Girişim

Girişim

GİRİŞİM a (girişmek'ten giriş-m) Bir işe, eyleme girişmek, başlamak eylemi; girişilen şey, iş, çalışma; teşebbüs: Girişimi başarısızlığa uğramak Tehlikeli bir girişim

—Akust ve Opt Özellikle akustikte, optikte ve telekomünikasyonda aynı yapıda ve eşit (ya da yakın) frekanslı salınımların ya da dalgaların üst üste gelmesinden kaynaklanan olay (Bu olay, üst üste gelmiş salınımların ya da dalgaların bileşke genliğinin zaman ve uzay içinde değişimi biçiminde belirir) [Bk ansikl böl Akust, Opt]

—Denizbll Girişim çalkantısı, soluğanın yayılma alanındaki bir kıyıya ya da engellere çarparak geri dönmesi İle meydana gelen girişim sonucu deniz yüzeyinde görülen karmaşık hareket

—Dilbil ikldillillk sözkonusu olduğunda, İki dil arasındaki ilişkiden kaynaklanan değiştirme ya da özdeşleştirme (Girişimlere dilin her düzeyinde rastlanabilir: Ses-bilgisi ve sesbilimsel [vurgu alışkanlıkları], biçimbilim ve sözdizlm [sözcüklerin sırası], sözlüksel [yanlış sözcük seçimi] Yabancı dil öğretiminde girişimlerin İncelenmesi öğrencinin karşılaşabileceği güçlükleri ortaya çıkarır)

—Fiz Girişim filtresi, çok ince (mikrometrenin yüzde birinin birkaç katı) İki metal katman arasına yerleştirilen, dalga boyu, kalınlığa ve indise bağlı belli ışınımları ileten ince dielektrik (örneğin MgF2) katman (Böylece renkli bir filtre oluşturulur) || Girişim renkleri, yağ katmanlarında, ince katmanlarda, sinek kanatlarında, mavi gözlerde vb'de görülen ve girişimlerden kaynaklanan renkler

—Geom ve Tek res Koni ve silindirin, iki ayrı eğriden oluşan arakesiti (Arakesitin bir tek eğriye indirgenmesi halinde bir bitişim sözkonusudur)

—Meteorol iki tedirginlik akımının karşılaşması (Girişim, kötü havanın şiddetlenmesi biçiminde belirir Bu olgu hava kütlelerinin karşıtlığından kaynaklanır [siklon enerjisini kuvvetlendiren de budur] Bozulmuş bir kutup siklonu ile çok zayıf bir Akdeniz siklonu, karşılaşarak soğuk kutupsal hava ve ılık tropikal hava arasında şiddetli bir karşıtlığa yol açar En sıcak siklonun soğuk kesimi, arkadan gelen ve cephenin eğimini artıran daha soğuk havayla yeniden beslenir)

—Opt Girişim mikroskobu, girişimlerle bir cismin mlkrokabartmalarını İncelemeye ve ölçmeye yarayan optik bir düzenekle donatılmış mikroskop || Girişim saçağı, almaşık olarak parlak ve karanlık olan doğrusal şeritlerin her biri (Girişim saçağı, iki ışık demetinin giriştiği bölgeye yerleştirilen bir ekran üzerinde ya da bir ışık demetinin kırınımına yol açan doğrusal kenarlı bir engelin arkasında elde edilir)


—ANSİKL Akust Aynı frekanslı iki ses kaynağından çıkan İki ses dalgasının üst üste geldiği uzayın her noktasında, titreşim genliği, dolayısıyla sesin yeğinliği ancak bu noktada üst üste gelen İki titreşim arasındaki evre farkına, yani göz önüne alınan noktanın iki ses kaynağına olan uzaklığına bağlıdır Bu genliğin minimum (hatta iki titreşimin genlikleri eşitse, sıfır) ve maksimum değerler aldığı noktalar vardır

iki dalga, bir ses yansıtıcısının yakınında yer alan tek bir ses kaynağından gelebilir Nitekim kimi gösteri salonlarında, doğrudan kaynaktan gelen dalgalarla salonun duvarlarından yansıyan dalgaların girişimi kulağı rahatsız eder ve kimi noktalarda sesin bozulmasına yol açar Ses kaynaklarının frekansları eşit değil, birbirine yakınsa, bir noktadaki titreşim genliği, vuru* denilen dönemsel dalgalanmalara uğrar ve frekanslar birbirine yakınlaştıkça vuru azalır

