Rize Yemekleri

Rize Mutfağı, mısır, karalahana, fasulye, süt ürünleri (yoğurt, ayran, tereyağı) ve deniz ürünleri üzerine şekillenmiştir Şimdi buğday ununun kullanıldığı her yerde mısır unu kullanılırdı Kurutma imkânı olmayan gıdaların muhafazasında salamura yöntemi gelişmiştir Ekmek olarak; mısır ekmeği ve hamsili ekmek, lahanadan; etli lahana sarması, burma lahana, haşlama yapılır Fasulye; fasulye yemeği, fasulye turşusu, turşu tavali olarak mutfak kültürüne katkıda bulunur
Çorbalar
Korkoto Çorbası ve Ayran Çorbası:
Korkoto : Kırılmış mısır
Malzemeler: İki su bardağı korkoto, bir su bardağı ayran, İki çorba kaşığı tereyağ
Yapılışı: Önce korkoto suya atılır, ayran ve tuz katılır, tereyağı konup pişirilir Günümüzde; salça tereyağında pişirilerek servis yapılırken çorbanın üzerine gezdirilmektedir
Fasulye (Lobya) Çorbası:
Malzemeler: Uç su bardağı kuru fasulye, Domates büyüklüğünde içyağı, İki baş orta boy soğan veya soğana karşılık pırasa yaprağı
Yapılışı: Önce kuru fasulye suda pişirilir Soğanlar veya pırasa yapraklan ayrı bir kapta pembeleşinceye kadar yağda kavrulur, fasulye, içyağı, tuz ve su ilave edilip pişinceye kadar yeniden kaynatılır Kemik ilave edilirse daha lezzetli olur Nane katılarak yenir
Hopi (Hupi) Çorbası:
Malzemeler: Uç yoğurt kasesi hopi (İçiyle birlikte kurutulmuş kuru fasulye), bir kaşık tereyağı, Bir domates büyüklüğünde içyağı, İki baş soğan veya bunun kadar pırasa yaprağı
Yapılışı: İnce doğranmış soğanlar veya pırasa yaprakları yağla kavrulur Kırılmış fasulye hopileri içine atılarak karıştırılır, su ve tuz ilave edilip piş irilir Kemik ilave edilerek pişirilirse iyi olur Nane ve sarmısak ilave edilerek yenir

Kabak Çorbası:
Malzemeler: Bir beyaz kabağın dörtte biri, bir su bardağı kuru fasulye, Uç çorba kaşığı yağ
Yapılışı: Kabuğu soyulan kabak kuşbaşı şeklinde doğranır, kazana konup ayrı bir kapta piş erken başka bir kapta pişirilen kuru fasulye, tuz ve yağla birlikte kabağa ilave edilir Kum fasulye yerine taze fasulye kullanılabilir Çorbaya bulgur, arpa veya pirinç ilave edilebilir
Sebze Yemekleri
Fasulye Tavalası:
Malzemeler: Bir kilo taze fasulye, iki baş soğan veya soğan yerine yeteri kadar pırasa yaprağı, beş diş sarımsak, iki kaşık tereyağı veya zeytinyağı
Yapılışı: Bir kilo taneli fasulye kırılarak kazana konur, yeterince pişirildikten sonra bir süzgeçte süzülür İnce doğranmış soğan veya soğan yerine pırasa yaprağı yağda kavrulur Süzgeçte süzdüğümüz fasulyeler önceden hazırladığımız sarımsak, soğan kavruntusuna ilave edilir; tuzu konulup 10-15 dakika tavada veya kazanda kavrulur, sıcak yenir
Turşu Kavurma:
Malzemeler: Bir kilo fasulye turşusu, üç baş soğan veya buna denk pırasa yaprağı, beş diş sarmısak, iki kaşık tereyağı veya buna denk zeytinyağ
Yapılışı: Fasulye turşusu bir gün önceden suya konur, tuzu çıkartılır Hiç su kalmayacak şekilde elle sıkılır Soğanlar, ay şeklinde bir tavaya doğranırlar ve zeytinyağı ile pembeleşinceye kadar kavrulurlar Daha sonra hazırlanan turşu, tavaya ilave edilir, ezilmiş sarımsak ve az bir miktar biber konarak 10-15 dakika kavrulur Sıcak veya soğuk olarak yenebilir Eskiden ilk yemek olarak ve mısır ekmeği ile birlikte yeniyordu Bir lokma ekmek tavaya uzanıyor ve parmaklar yardımıyla bir tutam turşu alınıp ağza getiriliyordu Günümüzde ise turşu kavurma, salata gibi sofraya konulmakta ve iştah açıcı olarak alınmaktadır
