İgor Fyodoroviç Stravinski -Rus Besteci

İgor Fyodoroviç Stravinski -Rus Besteci




Rus besteci İgor Fyodoroviç Stravinski (1882-1971), St Petersburg (bugün Leningrad) yakınlarındaki Oranien-baum'da doğdu Babası, Kiev ve St Petersburg operalarında ün kazanmış bir bas şarkıcıydı Çevresinden dolayı müziğe çok büyük bir yakınlık duyan Stravinski, dokuz yaşında piyano, ardından armoni ve kontrpuan dersleri aldı Müziğe olan ilgisine karşın ailesinin isteği üzerine 1905'te St Petersburg Üniversitesi'nde hukuk öğrenimi gördü 1902'de besteci Nikolay Rimski-Korsakov'la tanıştı; bir süre sonra da ondan özel ders almaya başladı

Rimski-Korsakov'un ölümünden iki yıl sonra, Rus Balesi yöneticisi ünlü Sergey Diaghilev'in isteği üzerine Ateşkuşu bale müziğini besteledi 1910'da Paris Operası'nda Rus Balesi Topluluğu'nca sahnelenen bu yapıt, Stravinski'nin ilk başarısı oldu {bak Bale) Ardından gene Diaghilev'in isteği üzerine, piyano ve orkestra için yazmaya başladığı Kon-zertstück'ü (Konser Parçası) baleye uyarladı Stravinski'nin başyapıtlarından SayılarıPet-ruşka balesi böyle ortaya çıktı İlk kez 1911'de Paris'te sahnelenen bu yapıt karnaval yerinde canlanan bir kuklanın öyküsüdür

Stravinski'nin 1911-13 arasında tamamladığı Bahar Ayini Rusya'da Hıristiyanlık öncesinde yapılan bahar ayinlerindeki kurban törenlerini konu alıyordu Çarpıcı ve yadırgatıcı ritmi nedeniyle yoğun bir tepkiyle karşılarıan bu yapıt Paris'te ilk sahnelendiğinde müziğin sesi izleyicilerin protestolan arasında güçlükle duyulabildi Bahar Ayini günümüzde genellikle konser parçası olarak çalınmaktadır Stravinski 1914'te, Hans Christian Andersen'in bir öyküsünden uyarladığı Bülbül operasını besteledi

Stravinski I Dünya Savaşı (1914-18) yıllarını İsviçre'de geçirdi O dönemde Rus Balesi Topluluğu'nun çalışmalarının kesintiye uğramasından etkilenen Stravinski oda müziği ve sahne müziği türünde az sayıda beste yaptı 1920-39 arasında Fransa'da yaşayan besteci o yıllarda Rus müziğinin etkilerinden uzaklaşarak Yeniklasikçi (Neoklasik) üslupta yapıtlar verdi
,
II Dünya Savaşı'nın başlangıcında müzik konferansları vermek için Harvard Üniversitesi'nden aldığı çağn üzerine ABD'ye gitti O dönemde Do Majör Senfoni'yi, Üç Bölümlü Senfonfyi, 1951'de de librettosunu İngiliz şair W H Auden'in yazdığı Ahlaksızın İlerlemesi adlı operasını yazdı

1950'lerde Avusturyalı besteci Arnold Schönberg'in (bak Schönberg, Arnold) geliştirdiği 12 ton sistemine (dizisel sistem) yöneldi Bu yenilik Stravinski'nin müziğine önemli değişiklikler getirdi Bestecinin Agon balesi (1953-57), Kutsal Kantik (1955) oratoryosu, solo ses, koro ve orkestra için yazdığı Threnoslar (1958) ile Requiem Kantikleri (1966) bu tekniğin ilk önemli örnekleriydi

Stravinski müziğinde yeni bir sistem geliştirmemekle birlikte, yapıtlarında 12 ton tekniğini oldukça cesur ve başarılı bir biçimde uygulamış ve kendinden sonra gelen birçok besteciye esin kaynağı olmuştur

Stravinski, 17 Haziran 1882'de Oraienbaum'da (bugün Lomonosov) Fiodor Ignatjevic isimli bir bas ile StPetersburg Kraliyet Operası'nda çalışmakta olan bir şarkıcının çocuğu olarak dünyaya geldi StPetersburg Üniversitesi'nde başladığı hukuk eğitiminin yanında 1903'te Rus besteci Nikolai Rimsky-Korsakov'dan ders almaya başladı

Bale ve diğer erken dönem eserleri


Rimsky-Korsakov'un Stravinski'nin ilk eserleri üzerindeki etkisi kolay fark edilmektedir 1908 senesinde yazılan orkestra eseri 'Scherzo fantastique'i dinleyip etkilenen Serge Diaghilev Stravinski'den bir bale yazmasını istedi Bunu yıllar sürecek olan bir beraber çalışma süreci izledi Stravinski'nin Diaghilev için ilk balesi Ateş Kuşu (1910) ve Petruşka (1911) dramatik ifadesi, zengin orkestrasyonu ve rus halk müziğinden alınmış tanıdık melodileri sayesinde halk tarafından büyük beğeni topladı

Le sacre du printemps'in galası (1913) Nizinsky'nin yaptığı alışılmamış koreografi, müziğin armonik yapısı, asimetrik ve değişken ritmik yapısı nedeniyle eser büyük bir tiyatro skandalı oldu 1910 ile 1914 arası Stravinsky Wolhynien'de ve İsviçre'de yaşadı Birinci dünya savaşının patlak vermesiyle Stravinski İsviçre'de kalmaya karar verdi Burada A Soldier's Tale'ı (1918, Bir Askerin Hikayesi) besteledi Bu dönemlerdeki caz etkisi bu eserde olduğu kadar 1918'de 11 enstruman için bestelediği Rag-Time'da ve 1919'da piyano için bestelediği Rag-Music'de belirgin olarak farkedilmektedir

1920'de Stravinski Paris'e yerleşti Orada Pablo Picasso, Jean Cocteau, André Gide, Henri Maisse ve Alexander Benois gibi dönemin önemli fransız ya da Fransa'da yaşayan sanatçılarıyla tanıştı Bu yıllarda önemli eserlerinden Symphonies d'instruments á vent (1920), Opera buffa Mavra (1922), ve 1923'te rus balesi tarafından sahneye konulan rus dansı Les Noces (1923, Düğün) ortaya çıktı Mavra ve İsviçre'de bestelenen ve 1920'de Paris'de sahneye konulan bale Pulcinella, Stravinski'nin neoklasizme yönelişinin başlangıcı sayılır Stravinski Paris'te ailesini geçindirebilmek için piyanist ve şef olarak çalıştı Bu sebeple 1924'te yazılan Piyano ve Ahşap Nefesliler için Konçerto gibi birçok piyano eseri yazdı

Neoklasik Eserler


1923'ten sonra Stravinski'nin neoklasik eserleri ortaya çıkmaya başladı Bu dönemdeki çalışmalar son romantik dönemin yoğun duygusallığına kasıtlı bir tepki olarak sanatsal bir tarafsızlık barındırmaktaydı Bu ideali Stravinski 1935'te yazdığı anılarında şöyle açıklar: Müzik doğal olarak herhangi birşeyi ifade etme gücüne sahip değildir ve performanscılar kendi fikir ve bireysel ifadelerini eklemeden bestecinin eğilimlerini takip etmelidirler Bu modern müziğin oluşumunda büyük payı olan güçlü estetik bir etkiydi

Opera-Oratoryum Oedipus Rex (1927), melodram Persephone (1934), ve bale Apollo Musagetes (1928) rus koreograf George Balansin için bu dönemde yazdığı önemli eserlerden 1939'da Stravinski Avrupa'yı terketti Amerika'ya iltica etti ve Hollywood'a yerleşti Orada Circus Polka (1942), orkestra için Danses concertantes (1942), Broadway revüsü için Scènes de ballet (1944) gibi sipariş üzerine bir çok eser besteledi Bunun yanında 3 Bölümlü Senfoni (1945), klarnet ve caz grubu için Abanoz Konçertosu (1945), ve opera The Rake's Progress (1951, Libretto: WHAuden ve Chester Kallman) gibi önemli eserler de besteledi