—Opt Işık ışınlarının girişim olayını Th Young buldu; açıklamasını İse ışığın dalga kuramı uyarınca Fresnel yaptı Bir girişim olayı elde etmek İçin aynı kaynaktan çıkan, ama farklı yollar İzleyen ışık ışınlarını üstüste getirmek yeterlidir Bu sonuca, gerek ışık ışınlarını uzayda bölerek (Young delikleri, Fresnel aynaları ya da çiftprizmaları vb), gerekse ışıltıyı ya-rısaydam lamlarla ikiye ayırarak (Michel-son, Fabry-PĞrot girişimölçerleri, ince lamlar vb) ulaşılabilir

Örneğin X dalga boyunda, tekrenkll ışık yayan noktasal bir S kaynağını göz önüne alalım; bir sistemin bu kaynağın İki S, ve S2 görüntüsünü verdiğini (şekil 1) düşünelim S, ve S2 den kaynaklanan titreşim genlikleri bir M noktasında üst üste gelir Optik yolların farkı denen S = S,M-S2M büyüklüğü verilirse, M noktasındaki E aydınlatması cos2îl İle oran-\
tili olduğu kanıtlanabilir Aydınlatmanın maksimum olduğu noktalar S1M-S2M = k\ bağıntısıyla, sıfır olduğu noktalarsa kc N olmak üzere
S,M-S2M = (2/t+1)X/2 eşitllğiyle ifade edilir

Bu denklemler eşodaklı (S, ve S2 odaklan) üst üste gelmiş iki hiperboloit ağının denklemleridir Bu ağlar, M noktasına yerleştirilen düz bir ekranda almaşık olarak parlak ve siyah saçaklar çizer Ekran, genel halde olduğu gibi S1S2den yeterince uzaksa, saçaklar eşuzaklıklı doğru parçaları biçimini alır Ardışık İki parlak saçak arasındaki uzaklığa saçaka-ralığı adı verilir Ekran, S1S2'ye koşut ve S,S2 = 2a eşitliğinden büyük bir D uzaklığına yerleştirilirse, saçakaralığı değerini alır

Bu bağıntı saçakaralığının dalga boyuna bağlı olduğunu gösterir Tekrenkli bir ışık kaynağı yerine, karmaşık bir ışık kaynağı alınırsa, her dalga boyu bir saçak sistemi oluşturur ve bu farklı sistemlerin üst üste geldiği gözlenir Dolayısıyla Oda her ışınım için bir maksimum elde edilir: orta saçak beyazdır O'dan uzaklaştıkça her iki yanda iki aydınlanma minimumu, daha sonra sedeflenmlş saçaklar görülür

S = (2/c+1)X/2 ve S = k\ bağıntıları bütün noktalarda, sönümlenmiş ya da maksimum dalga boylarını belirlemeye olanak verir

Yukarıda betimlenen girişim olayları uzayın her bölgesinde gözlenebilir: yerel değildir Bununla birlikte, hava kamaları (şekil 2) ya da Newton aygıtı gibi kimi düzeneklerde aynı olay gözlenemez; hava kaması, aralarında küçük bir açı yapan koşut yüzlü İki lamdan oluşur; Newton düzeneği ise büyük yarıçaplı küresel yüzeyinden beyaz bir cama oturan düzlem -dış-bükey bir mercekle elde edilir Bu koşulda saçaklar lamların yakınında toplanır ve kamaya eşit kalınlıkta çizgiler oluşturur

Bir başka İlginç durum da koşut yüzlü lamlar (şekil 3) örneğinde gözlenir; bu lamlar art arda yansıyan ya da iletilen koşut ışınlar verir; bu ışınlar sonsuzda girişime uğrar Böylece aynı eğimde saçaklar elde edilir (-> halka)

Girişim olaylarından ışık dalgalarının tam değerini belirlemede yararlanıldı (Michelson ve Fabry) Ayrıca aynı olaylar çok küçük yer değiştirmeleri (girişim genleşmeölçerleri) ya da küçük biçim değişimlerini (mekanik uzunluk etalonlarını ve optik yüzeylerin biçimini denetleme) saptamada kullanıldı