Tomart Kavurması:
Tomari sulak yerlerde, ırmak kenarlarında kendiliğinden yetişen otsu bir bitkidir Yapraklan pazı yaprağı genişliğinde ve pazıdan biraz daha serttir Tomari kavurması Pazı kavurması gibi yapılmaktadır Pazı ve tomari karışımı olarak da yapilabilir
Karalahana Dolması:
Malzemeler: Dört bağ lahana, iki baş soğan, bir su bardağı korkoto, iki kaşık tereyağı veya iç yağı
Yapılışı: Eritilmiş yağda soğanlar kavrulur Doğranmış haşlanmış ve süzülmüş lahanalar buna ilave edilir Suyu, tuzu, ve acı biberi konulduktan sonra 20-30 dakika kadar pazı dolması kıvamında pişirilir Suyu tuzu konulurken daha önceden ıslatılmış korkoto da ilave edilir Korkoto yerine bulgur ve pirinç de konabilir
Lahana Haşlaması:
Malzemeler: Altı bağ lahana, bir domates büyüklüğünde içyağı, bir kase fasulye, iki kaşık mısır unu, iki kaşık tereyağı, bir kiloya yakın kemik, bir miktar acı biber (Lav Biberi)
Yapılışı: Lahanalar önce yıkanıp temizlenir Daha sonra elle bükülerek doğranır, fasulye ile beraber veya ayrı ayrı haşlanır ve süzülür Lahana kaynatılıp süzülmezse tadı acı olur Kazana su koyarak bütün malzeme buna ilave edilir Tuzu biberi konur, yarım saat pişirilir
Lahana Sarması:
Malzemeler: Altı veya yedi bağ kara lahana, üç baş soğan, bir kilo ince kıyılmış et, bir kase korkoto, maydonoz
Yapılışı: Soğanlar ince ince doğranır Yeteri kadar tuzla ovulur, ince kıyılmış et, korkoto, maydonoz, tuz, su ilave edilerek dolma içi hazırlanır, daha önce haşlanmış süzülmüş lahana yaprakları ile sarılır Dolmaların üzerini geçmeyecek kadar su konulup kazanda pişirilir, sıcak servis yapılır Kazanın en altına kemik konursa daha lezzetli olur Korkoto yerine bulgur veya pirinç konabilir
Hamsi Çıgırtası:
Malzemeler: Bir bağ pazı, bir bağ taze soğan veya buna denk yerli pırasa yaprağı, iki bardak ince mısır unu veya buna denk buğday unu da olabilir, bir tas tuzlu hamsi, bir yumurta büyüklüğünde içyağı Kızartma için zeytinyağı yoksa tereyağı
Yapılışı: Hamsiler önceden suya konarak ayıklanır, kılçıklarından temizlenir, hamsi, un, kıyılmış pazı ile soğan içyağı ile karıştırılarak ekmek hamuru gibi hafifçe yoğrulur, tuzu kontrol edilir Yumurta katılırsa daha iyi olur Bir santim kalınlığında veya daha ince yayılarak tavada kızartılır Çığırta hamuruna köfte biçimi verilerek de kızartılabilir
Hamsili Pilav:
Hamsili pilavın ilk şekli “Hamsili Rasti” yemeğidir Korkoto, az miktarda pazı veya pırasa yaprağı, kılçığı alınmış tuzlanmış hamsi ile birlikte karıştırılır, yağı konarak kazanda pilav gibi ve pilav kıvamına gelinceye kadar pişirilir Hazırlanan malzeme tepsiye konarak pleki veya fırında pişirilebilir
Hamsili Pilavın Malzemesi: Bir kilo veya bir tas hamsi (Taze veya tuzlu hamsi olabilir), dört bardak pirinç, Uç baş soğan, bir avuç nane, Bir buçuk bardak zeytinyağı veya tereyağı
Yapılışı: Hamsi tuzlu ise suya konur ve tuzu alınır Taze veya tuzlu olsun önce hamsilerin kılçığı çıkarılır Pirinç yıkanıp temizlenir, hamsi hariç, diğer hazırlanmış malzeme ile karıştırılır, iki bardak pirinç üç bardak su hesabıyla suyu konur Tepsiye bir sıra hamsi dizildikten sonra üzerine hazırlanmış malzeme konur ve en üstünede bir sıra daha hamsi dizilir Tepsi plekide veya fırında pişirilir Sıcak veya soğuk olark salatalık veya ayranla yenir
