Ruhi Su

RUHİ SU




1912'de Van'da doğdu 20 Eylül 1985'te İstanbul'da yaşamını yitirdi Bas bariton, Türk hal müziği yorumcusu, besteci ve şair Birinci Dünya Savaşı sırasında ailesinin bütün üyelerini kaybetti 10 yaşına kadar yoksul bir ailenin yanında büyüdü İlköğrenimini Adana Öksüzler Yurdu'nda yatılı olarak yaptı

Bu dönemde müzik yeteneği ve sesinin güzelliğiyle dikkat çekti Müzik öğretmeninin desteğiyle keman dersleri aldı Bir süre askeri liseye devam etti Ortaöğrenimini Adana Lisesi'nde parasız yatılı olarak tamamladı 1936'da Ankara Müzik Öğretmen Okulu'ndan mezun oldu Aynı Yıl Riyaseti Cumhur Filarmoni Orkestrası'nda (Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası) kemancı olarak çalışmaya başladı Bir süre sonra kemanı bırakarak şan çalışmalarına yöneldi Ankara Devlet Konservatuvarı'nda yeni oluşturulan Opera Bölümü'ne kabul edilen ilk 4 öğrenci arasındaydı 1942'de konservatuvardan mezun oldu, Ankara Devlet Opera ve Balesi'nde çalışmaya başladı

Birçok operada önemli roller aldı Hasanoğlan Köy Enstitüsü'nde müzik öğretmeni olarak çalıştı Halk türküleriyle ilgilendi Halk türkülerini kendi geliştirdiği özgün üslubuyla söyleyebilmek için saz çalıştı 1943-1945 arasında Ankara Radyosu'nda halk türküleri söyledi İlk konserini 1944'te Ankara Halkevi'nde verdi

Türkiye Komünist Partisi'ne yönelik operasyon sırasında tutuklandı, operadaki görevine son verildi 5 yıl cezaevinde yattı 20 ay Konya'nın Çumra ilçesinde polis gözetiminde kaldı Uzun bir aradan sonra 1960'ta İstanbul'da tekrar seyirci karşısına çıktı 1981'de Avustralya'ya giderek Türk göçmenlere konser verdi

Yurtdışında birçok konsere katıldı Son konseri 6 Şubat 1983'te Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Haftası'nda düzenlendi Sanat yaşamı boyunca 16 45'lik plak, 12 uzunçalar plak doldurdu Kendi şiirlerinin yanısıra Nâzım Hikmet'ten, Türk halk ozanlarından ve diğer şairlerden çeşitli şiirleri besteledi Şiir, yazı ve konuşmalarını 1975'te basılan "Ezgili Yürek" adlı kitabında topladı Anısına hazırlanan "Ruhi Su'ya Saygı" kitabı da 1986'da yayınlandı

Halk türkülerini özgün söyleyişiyle, kalın ve tok sesiyle, sazı değişik bir tavırla çalışıyla tanınan Ruhi Su (1912-1985), halk müziği geleneğinin yanı sıra batının şan tekniğinden de yararlanmıştır

Asıl adı Mehmet olan Ruhi Su Van'da doğdu i Dünya Savaşı'nın yıkımı içinde yitirdiği anne ve babasını hiç tanımadı Çok küçük yaşta Adana'ya giderek çok yoksul bir ailenin yanında yaşamaya başladı İngilizler ve Fransızlar Adana'yı işgal edince, birçok aile gibi Mehmet'in yanında bulunduğu aile de işgalin getirdiği sorunlara dayanamayarak Toroslar'a sığındı Uzun süre oradan oraya göçtüler Kurtuluş Savaşı bitince aile yeniden Adana'ya döndü Bu arada Mehmet, "amca" dediği aile reisinin gerçek amcası olmadığını öğrendi



Ailenin Adana'ya dönüşünden hemen sonra Adana Öksüzler Yurdu'na yazıldı Burada müzikle ilgilenmeye başladı, keman çalmayı öğrendi Öksüz yurtlarını bitiren tüm öğrencilerin zorunlu olarak askeri okullara gönderilmesi uygulaması uyarınca İstanbul'a askeri liseye gitti Bu arada, Adana'da onu muayene eden askeri hekim adının yanına bir ad daha almasını söylemişti Böylece adına Ru-hi'yi de ekledi

Ankara'ya gidip müzik öğrenimi görmeyi amaçlayan Ruhi Su askeri liseden ayrıldı, ama isteğini gerçekleştiremediği için Adana'ya dönerek ortaöğrenimini orada tamamladı Ardından Ankara Müzik Öğretmen Okulu'na girerek 1936'da mezun oldu Bir süre Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası'nda (bugün Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası) kemancı olarak çalıştı, ama sonra şan çalışmaya başladı




Aynı yıl Ankara Devlet Konservatuvarı'nda yeni açılan opera bölümüne kabul edilen Ruhi Su 1942'de mezun olunca Ankara Devlet Operası'nda göreve başladı 1943-45 arasında radyoda türkü söyledi 1952'de siyasal nedenlerle yargılanarak beş yıl tutuklu kaldı Bu sırada evlendi Tutukluluğu bittik ten sonra uzun bir işsizlik dönemi geçirdi Yerleştiği İstanbul'da çeşitli gazino ve kulüplerde türküler söyleyerek yaşamını kazanmaya çalıştı Bir yandan da müzik çalışmalarını sürdürdü

Anadolu'nun çeşitli yörelerinden birçok türkü derledi; Nâzım Hikmet, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Orhan Veli gibi şairlerin şiirlerinden ve kendi şiirlerinden besteler yaptı 1962'den sonra türkülerle ilgili çalışmalarını plaklarda topladı Bu plaklarda Köroğlu'nu, Pir Sultan Abdal'ı, semahları ve zeybekleri dile getirdi Birkaç kez yurtdışına çıkarak Almanya, İngiltere, Hollanda, İsveç, Bulgaristan ve Avustralya'da konserler verdi 1980'lerin başında hastalarıdı Kendisine pasaport verilmediğinden tedavi için yurtdışına gidemedi

Geleneksel türküleri yerel üslup özellikleriyle söylemeyi taklitçilik olarak kabul eden Ruhi Su bunun ulusal düzeyde ortak bir müzik diline ulaşılmasını engelleyeceğini ileri sürmüştür Ruhi Su'ya göre halk müziği, yaşayan bir varlık gibi her an değişen, yeniden doğan bir sanattır Halk türkülerinin çağdaş bir yoruma ulaşması, bu türkülerin ancak batının şan tekniğinden yararlanarak söylenmesiyle gerçekleşebilirdi

Derlenip yayımlarımış kitap ve notaların, bir türkünün bütün incelik ve özelliklerini yansıtmada yeterli olamayacağını savunmuştur Bu nedenle Anadolu'yu dolaşarak o türküleri söyleyenleri bulmuş ve derlediği türküleri yorumlarken ezginin ana çizgisini korumuştur