Seri-Müziğe ilgisi


1948'de Stravinski, Amerikalı bir orkestra şefi olan Robert Craft tarafından tekrar ve bu sefer kalıcı olarak Avusturyalı besteci Arnold Schönberg'in 12 Ton Müziği ile Schönberg'in öğrencisi Anton von Webern'in Seri Müzik teknikleriyle karşı karşıya getirildi Bu çabanın sonucunda Kantate Threni (1958), piyano ve orkestra için Movements (1959) ve son büyük eseri Requiem Canticles (1966) ortaya çıktı

1967'de Stravinski son kez olarak kendi eserlerinin plak kaydında orkestrayı yönetti 6 Nisan 1971'de New York'ta öldü ve Venedik'teki San Michele adasına Diaghile'nin mezarının yakınına gömüldü

Sahne ve orkestra eserlerinin yanında Stravinski birçok piyano, oda müziği, koro eserleri, solo vokal eserleri ve yabancı eserler üzerine çalışmalar yaptı Eserlerinde birçok müzikal stili kullandı Rus ulusal stili, caz, neoklasizm, bitonalite, atonalite, ve seri müzik Büyük bir besteci olasını sağlayan en önemli özelliklerinden biri kendisini devamlı geliştirmesi ve her yeni tekniği kendi gelişimine başarılı bir şekilde entegre edebilmesiydi Sadece tek bir yoldan gitmek kendi tabiriyle 'geriye gitmek' idi Stravinski'nin eserleri 20 yüzyıl müziğinin en önemli eğilimlerini yansıtmış ve aynı zamanda onu da etkilemiştir Onun bugüne kadar gelen önemi zaman zaman dini konular tarafından da belirlenen orijinalliğe ve hayranlık uyandıran teknik virtuoziteye dayanmaktadır

Igor Stravinsky Kimdir?


İgor Fyodoroviç Stravinski (Rusça: Игорь Фёдорович Стравинский) (d 17 Haziran 1882 - ö 6 Nisan 1971), Rus besteci, piyanist ve orkestra şefi 20 yüzyıl müziğinin en etkili ve önemli bestecilerinden biri olarak kabul edilir
Stravinski, 17 Haziran 1882'de Oraienbaum'da (bugün Lomonosov) Fiodor Ignatjevic isimli bir bas ile StPetersburg Kraliyet Operası'nda çalışmakta olan bir şarkıcının çocuğu olarak dünyaya geldi StPetersburg Üniversitesi'nde başladığı hukuk eğitiminin yanında 1903'te Rus besteci Nikolai Rimsky-Korsakov'dan ders almaya başladı Igor Stravinsky Çaykovski ile hemen hemen aynı yaşta olan Nikolai Rimsky-Korsakov'un Petersburg'da genç Stravinsky'nin bugün yetmiş yaşını aşmış bir kimse olduğuna inanmak için de müzik tarihine müracaat etmek gerekir Çünkü klasik bir olgunluğa yaklaştığı çağda bile müziğin büyük teşvikçilerinden biri olan bu besteci, enerjisi hala sönmeyen parlak bir öncüdür PETRUŞKA, ATEŞ KUŞU gibi eserleri meydana getirdiği ve RUS DEVRİ denilen ilk zamanlarından sonra Paris'e yerleşen besteci, orada Fransız empresyonizmi ile temasa geldi ve Cocteau ile birlikte birçok sanatkarları etrafında topladı

