykel temelde mekanın kapsanması, kavranması ve mekan ile ilişki kurulması ile ilgilenir

Kuranı Kerim`de Ey iman edenler! İçki, *****, dikili taşlar, fal okları şeytana ait pis işlerdir, artık bunlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz emri vardır ( Kur`an

Maide suresi: 90 ayet) Buradaki Mâide Suresi

içki,

*****,

dikili taşlar, fal okları kavramları hamr, meysir, ensab, ezlem`dir Ayette geçen ensab kelimesinin içeriği olan fal okları, İslam alimlerince şöyle yorumlanmıştır:1 Putperest Arapların üzerlerinde kurban kesip ibadet ettikleri dikili taşlar2 İbadet için dikilmiş putlar3 Resim, tasvir

Kuranı Kerim`deki bir başka ayet Ona (Süleyman`a) kalelerden, timsallerden, büyük havuzlar gibi çanaklar ve sabit kazanlardan dilediğini yaparlardı ayetidir ( Sebe suresi: 13) Bu ayette geçen temasil kelimesi, suretler şeklinde açıklanmıştır


Hadislerde resim, heykel


İslam dininde ikinci kaynak olan hadis biliminde ise aşağıdaki hadislerle konu açıklanmaya çalışılmaktadır:1 Allah`ın yanında azabı en şiddetli olan insanlar tasvircilerdir ( Müslim 6:369)2 Şu suretleri yapanlar kıyamet gününde azap görürler ve kendilerine yaptığınız suretlere can verin denilir (Müslim 6:368)3 Her musavvir cehennemdedir Musavvirin, tasvir ettiği her surete kıyamet gününde Allah hayat verir de o canlı suret cehennemde kendini yapana azap eder Eğer sanatına devam etmek zorunda isen ağaç resmi ve canlı olmayan vucut kısımlarının resmini yap (Müslim 6:370)4 Hz Aişe naklediyor: Hz Peygamber evinde üzerinde haç bulunan birşey bırakmazdı, onu bozar veya keserdi ( Buhari, Mezalim 31; Büyu 102)5 Ebu Hüreyre Rasulullah`tan naklediyor: Aziz ve celil olan Allah şöyle buyurmuştur: Benim yarattığım gibi yaratmaya savaşan kişiden daha zalim kim vardır? Haydi onlar yoktan bir zerre yaratsınlar yahut bir habbe meydana getirsinler veya bir arpa danesi yaratsınlar (Müslim 6:372)6 Melekler, köpek ve tasvirlerin bulunduğu eve girmez (Müslim 6:358)7 Cebrail, Hz Peygamberin yanına girmek için izin istedi O da girin buyurdu Cebrail `nasıl gireyim, evinde birtakım at ve insan şekillerinin üzerinde bulunduğu bir perde asılıdır Ya bu resimlerin başlarını koparmalısınız yahut bu perdeyi indirip yere sermelisiniz` dedi (Buhari tecrid 6:416)8 Hz Aişe`nin nakışlı örtüsü hakkında Peygamber şöyle buyurdu: Onu benden uzaklaştır, onun resimleri namaz kılarken gözüme çarpıyor (Buhari, Libas:91) Hz Aişe naklediyor: Hz Peygamber bir seferden geldi Benim şekilli perdemi yırttı, yüzünün rengi değişti ve: Ey Aişe, kıyamet gününde insanlar içinde en şiddetli azaplısı Allah`ın yaratmasına benzetmeye çalışan kimselerdir, buyurdu Biz o perdeyi kestik, ondan bir iki tane yastık yaptık (Müslim 6:364-5; Buhari, Mezalim:132)9 İçinde suretler bulunan eve melekler girmez (Buhari, Libas 91)10 Hz Aişe, Hz Peygamber`in bir sefer dönüşü üzerinde suretler bulunan bir perdeyi hemen indirmesini söylediğini nakleder (Müslim 6:363, Ebu Davud Libas:45; Tirmizi Edeb:44)11 Kiliselerdeki tasvirler üzerine Peygamber şöyle buyurdu: Bunlar, aziz bir kimse öldüğü zaman hemen onun kabri üzerine bir mescit yaparlar ve o azizin bir resmini mescide korlar Bunlar Allah yanında halkın en kötüleridir (Buhari, tecrid 4:479; Müslim 2:153)12 Bir yerde Peygamber, bir konuyu, elindeki değnekle kuma şekiller çizerek ashabına anlatmıştır (Buhari, Tecrid 12:180, 359)


