Havanın Genleşmesi

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

Havanın Sıcaklıkla Genleşmesi

Havanın Genleşmesi Hakkında Bilgi

Genleşme, genişleme anlamından gelir

Sıcaklığı artırılan bir cismin uzunluk ya da hacminin değişmesi olayıdır

Gazların ısı etkisiyle genleşmelerini ele alalım

Şu soruları cevaplamaya çalışalım

Soba üzerinde tutulan şişirilmiş bir balon niçin büyür ve hatta patlar? 1783 yılında Montgolfier kardeşler, balonlarını uçurabilmek için, balonun açık alt kısmında ateş yakmışlardır

Niçin? Bu sorulara bulacağımız cevaplar bize, gazlarda da hacmin, katı ve sıvılarda olduğu gibi sıcaklıkla arttığı kanısını vermekte

Konuyu daha iyi anlayabilmek için deney örneğini inceleyelim:

DENEY: Gazların Genleşmesinin İncelenmesi

DENEYİN AMACI: Farklı gazların genleşmelerinin farklı olup olmayacağını araştırmak

Deney Araç ve Gereçleri

1

Bunzen beki veya ispirto ocağı 8

Cıva damlacığı ile içine hava hapsedilmiş ince cam

2

Delikli yarık mantar 9

Sacayak

3

Beher glas(400 ml) 10

Termometre

4

Üçayak ve bağlama parçaları 11

Yapıştırıcı ve su

5

Milimetrik kağıt 12

Destek çubuğu

6

Paket lastiği 13

Keçeli kalem

7

Cetvel 14

Bunzen kıskacı

Deneyin Yapılışı

Gazları da sıvılarda yaptığımız gibi bir kabın içine koyup incelememiz gereklidir

Ancak gaz, kapalı olmayan bir kaptan
kolayca kaçar; kaldı ki kapta gözlenebilecek bir gaz düzeyi de yoktur

Bundan dolayı gazı bir cam boru içinde bir cıva damlcığı ile hapsetmemiz gerekir

İçine bir miktar gaz, örneğin hava ile hapsedilmiş olan bir cam boruyu alalım

Boruya hapsolan hava kısmının boyunu, bir cetvel ile ölçelim

Borumuza milimetrik kağıt şerit yapıştırıp, cıva damlacığının alt düzeyini 0 olarak işaretliyelim

Sonra 5˚ C aralıklarla cıvanın yükselme düzeyini milimetrik kağıda işaretliyelim

Deneyi 50˚ C - 60˚ C ? a gelince keselim

Deney Sonuçları:

Elde ettiğimiz düzey değerlerini sıcaklığa karşı grafiğe geçirelim

Borunun bilinen yarı çapından, boruda hapsolmuş olan havanın hacmini ve genleşme kat sayısını hesaplayıp, başka gazlarda da bu deneyi yapmış olsaydık aynı genleşme kat sayısını bulurduk

Bu sonuç, eşit hacimli gazların, aynı sıcaklık değişiminde genleşmelerinin de aynı olduğunu göstermektedir

Yani sıcaklıkla genleşme, gazdan gaza değişmemektedir

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Havanın Genleşmesi Havanın Sıcaklıkla Genleşmesi Havanın Genleşmesi Hakkında Bilgi Genleşme, genişleme anlamından gelir Sıcaklığı artırılan bir cismin uzunluk ya da hacminin değişmesi olayıdır Gazların ısı etkisiyle genleşmelerini ele alalım Şu soruları cevaplamaya çalışalım Soba üzerinde tutulan şişirilmiş bir balon niçin büyür ve hatta patlar? 1783 yılında Montgolfier kardeşler, balonlarını uçurabilmek için, balonun açık alt kısmında ateş yakmışlardır Niçin? Bu sorulara bulacağımız cevaplar bize, gazlarda da hacmin, katı ve sıvılarda olduğu gibi sıcaklıkla arttığı kanısını vermekte Konuyu daha iyi anlayabilmek için deney örneğini inceleyelim: DENEY: Gazların Genleşmesinin İncelenmesi DENEYİN AMACI: Farklı gazların genleşmelerinin farklı olup olmayacağını araştırmak Deney Araç ve Gereçleri 1Bunzen beki veya ispirto ocağı 8Cıva damlacığı ile içine hava hapsedilmiş ince cam 2Delikli yarık mantar 9Sacayak 3Beher glas(400 ml) 10Termometre 4Üçayak ve bağlama parçaları 11Yapıştırıcı ve su 5Milimetrik kağıt 12Destek çubuğu 6Paket lastiği 13Keçeli kalem 7Cetvel 14Bunzen kıskacı Deneyin Yapılışı Gazları da sıvılarda yaptığımız gibi bir kabın içine koyup incelememiz gereklidir Ancak gaz, kapalı olmayan bir kaptan kolayca kaçar; kaldı ki kapta gözlenebilecek bir gaz düzeyi de yoktur Bundan dolayı gazı bir cam boru içinde bir cıva damlcığı ile hapsetmemiz gerekir İçine bir miktar gaz, örneğin hava ile hapsedilmiş olan bir cam boruyu alalım Boruya hapsolan hava kısmının boyunu, bir cetvel ile ölçelim Borumuza milimetrik kağıt şerit yapıştırıp, cıva damlacığının alt düzeyini 0 olarak işaretliyelim Sonra 5˚ C aralıklarla cıvanın yükselme düzeyini milimetrik kağıda işaretliyelim Deneyi 50˚ C - 60˚ C ? a gelince keselim Deney Sonuçları: Elde ettiğimiz düzey değerlerini sıcaklığa karşı grafiğe geçirelim Borunun bilinen yarı çapından, boruda hapsolmuş olan havanın hacmini ve genleşme kat sayısını hesaplayıp, başka gazlarda da bu deneyi yapmış olsaydık aynı genleşme kat sayısını bulurduk Bu sonuç, eşit hacimli gazların, aynı sıcaklık değişiminde genleşmelerinin de aynı olduğunu göstermektedir Yani sıcaklıkla genleşme, gazdan gaza değişmemektedir