Tam adı İgor Fyodoroviç Stravinski olan Rus asıllı besteci Stravinsky, 17 Haziran 1882'de, Rusya'da dünyaya geldi Kiev ve Petersburg operalarında ünlenmiş yetenekli bas şarkıcı Fyodor İgnatiyeviç Stravinski'nin dört oğlundan üçüncüsü olan Stravinsky, küçük yaşta müziği sevmiş; babasının evdeki provalarını dinlemiş; dokuz yaşında piyano, ardından da armoni ve kontrpuan derslerine başlamıştır Ama müziğe yatkınlığına karşın, ailesinin müziği meslek seçmesine izin vermemesi üzerine ceza hukuku ve hukuk felsefesi öğrenimi için Petersburg Üniversitesine'ne gönderildi Üniversiteyi Rimski-Korsakof'un oğluyla birlikte okudu, bu arada müzik ilgisi kompozisyona yöneldi 1902 yazında Rimski-Korsakof ile tanıştı

Ertesi yıl Rimski-Korsakof'tan özel ders almaya başladı ve üç yıl kadar (1903-06) ders almayı sürdürdü Rimski-Korsakof'la sürekli tartıştığı kompozisyonları, gene onun aracılığıyla Petersburg'da özel ya da halka açık konserlerde seslendirildi Mi-bemol majör Senfoni'nin (1905-07) yanı sıra, Rimski-Korsakof'un kızına düğün armağanı olarak yazdığı Feyervek de (1908; Havai Fişekler) bu tür konserlerde çalındı Bu son yapıt seslendirilmeden hemen önce ölen ustasının anısına yazdığı cenaze ağıtı (1908) ise Petersburg'da çalındı, ama müziği günümüze ulaşmadı

1905'te üniversiteden mezun olan Stravinsky, 1906'da kuzeni Yekaterina Nossenko'yla evlendi 1907'de oğulları Theodore, ertesi yıl da kızları Ludmilla doğdu 6 Şubat 1909'da Petersburg'da Stravinsky'nin Peyerverk ve Scherzo Fantastique (1907-08) adlı orkestra parçasını dinleyen emprezaryo Sergey Diaghilev, ondan Rus Balesi'nin 1909 sezonu için çeşitli bale müziklerinin orkestra düzenlemesini yapmasını istedi 1910 sezonu içinde yeni bir bale müziği ısmarladı

Böylece ortaya çıkan Jar-ptitsanın (L'Oiseau de feu; Ateş Kuşu) 25 Haziran 1910'da Paris Operası'ndaki büyük başarısı üzerine Stravinsky, piyano ve orkestra için yazmaya başladığı Konzertstückü (Konser Parçası) Diaghilev'in de ısrarıyla baleye uyarladı; Petruşka adlı bu yapıtı Rus Balesi 1911-1913 arasında tamamladığı Lesacre du printemps (Vesna suyaşçennaya; Bahar Ayini) adlı bu çalışmasının dinamik müziği 29 Mayıs 1913'te Paris'in Champs Elysees Tiyatrosu'ndaki ilk gösteride büyük bir skandala yol açtı

1908-1909 yıllarında başladığı, Hans Christian Andersen'in Bülbül masalına dayanan kısa operası ise, 1913'te sahneleneceği Moskova Özgür Tiyatrosu'nun dağılması üzerine Diaghilev tarafından uyarlanarak Rus Balesi'nin 1914 yaz programına alındı Stravinsky o yaz başladığı Les Hoces (Svadebka; Düğünler) adlı bale kantatını Rus köylü temaları ve töreleri üzerine kurmaya karar verdi Savaşın araya girmesiyle ancak 1917'de tamamlayabildiği kompozisyonun orkestra düzenlemesini 1923'e değin bitiremedi