İslam öncesi resim
Musevilik oyma put yapmayı, suretleri ve bunlara tazimi, dikili taşları yasaklar ( Tevrat, tesniye bölümü) Hz Musa`nın emrinin dinlenilmemesi ve altın buzağı yaparak buna tapanlar Kuranı Kerim`de bildirilmektedir (Bakara, 52)
Hıristiyanlık, Hz İsa, Hz Meryem ve havarilerin, meleklerin resim ve heykellerini kiliselerde, ibadet yerlerinde doğal hale getirdi 8 yüzyılda Hıristiyanlık içinde heykelleri kırma ve iconoclasm tepkisi meydana gelmiştir

Doğu dinleri, Budizm, Çin ve Hint dinlerinde sayısız kutsal resim ve heykeli yapılmıştır



Resmin haram olanları ve caiz görülen resimler

İslam, doğuşundan itibaren putları kırmış, yıkmıştır İslam peygamberi, Mekke`yi fethettiğinde Kabe içindeki bütün heykel ve resimleri temizlemiştir Canlı varlıkların resimlerinin yapılması, suretler büyük günahtır Canlı olmayan tabiat resimleri yapılmasına izin verilmiştir İslam dininde suret işi, Allah`ın yaratıcılığını taklit ve puta teşvik temelinde yasaklanmıştır Bu yüzden, üzerinde resim olan eşya, resimli kartpostal, resimli kağıt caiz değildir Oyuncaklar, bundan istisnadır Tapınaklar içinde her türlü resim yasaktır Hıristiyanlardaki tasvircilik ve Budizm`deki Buda heykelciliği İslam dininde yasaktır

İslam dini tasvirde, heykelde, tazime ve tapınmaya götüren her işi yasaklamıştır Mukaddes kişilerin resimlerinin çizilmesi, tasvir edilmesi kesin olarak yasaklanmıştır İslam güzel ahlaktan ibaret olduğunu bildirmiş ve ******** resimleri, açık saçık her türlü baskıyı, müstehcen basım ve yayını, müstehcen sinema ve filmleri haram kılmıştır
Bununla birlikte, eğitim için çizgiyle anlatımı, fotoğrafçılıkta manzara çekimiyle vesikalık fotoğrafı, bilimsel ve idari işlerde kullanılan fotoğrafları serbest bırakan görüşler çoğunluktadır


İbadet yerlerinde resim

İslam alimleri, mescitlerde ve camilerde tasvir ve yazıların bulunmasını caiz görmemişlerdir Bu nedenle bütün camilerde, Allah, Muhammed, Ebubekir, Ömer, Osman, Ali hatlı levhalar ve ayet hatlarından başka bir tasvir bulunmaz Halılar düz veya geometrik desenlidir Yüzük ve para üzerindeki resimlerin ibadete engel olmadığı, üzerinde tasvir bulunan elbiseyle, baskılı tişörtle namaz kılmakta sakınca olmadığı belirtilmiştir


Resimli eşya

Tıp, edebiyat ve eğitim kitaplarında tasvir caizdir İslam tarihinde Kuranı Kerim ve Hz Peygamber`in hayatı resimli olarak basılmamış, minyatür sanatıyla tasvir yapılmış, ancak minyatürde bile İslam Peygamberi tasvir edilmemiştir Hiçbir sinema filminde Hz Peygamber rolü oynanmamıştır İslam dünyasında sadece İran`da temsili resim gelişmiş, Hz Ali tasviri, sembolik anlatımı yapılmıştır Osmanlı sultanları 15 yüzyıldan sonra resimlerini yaptırmışlardır ( Fatih, Yavuz, II Selim, IV Murad vd)

İslam paraları üzerinde çoğu zaman elhamdülillah, Allahüekber, bismillah, lailaheillallah ibareleri basılmış, resim konulmamıştır İslam sanatı, bütün alanlarda estetik doktrinlere yer vermemiş, hüvelbaki (baki olan Allah`tır) ilkesince, tevhidi öne çıkarmıştır

Kaynaklar
Osman Şekerci, ``İslam`da Resim ve Heykelin Yeri``, İstanbul 1974


Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki İslam dininde resim maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir