Gezi

GEZİ a

1 Genellikle uzak bir yere inceleme, araştırma, bir görevi yerine getirme ya da eğlence amacıyla yapılan yolculuk; seyahat: Bir geziye çıkmak Avrupa gezisi iş gezisi Seçim gezisi Bilimsel bir gezi

—2 Gezip dolaşılacak, hava alınacak yer, gezinti yeri: Taksim gezisi

—Denize Bir yolcu gemisiyle ya da bir gezinti teknesiyle yapılan turistik yolculuk (Bk ansikl böl)|| Günlük gezi motoru, kıyı denizciliğinde kullanılan, güvertesinde kötü havalardan korunmayı ve gerektiğinde yemek yemeyi sağlayacak kapalı küçük bir korunak bulunan motorlu gezi teknesi

—Tur Sade bir ulaşım aracı olarak kullanımı gerilerde kalan yolcu gemisi, eğlence sanayisinin hizmetinde, özellikle bu amaca ayrılmış bir tatil yeri halini aldı

—ANSİKL Denize Gezi yatçılığı 1950'den sonra, uzunluğu genellikle 5 ile 12 m arasında değişen yelkenli küçük yatların (yardımcı motor içeren) kullanılmasıyla büyük bir gelişme gösterdi "Gezi" terimi birkaç grup altında toplanır: deniz kampingi genellikle safrasız, salma omurgalı teknelerde yapılır; kabotaj; kıyı gezisi (kıyıdan kabotaj gezisine oranla daha fazla açılır); açık deniz gezisi (birkaç gün deniz yolculuğu yapmak için kara terk edilir) Adından da da anlaşıldığı gibi açıkdeniz yat" yarışı da gezi alanında yer alır, ancak gittikçe yarışma kapsamına girmektedir

—Ed Türk edebiyatında seyahatname adıyla bilinen çok sayıda gezi kitabı var-, dır Tanınmış türk denizcilerinden olan ve Kâtibi mahlasıyla şiirler de yazmış bulunan Şeydi Ali Reis'ln seyahatnamesinin adı Mir'ât ül-memâlik'tir; yazar, Hint deni-zi'nde fırtınaya tululup Gücerat'ta karaya çıktıktan sonra Beiücistan, Hindistan, Afganistan, Buhara, Maveraünnehir yolundan Edirne'ye dönünceye kadar dört yıl süren yolculuğu boyunca tanık olduğu olayları, gördüğü yerleri, kişileri anlatır Yirmi yaşında dünyayı görüp öğrenmek üzere geziye çıkan Trabzonlu Mehmet Âşık, Menâzır Cıl-avâlim adlı yapıtında 1571-1596 yılları arasında gezdiği yerlerle ilgili güvenilir bilgiler vermiştir Türk seyahatnameleri içinde en önemlisi diye kabul edilen yapıt, Evliya Çelebi seyahat-namesi'üir, Tarih-! seyyah adıyla da anılan 10 ciltlik kitapta Evliya Çelebi, 50 yıl kadar süren gezilerinde gördüklerini zengin bir dille anlatır XVII yy yaşayışına ışık tutan kitap coğrafya, tarih, folklor, dil, etnografya, toplumbilim açılarından çok önemlidir,

istanbul'dan Mekke'ye kadar olan hac yolunu anlatan kitaplar arasında Mehmed Edip'in Menâsik ül-hac adlı yapıtı ile Nabi'nin Tuhfet ül-haremeyn (1712) adlı manzum hac gezi notları anılmaya değer XVII yy'dan sonra Avusturya, ispanya, italya, Lehistan, Prusya, Rusya gibi Avrupa ülkelerine, Buhara, Fas, Iran gibi İslam ülkelerine gönderilen elçilerin yazdıkları sefaretnameler de seyahatname özelliği taşır XVIII yy'da Ylrmiseklz Mehmet Çelebi'nin Fransa sefaretname-si (1820-1821), Resmi Ahmet Efendi'nin Viyana (1857) ve Berlin (1763) sefaretname-leri, Şehdi Osman Efendi'nin Rusya sefa-retnamesi (1757-1758) bunların en tanınmışlarıdır XIX yy'da Yasincizade Seyit Ab-dülvahap Efendi'nin Musavver iran sefa-retnamesı(1811) adlı yapıtında, elçilik kurulunun Üsküdar'dan Merzifon'a kadar geçtiği yerler, kent ve kasabalar da anlatılır; kitapta 31 resim vardır

