Başlıca İklim Tipleri Ve Bitki Örtüsü

Başlıca iklim tipleri ve bitki örtüsü

A-*** SICAK İKLİMLER

1-EKVATORAL İKLİM

Görüldüğü yerler: 10 kuzey ve güney enlemleri arsında etkilidir Özellikle Amazon ve Kongo Havzaları ile Malezya , Filipinler ve Papua Yeni Gine’de etkilidir

Özellikleri: *

Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °C’nin üstündedir

Yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az olan iklimdir (1-2 °C civarında) Sebepleri : Güneş ışınlarının bütün yıl dike yakın açıyla düşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır

Her mevsim düzenli yağış alır Fakat en fazla yağış güneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde görülür Buharlaşma arttığı için

Yağışlar oluşum bakımından Konveksiyon yağışlarına örnektir

Yıllık yağış miktarı 2000 mm ‘nin üstündedir

Bitki örtüsü bütün yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır

Yağışların fazla olması ve yüksek sıcaklık kimyasal çözülmeyi artırmıştır

Topraklar fazla yıkandığı için verimi düşüktür ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır

*

2- Yazı Yağışlı Tropikal (Savan) İklimi

Görüldüğü yerler: Ekvatoral iklim ile çöl iklimi arasında görülür (10-20° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür)

Özellikleri: *

Bu iklim bölgesinde güneş ışınları yılda iki kez dik açıyla düşer

Güneş ışınlarının dik geldiği yaz dönemi yağışlı , kışlar kuraktır

Sıcaklık ortalaması bütün yıl 20 °C nin üstündedir

Yıllık yağış miktarı 1000-1200 mm arasındadır

Bitki örtüsü savandır Savanlar uzun süre yeşil kalan , gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki örtüsü içinde yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve akarsu boylarında ormanlar görülür

3-MUSON İKLİMİ

Görüldüğü yerler: Muson rüzgarlarının etkili olduğu Güney, Güneydoğu ve Doğu Asya’da etkilidir *

Özellikleri:

Muson rüzgarlarından dolayı bu iklimde yaz mevsimi yağışlı , kışlar kuraktır Bu yönüyle savan iklimi ile benzerlik gösterir

Sıcaklık ortalaması bütün yıl 10 °C nin üstündedir Yıllık sıcaklık farkı Savan iklimine göre fazladır

Yıllık yağış miktarı 1000-1500 mm civarındadır Ancak kıyı kesimlerde bu yağış miktarı çok daha fazla olabilmektedir Örnek Hindistan’ın kuzey doğusunda yer alan Çerapunçi 12000 mm yağış almaktadır (Dünyanın en fazla yağış alan yeridir)

Bitki örtüsü kışın yaprağını döken geniş yapraklı muson ormanlarıdır Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır

4- ÇÖL İKLİMLERİ

*Yağış miktarlarının 150 mm nin altında olan bölgelerde çöl iklimleri görülür

Çöl iklimleri görüldüğü yere göre;

a-Sıcak Çöller ( Tropikal)

*Dönenceler çevresinde görülür Oluşmasında dünyanın günlük hareketinden kaynaklanan dinamik yüksek basınç etkilidir

Görüldüğü yerler: Afrika’nın kuzeyi (Büyük sahra) Arabistan yarım adası, Basra körfezi çevresi, Hindistan’ın kuzeybatısı (Tar çölü), Avustralya’nın iç kısımları ve batısı, Afrika’nın güney batısındaki Namib ve Kalahari çölleri, G Amerika’daki Patagonya Atakama, Peru çölleri ve K Amerika’daki Meksika çölleridir

Özellikleri: *

Mutlak ve bağıl nem çok düşüktür Bu sebeple günlük sıcaklık farkı en fazla olan iklimdir

Belirli bir yağış mevsimi yokturbazı yıllar hiç yağış olmayabilir

Mekanik çözülmenin en fazla olduğu iklimdir

Yıllık sıcaklık farkı günlük sıcaklık farkı kadar yüksek değildir Çünkü güneş ışınları bu alanlara yıl boyunca dike yakın açıyla düşmektedir

Bitki örtüsü yok denecek kadar azdır Cılız ot ve çalılıklarla kaktüs iklimin doğal bitki örtüsünü oluştururlar

Çöllerde yer altı su seviyesinin yüzeye yakın olduğu veya çıktığı yerler olan vahalar canlı yaşamı için elverişli yerleri oluşturur

b- Karasal Çöller*

Ilıman kuşak kara içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür Buralarda çöl özellikleri görülme sebebi yağış azlığıdır

Görüldüğü yerler: Kızılkum (Özbekistan), Karakum (Türkmenistan), Gobi (Moğolistan), Taklamakan (Çin) , Arizona (ABD) çölleridir

c-Soğuk Çöller

Kutuplarda görülür Çöl denmesinin sebebi yağış azlığıdır Yağış azlığının da sebebi sıcaklığın düşük olmasıdır Sıcaklık düşük olduğu için buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır Dolayısıyla yağış da az olmaktadır Zemin buzlarla kaplı olduğu için bitki örtüsü yoktur