Bu gün hamsi pilavı baharat, maydonoz , kuş üzümü ile zenginleştirilmektedir Hamsili pilava, kuş başı doğranmış patetes de konabilir Genellikle hamsili pilav yapılınca başka yemek yapmaya gerek görülmez
Plekide:
Yapılışı: Taze hamsi başları kesilerek temizlenir ve tuzlanır Bir oluklu kiremit alınarak üzerine kumar yaprağı veya lahana yaprağı serilir Temizlenmiş hamsi yaprağın üzerine dizilir, üzeri aynı tür yaprakla örtülür ve en üstte bir oluklu kiremit daha konarak ocağa veya ateşe sürülür ve üzerine közler çekilerek pişirilir Kiremit yerine pleki de kullanılabilir Kiremite dizilen hamsiler plekiye dizilir, üzeri sacla örtülerek üzerine ateş yakılır ve pişirilir
Hoşmer:
Malzemeleri: Bir litre kaymaklı süt, bir kase köy peyniri, üç tahta kaşığı mısır unu, yeterince tuz
Yapılışı: Kaymaklı taze süt süzgeçle süzülerek bir tavaya boşaltılır Tava ateşe konarak kaynatılmaya bırakılır Elenmiş mısır unu, kaynayan süte yavaş yavaş ve karıştırılarak ilave edilir Normal kıvama gelince ince doğranmış köy peyniri ve tuz konur Peynirin hoşmer içine erimesiyle birlikte sıcak servis yapılır
Hemşin yöresinde kaymağı alınmış süt içeresine mısır unu karıştırılarak yapılan tava işine “Kotniyar” denmektedir Kotniyara peynir konmaz
Hoşmer, muhlama gibi yenir ve yerken yağ tavada göllenir
Haşıl:
Malzemeler: Sıcak mısır ekmeği, tereyağı ve mıncı
Hazırlanışı: Sıcak mısır ekmeğinin içi yayvan bir kap içersine boşaltılır
İçersine bol miktarda tereyağı ve tuzlu minci (Lor) katılarak karıştırılır Mısır ekmeğinin sıcağında yağ, ekmeğe ve minciye sirayet eder Soğutulmadan yenir
Sıcak ekmek bulunmadığı zamanlarda soğuk ekmek bir tavanm içine ufaltilıp yağı ve mincisi konur Sonra hafif ateşte ısıtılarak yağın ekmeğe nufuz etmesi sağlanır Böylece leziz ve besleyici bir yiyecek elde edilmiş olur
Laz Böreği:
Malzemeler: Beş yumurta, yedi su bardağı süt, beş kaşık tereyağı, bir buçuk su bardağı şeker, bir buçuk kahve fincanı nişasta, bir buçuk kahve fincanı pirinç unu, alabildiği kadar buğday unu, tuz
Yapılışı: Bir kase su, iki kaşık tereyağı, bir yumurta sarısı, az tuz, bir iki damla zeytinyağı ve alabildiğince un katılarak yoğrulur ve ondört parçaya bölünür Bu ondört parça ile laz böreğinin on dört yufkası açılır
Yapraklar arasına konacak muhallebinin yapılışı: Süt ve şeker kaynatıldıktan sonra az tuz konur, ayrı bir kapta pirinç unu veya nişasta, dört yumurta sarısı, bir bardak soğuk su ile iyice çırpılır, kaynayan süte karıştırılarak ilave edilir Piştikten sonra bir tutam karabiber serpilir
Yedi hamur tek tek açılır ve her bir yaprağına tereyağı sürülerek tepsiye dizilir, üzerine önceden hazırlanmış olan muhallebi soğuk olarak dökülür Geriye kalan yedi hamurda tek tek açılarak ve tereyağı sürülerek muhallebinin üzerine dizilir Arzu edilen şekilde kesilir, üzerine tereyağı gezdirilerek fırına verilir
Bir buçuk bardak şeker, bir bardak su ile hazırlanan ilik şurup, fırından çıkan böreğin üzerine dökülür Fındık veya cevizle süslendikten sonra ılık olarak servis yapılır