Rus Balesi'yle ilişkileri yüzünden 1910-14 arasında Rusya'da fazla kalamamıştı Savaş yıllarını ise tümüyle İsviçre'de geçirdi Ailesinin vereme yatkınlığı da İsviçre iklimini çekici kılıyordu İkinci oğlu Soulima 1910'da Lozan'da, ikinci kızı Milena 1914'te Leysin'de doğdu Bahar Ayininin bazı bölümleriyle Solovey de (Bülbül) İsviçre'de yazıldı Savaş ilerledikçe Stravinsky yalnızca Rusya'dan değil, Rus Balesi'nden ve merkezi Berlin'de bulunan müzik yayımcısından da koptu Savaş sırasında yazdığı kompozisyonların birçoğu için Cenevre'de bir yayımcı buldu İsviçreli romancı Ferdinand Ramuz'la birlikte gezginci küçük bir tiyatro için, okunacak oynanacak ve dans edilecek eğlendirici L Histoire du soldatyı (Askerin Öyküsü) yazdı

Savaş bitince Fransa'ya yerleşerek yaklaşık 20 yıl (1920-39) çeşitli Fransız kentlerinde oturdu Bu yıllar da müziğinde de köklü bir değişikliğe giderek önceki üslubunu belirleyen Rus öğeleri yerine yeni-klasik anlatımı benimsedi Ama yepyeni bir tarzda yazabilmek için büyük çaba göstermek zorunda kaldı ve ancak örnekleme, deneme ve birleştirme yılları dediği uzun çalışmaların ardından, önceki büyük yapıtlarıyla boy ölçüşebilecek Oedipus Rex (1927; Kral Oedipus) ve Lasymphonie de Psaumes (1930; Mezmurlar Senfonisi) gibi yeni yapıtlar verdi Savaştan hemen sonra Stravinsky, Rus Balesi'yle yeniden, ama bu kez çok daha gevşek bağ kurdu

Diaghilev'in isteği üzerine 1920'de Giovanni Battista Pergolesi'nin müziğine dayanan Pulcinella (1920) bale düzenlenmesini yaptı Bu topluluk için yazdığı son bale Apollon Musagete (1928; Musaların Başı Apollon) oldu Ertesi yıl Diaghilev öldü ve topluluk dağıldı Rusya'daki mülklerini yitiren Stravinsky, gelir sağlamak için yan uğraş olarak piyanistliğe ve orkestra şefliğine yöneldi Piyano ve nefesli çalgılar için konçerto (1923-24), piyano için Sonat ((1924), piyano için La Majör Serenat (1925), piyano ve orkestra için Capriccio (1929), iki solo piyano için Konçerto (1935) gibi bazı yapıtlarını da solocu olarak kendisi için yazdı Daha çok Avrupa'da turneye çıktıysa da üç kez Kuzey Amerika'ya (1925, 1935 ve 1937) bir kez de Güney Amerika'ya (1936) gitti

Bu arada bale müziği yazmayı da sürdürdü Rus dansçı Ida Rubinstein'ın 1920'lerin sonunda oluşturduğu topluluk için iki bale müziği yazdı Bunlardan Le Baiser de la Feeyi (1928; Perinin Öpüşü) Çaykovski'nin piyano ve vokal müziğinden seçmeler üzerine kurdu Persephone daysa (1934) Andre Gide'in bir şiirini temel aldı Ardından, yeni kurulan Amerikan Bale Topluluğu için The Card Partyyi (1937; İskambil Partisi) yazdı 1938'de büyük kızı veremden ölen Stravinsky, 1939'da da karısını ve annesini kaybetti II Dünya Savaşı başlayınca Harvard Üniversitesi'nin çağrısını kabul ederek 1939-40 öğretim yılında müzik konferansları vermek üzere ABD'ye gitti 1940'ta yıllardır tanıdığı oyuncu Vera de Bosset'yle evlendi Hollywood'da bir ev satın alarak çeyrek yüzyıldan fazla karısıyla orada yaşadı