B-**** ORTA KUŞAK İKLİMLERİ

5-AKDENİZ İKLİMİ

Görüldüğü yerler: Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler ( Libya, Mısır ve Lübnan hariç Buralarda görülmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır), Avustralya’nın güneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde etkilidir

Özellikleri: *

Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır

Yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır

*En sıcak ay ortalaması 28-30°C , en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir Yıllık ortalama 18°C dir

Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür

En fazla yağış kışın , en az yağış yazın düşer

Kışın görülen yağışlar Cephesel kökenlidir Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde görülür

Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir Ortalama 600-1000 mm arasındadır

Bitki örtüsü maki dediğimiz bodur bitki topluluğudur Maki; mersin, defne, kocayemiş, zeytin, zakkum, keçiboynuzu vb bitkilerden oluşur

Akdeniz iklimi yurdumuzda Akdeniz, Ege, G Marmara ve GD Anadolu Bölgesinin batısında görülür Ancak Akdeniz Bölgesinden uzaklaştıkça enlem, yükselti ve karasallığın etkisiyle bozulmaya uğrar

6-ILIMAN OKYANUS İKLİMİ

Görüldüğü yerler:Batı Rüzgarları sebebiyle Ilıman Kuşak karalarının batısında görülür (Batı ve KBatı Avrupa, Amerika’nın batısı) Yurdumuzda ise Karadeniz kıyılarında etkilidir

Özellikleri:

Yazlar serin, kışlar ılıktır

Her mevsim yağışlıdır

En sıcak ay ortalaması 24-25 °C, en soğuk ay ortalaması 5-6 °C dir Yıllık ortalama 13-15 °C dir

Günlük ve yıllık sıcaklık farkı azdır Nemlilik fazla olduğu için

Yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır Yükseltisi fazla olan yerlerde bu miktar artmaktadır

En fazla yağış Sonbaharda, en az yağış ilkbaharda görülür

Yağış oluşumu yamaç yağışı şeklindedir

Bitki örtüsü ormandır

**

7-ORTA KUŞAK KARASAL İKLİM

Görüldüğü yerlereniz etkisinden uzak kara içlerinde ve ılıman kuşak karalarının doğu kıyılarında (soğuk su akıntısından dolayı) görülür Yurdumuzda ise Doğu Anadolu Bölgesinde Erzurum –Kars Bölümünde görülür

Özellikleri: *

Kış erken gelir, çok soğuk olur Kar ortalama 80-90 gün toprak üstünde kalır

Yaz da erken gelir ve çok sıcak olur Karlar hızla erir

En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır Bazen sıcaklık 30 °C ye kadar çıkabilmektedir

En soğuk ay ortalaması –10 °C civarındadır Bazı günler –40 °C ye kadar sıcaklığın düştüğü de gözlenebilmektedir

Yıllık sıcaklık ortalaması 3-5 °C dir

Yıllık sıcaklık farkı 40-50 °C ye kadar ulaşabilmektedir

En fazla yağış ilkbahar ve yaz dönemlerinde düşmektedir Karasallık arttıkça yağışlar yaz mevsimine kaymaktadır Ör Erzurum –Kars bölümünde olduğu gibi

En az yağış kışın düşmektedir ve kar şeklindedir

Yıllık yağış ortalaması 500-600 mm civarındadır *

8-STEP İKLİMİ

Görüldüğü yerler:* Sıcak ve ılıman kuşak kara içlerinde görülür Yurdumuzda İç Anadolu Bölgesinde ve Ergene Bölümünde* görülen karasal iklim buna örnektir

Özellikleri:

Yazlar sıcak ve kurak , kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer

En sıcak ay ortalaması 20-25 °C dir En soğuk ay ortalaması da 0- (-2) °C dir

En fazla yağış ilkbaharda, en az yağış yazın düşer

İlkbaharda görülen yağışlar genelde konveksiyon (Kırkikindi) yağışı şeklindedir

Yıllık yağış miktarı 250-350 mm civarındadır*

Bitki örtüsü ilkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz başlarında kuruyan küçük boylu ot topluluğudur Buna step (bozkır) bitki örtüsü denir Bozkır bitki örtüsü içinde geven , deve dikeni, gelincik, çoban yastığı gibi bitkiler yer almaktadır

9-TUNDRA İKLİMİ

Görüldüğü yerler

Özellikleri: *

En sıcak ay ortalaması 10 °C yi geçmez Kışın sıcaklık –30, -40 °C'lara kadar iner

Toprak yılın büyük bir kesiminde donmuş haldedir Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın üst kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşur

Yıllık yağış miktarı 200-250 mm civarındadır

Bitki örtüsü yosun ,ot ve cılız çalılıklardan oluşan Tundra bitki örtüsüdür

10-KUTUP İKLİMİ

Kutup çevrelerinde görülür

Özellikleri:

Sıcaklık bütün yıl 0 °C nin altındadır Zemin buzlarla kaplıdır Bitki örtüsü yokturGüneşlenme süresi çok uzun olmasına rağmen sıcaklık yükselmez Sebebi güneş ışınlarının eğik açılarla gelmesidir Sıcaklık düşük olduğundan buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır Yağış ta azdır Bu sebeple kutup iklimine soğuk çöl iklimi de denir