Teos,Ege Bölgesi"nde Antik Liman Kenti.

TEOS





Teos,Ege Bölgesi"nde antik liman kentiİzmir"e yaklaşık 55 kmuzaklıktadırSeferihisar"ın 5 kmuzağındaki Sığacık iskelesi yakınında yer alır

18yüzyılın ilk yarısından beri Avrupalı araştırmacı ve gezginlerin dikkatini çeken Teos"ta ilk kazıyı Pullan 1826"da Dionysos Tapınağında yapmıştırDaha sonra Laumonier ve Beguiman"in yaptığı kazıları 1962-65 arasında Yusuf Boysal ve Baki Öğün"ün kazıları izlemiştirBu dönemde ayrıca Dionysos Tapınağı"nın da bir bölümü restore edilmiştir

Teos adı Yunanca değildirBu,kolonicilerin gelmesinden önce de kentin var olduğuna işaret ederTeos denizciliğe çok elverişli bir yerde bulunması dolayısıyla kuruluşundan sonra hızla geliştiLidyalılardan sonra 545"te öbür İon kentleri gibi Perslerin egemenliğine girdiİÖ 499"da Perslere karşı başlayan ayaklanmaya katıldıİÖ 476"da Delos Birliğine üye olduİÖ 407"de Sparta egemenliğine girdiyse de İÖ 334"te Büyük İskerder"in ,onun ölümü üzerine İÖ 319"da komutanlarından Antigonos"un ,İÖ 302"de de Lysimakhos"un eline geçtiİÖ 218"de Pergamon Krallığı topraklarına katıldıİÖ 205-203 arasında Selevkos egemenliğinde kaldıİÖ 190"da Selevkos kralı IIIAntiokhos"un Romalılara yenilmesi üzerine yerle bir edildiİÖ 188"deki Apameia Antlaşmasıyla Pergamon"a verildiAttalos"un ölümü üzerine bütün pergamon toprakları gibi İÖ 129"da Roma"ya geçti ve Asya (Asia) Eyaleti"ne katıldıBizans egemenliği sırasında piskoposluk merkeziydi




Yaklaşık 3 kmuzunluğunda bir yarımada üstünde yer alan Teos"un biri kuzeye,biri güneye bakan iki limanı vardıPilinius"a göre 2 km uzaklıktaki bu limanlar bir kanalla birbirine bağlanmış,gemilerin rüzgarın durumuna göre birinden ya da öbüründen güvenle girip çıkması sağlamıştı





Teos Helenistik dönemde yapılmış dikdörtgen planlı bir surla çevrilidirKalınlığı 4 m"yi bulan bu surun kare planlı burçlarla desteklendiği ,güney ve batıda birer kapısı bulunduğu anlaşılmaktadırAkropolis iki limanın tam ortasındaki bir tepenin üstündedirÇevresi İÖ 6yüzyıla ait bir surla sarılıdırKentin batı kenarındaki İÖ 130"dan kalma Dionysos Tapınağı surdan bir cadde evlerle ayrılırGri mermerden yüksek bir platform üstüne inşa edilmiştirKısa kenarlarında altışar ,uzun kenarlarında 11"er sütun bulunan peripteros planlı bir yapıdırHer sütunun ayrı bir temele oturması ve bunların arasının bolkajla doldurulmuş olması gibi yapısal özellikleriyle Ephesos"taki Artemis Tapınağına benzer



Akropolisin güney yamacında yer alan tiyatro İÖ 2yüzyılda yapılmış İS 2yüzyılda,Roma döneminde bazı değişikliklere sahne olmuşturBüyük bölümü bugük ayakta değildirTiyatronun güneydoğusunda ,günümüzde çok iyi durumda olan odeion vardırKüçük bir tiyatro görünümündeki bu yapının çapı 30 m"dir15 oturma sırası bulunmaktadırİÖ 2yüzyılda yapılmış olan gymnasion akropolisin kuzeydoğusundadırBunlardan başka eski kentten günümüze birçok ev ve cadde kalıntısı da ulaşmıştırAyrıca bütün kent nekropollerle çevrilidir

Teos Antik Çağda Batı Anadolu"nun en zengin kentlerinden biriydiEkonomisi tarım,hayvancılık ve bunların yan endüstrilerine dayanıyorduBağcılık ve zentinyağı üretimi oldukça ileri düzeydeydiİonya"nın en iyi şarabı burada yapılıyorduHayvancılıkla koşut olarak dokumacılık da gelişmiştiAyrıca ormancılık kent ekonomisinde önemli bir yer tutmaktaydıBunların yanı sıra Teos"ta taşçılık da dikkat çekici bir düzeydeydiKentin ihraç ettiği mallar arasında mermer ilk sırayı alıyordu


Kaynak;AnaBritannica cilt 29 frmsinsinet için derlenmiştir