İnsanda Üreme Sistemi

İnsanda Üreme Sistemi

İnsanda üreme sistemi diğer plasentalı memelilere çok benzer Döllenme ve embriyonal gelişim ana vücudunda gerçekleşirBeslenme, solunum ve boşaltım anne kanıyla sağlanır

Erkek Üreme Sistemi

İnsanda erkek üreme sistemi; testisler, epididimis, vas deferens(sperm kanalı), üretra ve yardımcı bezlerden meydana gelir

Testisler

Erkek üreme hücresi olan spermlerin oluştuğu yerlerdir Spermler belli bir ısının üzerinde gelişemezler Bundan dolayı testisler doğumdan kısa bir süre önce vücut yüzeyinden dışa doğru meydana gelen bir kese içine geçerler Testisler içinde spermlerin meydana geldiği yerlere seminifer tüpçükler denir Tüpçükler arasında eşey hormonları salgılayabilen özel hücreler vardır Tüpçüklerin içinde ise spermleri oluşturan sperm ana hücreleri ve yardımcı hücreler bulunur

Seminifer tüpçükleri içindeki sperm ana hücrelerinin mayoz bölünme ile spermleri meydana getirmesine spermatogenez denir Spermatogenez (sperm oluşumu) sonucunda meydana getirilen spermlerin her biri, bir yumurtayı dölleyebilecek yetenektedir

Epididimis

Spermlerin hareket ve döllenme özelliği kazanarak olgunlaştığı kanaldır Epididimis vas deferens denilen sperm kanalına açılır Spermler epididimiste 18 saat ile 10 gün kadar canlı kalabilirler

Vas deferens (Sperm kanalı)

Spermlerin idrar kanalına (üretra) kadar taşınmasını sağlayan kanaldır Spermler vas deferensteki ampulla denilen keselerde depolanırlar Burada döllenme yeteneklerini kaybetmeden 42 gün canlı kalabilirler

Üretra (Penis kanalı)

İdrar kesesini vücut dışına bağlayan idrar kanalıdır Üretra penis ile dışarıya açılır Erkeklerde spermler ve boşaltım maddesi aynı kanaldan dışarı atılır

Yardımcı bezler

Spermlerin üretra kanalından geçerek atılması seminal sıvı ile sağlanır Spermler bu sıvı içinde canlı kalabilir ve hareket edebilirler Seminal sıvı prostat bezi, cowper bezi ve seminal kesecikleri adı verilen üç ayrı bez tarafından üretilir Prostat bezinin iltihaplanması, büyümesi, taş oluşması ve kanser şeklinde hastalıkları görülebilir

Dişi Üreme Sistemi

İnsanda dişi üreme sistemi; yumurtalıklar (ovaryum), yumurta kanalı (fallopi tüpü), döl yatağı (rahim=uterus) ve vaginadan (doğum kanalı) meydana gelir

Yumurtalıklar (Ovaryum)

Üreme hücresi olan yumurtanın meydana geldiği yerlerdir İnsanda iki tane olan yumurtalıklar vücudun iç kısmında karın boşluğunun alt tarafında yer alırlarYumurta hücresi, yumurtalıkların folikül adı verilen küçük kese şeklindeki özel bölgelerinde meydana gelir

Ovaryumda yumurta ana hücrelerinden mayoz bölünme ile yumurtanın meydana getirilmesine Oogenez (yumurta oluşumu) denir **Erkeklerde mayoz bölünme sonucunda 4 tane verimli sperm oluşturulduğu halde, kadınlarda her folikülden sadece bir tane verimli yumurta meydana gelmektedir**

Yumurta kanalı (Fallopi tüpü)

Her yumurtalık yumurta kanalı ve uterusun üst köşesine bağlanır Yumurta kanalının ön ucu kirpikli huni şeklindedir Yumurtalıktan bırakılan yumurtalar kirpikli huninin hareketleriyle fallopi tüpüne geçerler Fallopi tüpünün iç yüzeyini örten silli epitel doku da sil hareketleriyle yumurtayı uterusa doğru iter

Uterus (Döl yatağı)