Savaş yıllarında Do Majör Senfoni (1938-40)ve Üç Bölümlü Senfoni (1942-45) adlı iki önemli senfonik yapıt besteledi 1920'de yazdığı Nefesli Çalgılar Senfonilerinde kullandığı Rusya dönemine özgü müzik ögelerinin yerine, Do majör Senfonide yeni klasik ilkelerin senfoni formunda bir özetini verdi Üç Bölümlü Senfonideyse konçerto ve senfoninin temel özelliklerini başarıyla birleştirdi 1948-51 arasında The Rake's Progress (Ahlaksızın İlerlemesi) adlı yeni-klasik operası üzenrinde çalıştı Librettosunu W H Auden ile Chester Kalman'ın yazdığı bu operayı bitirince, 1939'dan beri ilk kez Avrupa'ya dönerek yapıtının Venedik'teki Teatro la Fenice'deki ilk sahnelenişini yönetti

The Rake's Progressi yazarken asistan olarak Hollywood'daki evine çağırdığı genç ABD'li müzikçi Robert Craft'ın serial müziğe yakınlığı, Stravinsky'nin artık kendisine dar gelen yeni-klasik tarzı aşmasına yardımcı oldu O sıralar henüz pek tanımadığı Anton von Webern'in, Arnold Schoenberg'in ve Alban Berg'in müziğini dikkatle inceleyen Stravinsky, başlangıçta tonal müzik çatısı içinde bazı çekingen serial müzik denemeleri yaptı Daha büyük ölçekli yapıtlar olan "Canticum Sacrum" (1955; Kutsal Kantik) ve "Agon" (1953-57) balesinde modal ve tonal bir müzikle başladıktan sonra tümüyle serial bir yapıya geçiyor ve sonunda başlangıçtaki modal ve tonal müziğe dönüyordu

Tümüyle serial kompozisyonlarından ilki olan Thereniyi (1958; Threnoslar), Rusya ve yeni-klasik dönemlerinin başyapıtları kadar önem taşıyan "Movements" (1959), "Variations" (1964; Çeşitlemeler) ve "Requiem Canticles" (1966; Requiem Kantikleri) izledi Bu tarihten sonra sağlığı bozulan Stravinsky, gitgide daha az yazmaya başladı, ama 1970'te bile hâlâ Bach'ın bazı prelüd ve füglerinin çalgı için transkripsiyonlarını yapıyordu Stravinsky, 20 yüzyıl müziğine büyük katkıda bulunmuş, kendine özgü eleştirel tutumu özellikle ölçü, tempo ve ses gürlükleri açısından önemli sonuçlar doğurmuştur Bileşik ölçülü asimetrik kalıpları araştırmış, müzik cümlelerinde kullandığı figür ve motifleri uzatarak ya da çıkararak simetrik cümleleme geleneğini yıkmıştır Müziğe yeniden kazandırdığı şaşmayan vuruş duygusu birçok bestesinin dansa uygun düşmesini sağlamıştır

Bazısı ortak çalışma ürünü birçok kitabı da yayımlanan Stravinsky, 6 Nisan 1971'de ABD'nin New York eyaletinde hayata veda etti ve Venedik'te San Michele Adası'nda toprağa verildi

Igor Stravinsky Eserleri

6 Şubat 1909'da Petersburg'da Stravinsky'nin Peyerverk ve Scherzo Fantastique (1907-08) adlı orkestra parçasını dinleyen emprezaryo Sergey Diaghilev, ondan Rus Balesi'nin 1909 sezonu için çeşitli bale müziklerinin orkestra düzenlemesini yapmasını istedi 1910 sezonu içinde yeni bir bale müziği ısmarladı Böylece ortaya çıkan Jar-ptitsa'nın (L'Oiseau de feu; Ateş Kuşu) 25 Haziran 1910'da Paris Operası'ndaki büyük başarısı üzerine Stravinsky, piyano ve orkestra için yazmaya başladığı 'Konzertstück'ü (Konser Parçası) Diaghilev'in de ısrarıyla baleye uyarladı; 'Petruşka adlı bu yapıtı Rus Balesi 1911-1913 arasında tamamladığı 'Lesacre du printemps' (Vesna suyaşçennaya; Bahar Ayini) adlı bu çalışmasının dinamik müziği 29 Mayıs 1913'te Paris'in Champs Elysees Tiyatrosu'ndaki ilk gösteride büyük bir skandala yol açtı