Kanda Yapılan Biyokimyasal Analizler Ve Tetkikler

Kanda Yapılan Biyokimyasal Analizler

Kanda Yapılan Biyokimyasal Tetkikler

GLUKOZ:

Analiz Materyali: Serum

Alternatif Materyal: Plazma(Heparinli, EDTA'lı, NaF'lu)

Stabilitesi: Kan alındıktan sonra tam kan olarak bekletildiğinde, her saatte bir kan glukoz değeri 6-7 mg/dl düşer Bu sebeple kan alındıktan sonra en kısa süre içinde serumuna ayrılması gerekmektedir Serum olarak oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat stabil olarak kalır

Metod: Hekzokinaz

Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli serum örnekleri özellikle sonuçları önemli oranda etkileyebilir Ayrıca lipemik ve ikterik serum örnekleri de tercih edilmemelidir Kan alınan gün en az 12-14 saatlik açlık gerekmektedir


Normal değerler:

Erkek: 70-105 mg/dl Kadın: 70-105 mg/dl


Glukoz Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:

- DM ; Pituiter hastalıklar (Jigantizm, Akromegali) ; Dolaşımda adrenalin düzeyinin artması (Akut stres, Feokromasitoma, Dışarıdan adrenalin verilmesi, Ağır tirotoksikoz) ; Vitamin B1 eksikliği ; Glukagonoma ; Akut pankreatit ; Yaygın pankreas kanseri ; Periton diyalizi, hemodiyaliz ; İlaçlar


Glukoz Düzeyinin Azalmasınına Yol Açan Bazı Sebepler:

- Açlık hipoglisemisi ; İnsülinoma ; Endotoksik şok ; Kaşeksi ; Pankreas dışı malign tümörler ; Hipopituiterizm ; Glukagon eksikliği ; Katekolamin ; Adrenal yetersizliği ; Karaciğer hastalıkları (Siroz, Ağır hepatit, Karaciğer konjesyonu) ; İlaçlar ; Ağır malnütrisyon ; Gebelik ; Enzim defektleri ; Alkol hipoglisemisi ; Yalancı hipoglisemi


ÜRE :

Analiz Materyali: Serum

Alternatif Materyal: Plazma(EDTA'lı veya Sitratlı)

Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat

Metod: Üreaz

Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli, lipemik, ikterik seru örnekleri tercih edilmemelidir Ayrıca, amonyum içeren anti koagülanların kullanıldığı tüpler kullanılmamalıdır


Normal değerler:

Erkek: 10-50 mg/dl Kadın: 10-50 mg/dl


İnsan vücudunda nitrojen artıkları yüksek derecede eriyebilirliği olan ve toksik olmayan üre bileşiğine dönüştürülmektedir Orta derecede aktif bir insan günde 300 gr karbonhidrat, 100 gr protein ve 100 gr yağ aldığı zaman, yaklaşık 16,5 gr azot atar Azotun %95'i böbreklerden, %5'i ise dışkı ile atılır İnsanlarda azot atılımının en önemli yolu, karaciğerde ürenin sentez kana geçmesi ve böbrekler tarafından temizlenmesidir Normal sağlıklı bir insanda, atılan azotun %80-90'ını üre meydana getirir


Üre Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:

• Böbrek fonksiyonlarının bozulması ;Prerenal yetmezlik: Konjestif kalp yetmezliği ; Su ve tuz kaybı(kusma, diare, diürez, terleme) ;Şok ;Postrenal yetmezlik: Üriner yol tıkanmaları ; Artan protein katabolizması: Gastrointestinal hemoraji ; Akut MI ; Stres ; Diyetle yüksek protein alınması


Ürer Düzeyinin Azalmasına Yol Açan Bazı Sebepler:

• Karaciğer yetmezliği ; Böbrek yetmezliği oluşmamış nefrotik sendrom ; Kaşeksi ; Uygunsuz ADH sendromu ; Gebeliğin ileri dönemleri ; Akromegali


KREATİNİN:

Analiz Materyali: Serum

Alternatif Materyal: ---

Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat

Metod: Jaffe metodu

Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli ve ikterik serum örnekleri tercih edilmemelidir Ayrıca yüksek kan şekeri olan serum örneklerinde yalancı yüksek ölçümlere sebep olunabilir


Normal değerler:

Erkek: 0,9-1,5 mg/dl Kadın: 0,7-1,3 mg/dl


Kreatinin, kreatin molekülünün anhidritidir Büyük oranda kasda kreatin fosfatın, irreversibl enzimatik olmayan dehidratasyonu ile oluşur Kreatininin 24 saatlik idrarla atılımı kas kitlesi ile orantılıdır Kreatin molekülünden farklı olarak, kreatinin artık ürünüdür Kreatinin klirensi glomerüler filtrasyon oranının belirlenmesinde kabul edilen bir ölçümdür

Kreatinin Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:

• Akut ve kronik böbrek yetmezliği:

o Prerenal nedenler : Hipovolemi ; Hipotansiyon ; Ağır enfeksiyonlar

o Renal nedenler : Glomerülonefritler ; DIC ; Transplantasyon rejeksiyonu ; Nefrotoksisite ; İntertisyel nefritler ; Piyelonefritler ; Diabetik böbrek hastalığı ; Multisistem hastalıklar

o Postrenal nedenler : Tübüler obstrüksiyon ; Üreter hasarı ; Üreter obstrüksiyonu ; Üretrada taş

• İlaçlar

• Nefrotik sendrom

• Karaciğer hastalıkları ile birlikte olan böbrek yetmezlikleri: Hepatosellür hastalıklar ; Tıkanma sarılığı ; Uzun süren hipotansiyon

• Metabolik hastalıklar: Orak hücreli anemi ; Karaciğer ve böbrek amiloid infiltrasyonu

• Akromegali ve jigantizm

• Kanserli hastalarda gelişen böbrek yetmezliği

• Böbrek tümörleri ve tümör invazyonları


AST (SGOT=GLUTAMAT-OXALASETAT TRANSAMİNAZ):

Analiz Materyali: Serum

Alternatif Materyal: Plazma (Heparinli, EDTA'lı)

Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat

Metod: Enzimatik

Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Özellikle hemolizli serum örnekleri yanlış yüksek ölçümlere yol açar Ayrıca lipemik ve ikterik serum örneklerininde tercih edilmemesi gerekmektedir


Normal değerler:

Erkek: 10-34 U/L Kadın: 10-31 U/L

Amino asit ve karbonhidrat metabolizmasında rol oynayan intrasellüler enzimlerdir Enzim kalp, karaciğer, iskelet kası, pankreas da bulunur


AST Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:

Kalp hastalıklarına bağlı: Akut MI (yaklaşık ilk 4 saat içinde yükselmeye başlar) ; Kalp operasyonları ; Eksternal kalp masajından sonra ; Akut romatizmal kardit ; Anjiokardiografi ve kalp masajından sonra

Karaciğer hastalıklarına bağlı: Enfeksiyoz hepatit ; Karaciğerin malign infiltrasyonları ; Kolanjitis ; Aşırı alkol alınımı; EMN ; Karaciğere toksik olan madde ya da ilaçların kullanımına bağlı olarak

Travmalara bağlı: İntra muskular enjeksiyonlar sonrası ; Lokal radyasyon hasarı ; Karbonmonoksit zehirlenmesi ; Arı sokması ; Künt yaralanmalar ; Güneş çarpmaları

Diğer nedenlere bağlı: Akut pankreatit ; Gut ; Dermatomiyozitis ; Pseudomuskular distrofi ; Astma krizi ; Proksismal miyoglobuliüri


AST Düzeyinin Azalmasına Yol Açan Bazı Sebepler: Böbrek yetmezliği ; Gebelik ; Piridoksin(B6) yetmezliği


ALT ( SGPT=GLUTAMAT-PYRÜVAT-TRANSAMİNAZ ):

Analiz Materyali: Serum

Alternatif Materyal: Plazma (Heparinli, EDTA'lı)

Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat

Metod: Enzimatik

Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli, lipemik, ikterik serum örnekleri


Normal değerler:

Erkek: 9-43 U/L Kadın: 9-36 U/L

ALT enzimi, AST enzimine paralellik gösteren bir enzimdir Ancak substrat olarak prüvik asidi kullanmasıyla farklılık gösterir Karaciğer, böbrek, kalp, iskelet kası ve pankreas da bulunur


ALT Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler: Akut hepatitler ; Siroz ; EMN ; MI ; İlaçlar ; AST düzeyini arttıran diğer nedenler genelde ALT düzeyini de arttırır


ALT Düzeyinin Azalmasına Yol Açan Bazı Sebepler: AST düzeyini azaltan nedenler ALT düzeyini de azaltır


ALKALEN FOSFATAZ:

Analiz Materyali: Serum

Alternatif Materyal: Plazma

Metod: Enzimatik, elektroforez


Normal Değerler:

Yetişkin: 30-90 U/L Çocuklarda(3-15 yaş arası): 90-300 U/L


Serum 24-48 saat buzdolabında saklanabilirAncak serumun hemolizli olmamasına dikkat edilmelidir Alkalen fosfataz, laboratuvarda alkalen pH'da (9-10) optimum reaksiyon verir Vücuttaki alkalen fosfatazın büyük bir kısmı osteoblastlar tarafından oluşturulur Barsaklarda, safra ve plasentada da bulunur Serum izoenzimlerin karışımı şeklindedir Çocuklarda normal kemik büyümesi nedeni ile yüksektir Gebeliğin 3 Trimasterinde yüksek olabilir


Alkalen fosfataz düzeyinde artmaya yol açan bazı patolojiler:

A İskelet sistemeni etkileyen hastalıklar:

1) Primer hiperparatiroidi: Paratiroidler cerrahi olarak çıkarıldıktan sonra, serum alkalen fosfatazdaki artış devam eder Kemik onarımı tamamlanana kadar, yavaş oarak normale döner2) Sekonder hiperparatiroidi 3) Kırığın iyileşmesi sırasında4) Paget hastalığı: Serum düzeyi hastalığın ilerlemesi ile yavaş olarak artar Osteojenik sarkom gelişirse hızlı bir artış gözlenir5) Osteomalazi: Erken dönemde ve hipofosfatazlı nadir hastalar dışında alkalen fosfataz artmaktadır6) Ankilozan spondilitis7) Cushing sendromu8) Herediter hiperfosfatazemi9) Neoplastik hastalıklar: Osteojenik sarkoma ; Multiple myeloma; Kemik metastazları10)Gauher hastalığı

B Hepatobiliyer Hastalıklar:

1) Kolelitiyazis ile tıkanma2) Karaciğer apsesi3) Biliyer siroz4) Primer ya da metastatik karaciğer tümörü5) Viral hepatit6) Sarkoidozis7) Amiloidozis8) Alkolik hepatit9) Pankreatit10) Enfeksiyoz mononükleozis11) Kist hidatik12) CMV enfeksiyonu13) İlaçlara bağlı karaciğer hastalığı

C Diğer nedenler:

1) Sepsis2) Böbrek yetmezliği3) DM4) Hipertiroidizm5) Lösemiler6) Renal karsinoma7) Meme karsinomu ve metastazları8) Konjestif kalp yetmezliği9) Renal rikets10) İlaçlar: Asetoheksamid, allopürinol, karbamazepim, sefaloridin, klorpropamid, furasemid, metildopa, oral kontraseptifler, fenotiyazin, tolazamid, tolbutamid gibi


Alkalen fosfataz düzeyinde azalmaya yol açan bazı patolojiler:

1) Hipotiroidi2) Herediter hipofosfatazemi: Serum kalsiyumu ve plazma inorganik fosforu normaldir Kemik ve serum alkalen fosfataz aktivitesi çok düşüktür3) Anemiler4) Akondroplazi: Çocuklarda, büyümedeki durma sonrasında, hızla yetişkinlerdeki düzeye düşer5) Kretenizm: Büyümedeki durma sonrasında, serum düzeyi hızla yetişkin düzeyine düşer6) Kwashiokor: Tedaviyi takiben iki haftada düşüklük artar, daha sonra normal düzeye yükselir7) C vitamani eksikllği8) Klofibrat tedavisi9) Kemeklerde radyoaktif maddelerin toplanması, osteoblastlarda yıkıma neden olduğundan serum alkalen fosfataz düzeyi düşebilir


ASİT FOSFATAZ:

Analiz Materyali: Serum

Metod: Enzimatik, biyokimya otoanalizöründe


Normal Değerler: < 10 U/L

Kanın alımında özellikle hemolizli olmamasına dikkat edilmelidir Serum asit fosfatazı, laboratuvarda asit pH da (pH5) en iyi fonksiyon gösteren bir enzimdir Normal koşullarda, prostatda fazla miktarda bulunur Değişik izoenzimleri vardır İzoenzim 2 prostatd, izoenzimler 1 ve 4 serumda, izoenzimler 1 ve 3 doku hücrelerinde, dalakda, granülositlerde ve pankreada bulunur İzoenzimler eritrositlerde, plateletlerde, retiküloendotelyal hücrelerde ve böbreklerde bulunur


Asit fosfataz düzeyinde artmaya yol açan bazı patolojik durumlar:

I Prostatik asit fosfataz:1) Prostat kanseri: Serum düzeyi, tümörün cerrahi olarak çıkarılmasıyla, tümörün estrojen ile supresyonu ile ve her iki tedavi yolunun birlikte uygulanması ile düşer2) Prostat cerhasi sonrası3) Prostat enfarktı4) Üriner retansiyon5) Kateterizasyon6) Prostat masajından sonra: Vakaların %54'ünde artar Buna karşılık, rektal tuşe, immünolojik yöntemle saptanan prostatik asit fosfataz düzeyinde önemli bir değişiklik yapmaz

II Total asit fosfataz:1) Kemiği tutan malign tümörler (özelikle meme ca)2) Gaucher hastalığı3) Hepatosellüler hastalıklar4) Kemiğin Paget hastalığı5) Retiküloendotelyal sistem hastalıkları6) Böbrek hastalıkları7) Tromboemboliler8) Ateşin yükseldiği durumlar9) Miyokard enfarktüsünden sonra10)Hiperparatiroidi

Asit fosfatazın klinik olarak azaldığı durumlar önemli değildir



GGT (GAMAGLUTAMİLTRANSFERAZ):

Analiz Materyali: Serum

Alternatif Materyal: Plazma(Heparinli, EDTA'lı)

Stabilitesi: Oda ısısında yaklaşık 4-6 saat, buzdolabında 24-48 saat

Metod: Szass

Analizi Etkileyen Olumsuz Faktörler: Hemolizli, lipemik, ikterik serum örnekleri


Normal değerler:

Erkek: 11-43 mg/dl Kadın: 9-37 mg/dl

GGT, terminal glutamik asidi bir peptidden diğer peptide, ya da amino asitlere transfer eder GGT özellikle böbrekler, pankreas, biliyer sistem, ince barsak, dalak, kalp ve beyinde bulunur Karaciğer hastalıklarının tanısında duyarlı bir testtir Alkolik karaciğer bozukluğunda önce yükselir ve daha spesifiktir


GGT Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:

Karaciğer hastalıkları: Akut hepatitler ; Kronik hepatitler ; Tıkanma sarılığı ; Alkole bağlı karaciğer hastalığı ; EMN; Kolanjitis ; Karaciğer metastazları

Pankreas hastalıkları: Pankreatitler ; Pankreas kanseri ; DM

Kalp hastalıkları:Konjestif kalp yetmezliği ; MI

Böbrek hastalıkları: Nefrotik sendrom ; Renal tümör ; Beyin tümörleri ; İlaçlar ; Primer ve sekonder hiperlipidemiler