Karın boşluğunun alt bölgesinde ve idrar torbasının arkasında yer alır Kalın çeperleri düz kaslardan meydana gelmiş ve iç yüzeyi bol kan damarlı mukus salgılayan örtü ile kaplanmıştır Uterus bir tanedir ve vagina ile vücut dışına açılır Vagina döllenmemiş yumurtanın dışarı atıldığı kanaldır Ayrıca doğum kanalı olarak da görev yapar **Vaginanın üretra ile bağlantısı yoktur Yani dişilerde yumurta ve boşaltım artıkları ayrı ayrı açıklıklardan dışarı atılır**

İnsanda Üremenin Kontrolü

Üreme sisteminin faaliyetleri beynin alt tarafına yerleştirilmiş bulunan ve hipofiz adı verilen çok küçük bir bez tarafından kontrol edilir Hipofiz bezi beynin hipotalamus bölgesinden aşağı doğru uzanır Hipotalamustan salgılanan salgılama faktörü (RF) hipofiz bezini uyararak ovaryum, uterus ve testislerde değişiklikler meydana getiren hormonların salınmasını sağlar

Dişide hormonal kontrol: Hipotalamusun etkisi altındaki hipofiz, ovaryum faaliyetlerini kontrol eden, folikül uyarıcı hormon (FSH), luteinleştirici hormon (LH), Luteotropik hormon (LTH) ve oksitosin hormonlarını salgılar

a)Folikül uyarıcı hormon (FUH=FSH)

Ovaryum içerisinde yumurtanın olgunlaşmasını ve folikülün büyümesini sağlar Folikül hücreleri östrojen hormonu salgılarlar Bu östrojen uterusa ulaşarak uterusun duvar örtüsünün kalınlaşmasını sağlar

b)Luteinleştirici hormon (LH)

Ovaryumdan yumurtanın atılmasını (ovulasyon), yumurtayı bırakan folikülün sarı cisme dönüşmesini sağlar Sarı cisimden bol miktarda progesteron ve az miktarda östrojen salgılanır

c)Luteotropik hormon (prolaktin=LTH)

Hipofizin luteotropik hormonu, sarı cisimden östrojen ile birlikte progesteron hormonunun salınmasına sebep olur Progesteron östrojene göre daha fazla orandadır LTH aynı zamanda annelik iç güdüsünün oluşmasını ve sarı cimin doğuma kadar sağlam kalmasını sağlar LTH konsantrasyonu düşerse sarı cisim bozulacağından progesteron salgısı durur ve eğer gebelik varsa çocuk düşer

d)Oksidotin

Dişi bireyde, embriyo gelişimini tamamlamışsa uterus kaslarının kasılmasını ve kontrolünü sağlayarak doğumu kolaylaştırır Doğumdan sonra da salgılanmaya devam ederek sütün salgılanmasını sağlar

Embriyonun (fetusun) beslenmesi

İnsanda ve diğer memelilerin çoğunda embriyogelişmesini ana vücudunda tamamlar Bu esnada ana, embriyoyu hem besler hem de korur Besin ve oksijenin ana kanından alınabilmesi ve artıklar ile karbondioksitin ana kanına verilebilmesi plasenta ile gerçekleşir Bu maddelerin alınıp verilmesi difüzyon ve aktif taşıma ile olur Embriyonun koryon zarı annenin uterus dokusunun içine doğru uzantılar (villus) gönderir Bu villusların içi kılcal damarlarca zengindir O halde, Plasenta embriyo ve annenin ortak yapılarından meydana gelir Plasenta ve fetüs göbek bağı ile birbirine bağlıdır Plasenta hem maddelerin değişimini sağlar, hem de hormon salgılayarak embriyonun rahime bağlı kalmasını sürdürür

Erkekte hormonal kontrol

Testislerden androjen (testosteron) hormonlarının salgılanması ve spermlerin meydana getirilmesi hipofizin FUH ve LH hormonlarıyla düzenlenir FSH (FUH), testislerde bulunan seminifer tüpçüklerin gelişimini uyarır ve tüpçüklerde spermlerin oluşumunu başlatır LH ise testislerden testosteron üretilmesini sağlar Testosteron hormonu, spermlerin gelişmesinin tamamlanmasında rol oynar ve erkeklere özgü olan sakal, bıyık, ses kalınlaşması ve kasların güçlenmesi gibi ikinci eşey karakterlerini oluşturur Testosteronun yanında erkeklerde çok az miktarda östrojen de salgılanır Bu hormonun erkekteki fonksiyonu tam olarak bilinmemektedir