Tanzimat'tan sonra sayıları gittikçe artan seyahatnamelerin yazarları, çoklukla askerler, denizciler, devlet memurları, doktorlar, imamlar vb görevli kişilerdir Abdülaziz döneminde Cava adasında yaşayan müslümanlar için gönderilen din adamı Hacı Ebubekir Efendi'nin yanına aldığı öğrencisi Ömer Lütfü'nün Ümit burnu seyahatnamesi (1875) adlı yapıtında Ümit burnunun şehir ve köyleri, yabanıl hayvanları, halkın gelenek ve görenekleri ayrıntılarıyla anlatılmıştır Seyyah Mehmet Emin de, istanbul'dan Asya-yı vustâ'ya seyahat (1878) adlı büyük hacimli kitabında Potl, Tiflis, Gence, Çirvan, Bakü üzerinden Orta Asya'ya kadar gördüklerini hiçbir süslemeye yer vermeksizin anlatır; yapıtta özellikle Türkmenler'in gelenek ve görenekleri üzerinde durulmuştur

Mühendis Faik, Seyahatname-i bahrimuhit adlı taşbaskı-sı yapıtında Malta, Cezayir, Kanarya adaları, Brezilya, Ümit burnu, Bombay, Basra vb yerlerde gördüklerini anlatır Abdül-hamit II döneminde Stockholm'da toplanan "müsteşrikler kongresi"ne türk delege olarak giden Ahmet Mithat Efendi'nin Avrupa'da bir cevelan (1891) adlı büyük yapıtı yazarın 70 gün süren gezi izlenimlerini içerir Abdülhamit ll'nin siyasal amaçlarla gönderdiği Sadıkulmüeyyet de, Afrika Sahrayıkebiri'nde bir osmanlı zabiti (1892) ve Habeş seyahatnamesi (1905) adlı yapıtları yazdı Âli Bey'in Seyahat jurnali (1897), Karçıncızade Süleyman Şükrü Bey'in Seyahat ul-kübrâ'sı (Petersburg, 1907), tabip albay ibrahim Avnüsselam'ın Yemen seyahatnamesi bu dönemin önemli gezi kitaplarıdır, ikinci meşrutiyetin ilanından sonra gezi kitapları daha da çoğalmıştır; Cenap Şahabettln'in Hac yolunda (1909), Âfak-ı Irak (1915), Avrupa mektupları (1919), Cami'nin Trablusgarp'tah Sahrayıkebir'e doğru vb bunlar arasındadır Tanin muhabiri Ahmet Şerif, 1909-1910 yıllarında çalıştığı gazete adına Anadolu' da yaptığı gezilerin izlenimlerini Anadolu' da Tanin (1910) adlı bir kitapta toplamıştır Cumhuriyet döneminde Falih Rıfkı Atay, dünyanın birçok yerine gazeteci olarak yaptığı gezileri, Denizaşırı (1931), Taymis kıyıları (1934), Bizim Akdeniz (1934), Tuna kıyıları (1938), Hind (1944), Yolcu defteri (1946) vb adlı kitaplarında anlatır Ahmet Haşim'in Bize göre (1928) adlı kitabının içindeki "Bir seyahatin notlan" adlı bölüm, Frankfurt seyahatnamesi (1933), Sadri Ertem'in Bir vagon penceresinden (1934), Ankara-Bükreş (1937), ismail Ha-bip Sevük'ün Tuna'dan batıya (1935), Yurttan yazılar ^943), Reşat Nuri Güntekin'in Anadolu notları (2 cilt, 1936, 1946), Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Beş şehir (1946), Azra Erhat'ın Mavi yolculuk (1962) vb, Melih Cevdet Anday'ın Sovyet Rusya, Azerbaycan, Özbekistan, Bulgaristan, Macaristan (1965), Oktay Akbai'ın Hiroşi-malar olmasın (1976), Yaşar Kemal'in Bu diyar baştan başa (1971), Fikret Otyam'ın Gide gide (13 cilt, 1959 -) adlı yapıtları XX yy'da yazılmış önemli gezi kitaplarıdır