Uzay Çalışmaları Ne Zaman Başlamış

Uzay çalışmaları ne zaman başlamış

Uçma ve uzaya çıkma fikri çok eskidir İranlıların, Hintlilerin ve Çinlilerin efsaneleri uçan adamlarla doludur Atmosfer varlığının kanatlı uçuşlar için gerekli olduğu, atmosfer olmazsa kanatlı uçmanın mümkün olmadığı çok sonra ancak 16 yüzyılda öğrenilmiştir Örneğin; Ay'a kadar kanat takıp uçmak öncelikle arada atmosfer olmasını gerektirir Halbuki yer atmosferinin kalınlığı Ay uzaklığının ancak on binde birini kapsar 17 yüzyılda Ay'a yolculuk üzerine bilim kurgu hikâyeleri yazılmaya başlanmıştır Bunlardan bazıları roket kullanımını da öngürüyordu Çünkü o zamanlar roket denebilecek âletler savaşlarda kullanılıyordu İlk roket muhtemelen 13 yüzyıl başlarında Çinliler tarafından keşfedilmiştir 1232 de Çinlilerin bir savaşta yakıtı barut olan roketler kullandığı bilinmektedir Barut yakıtlı ilk roketlerin yapımı Avrupada da öğrenildikten sonra roketlerin askerî amaçlarla savaşlarda kullanımı yaygınlaşmıştır Bu arada zamanla barut yakıtlı roketlerin güçleri menzilleri, ağırlıkları ve hedefe ulaşımda güvenilirlikleri oldukça geliştirildi İkinci Dünya Harbi'ne kadar roketler sadece patlayıcı maddeleri uzak hedeflere fırlatma amacıyla kullanıldı Ancak bu arada, roketlerin başka amaçlarla da örneğin, uzay uçuşlarında kullanılabileceği öğrenilmişti 19 ve 20 yüzyıllarda gerçekleşen teknolojik ilerlemeler sonunda, bir çok kimse roketlerle Ay'a gidilebileceğine inanmaya başlamıştır Rusyada NIKibalchich (1853-1881) insan taşıyan roketlerin yapılabileceğini savunmuş ve 1890'da Alman H Ganswindt (1856-1934) bu düşünceyi daha da geliştirerek roketlerle yönlendirilebilen insanlı uzay araçlarının yapılabileceğini göstermeye çalışmıştır 1898 de Rus KTsiolkovsky (1857-1935) roket operasyonunun matematiksel formülleri üzerine ilk çalışmasını tamamlamış, roketlerde katı yakıt yerine sıvı yakıt kullanımının gerekliliği üzerinde durmuştur Sıvı yakıtla daha fazla güç elde edildiğini ve bu gücün daha kolay kontrol edilebildiğini göstermiştir Tsiolkovsky daha sonraki çalışmalarıyla çok kademeli roket kavramını geliştirmiştir Ancak Tsiolkovsky kuramcı olduğu için düşüncelerini deneme evresine sokamamıştır Tsiolkovsky'nin sıvı yakıtlı roket önerisini ilk kez Amerikalı bilim adamı RHGoddard (1882-1945) 1926'da uygulamaya sokmuştur Diğer taraftan Almanyada HOberth 1917'de sıvı yakıtlı askerî amaçlı roket yapımının projelerini doktora tezi olarak tamamlamış, ancak tez uygun bulunmayarak 1922'de geri çevrilmiştir Daha sonra Oberth'in, roketleri temel alan uzay uçuşları üzerine yazdığı bilimsel kitaplar hâlâ önemini yitirmemiştir Oberth'in çalışmalarından esinlenerek Avrupa'da ilk sıvı yakıtlı roket denemesini 1931 de Alman JWinkler (1897-1947) yapmıştır 1927'de kurulan Alman Uzay Uçuşları Derneği de sıvı yakıtlı roket denemelerine başlamıştır Bu denemeleri yapanlardan biri de o zaman çok genç olan W Von Braun (1912-1977) dur Almanya'da roket çalışmaları 1932'de ordu tarafından ele alınmış, 1937 'de bir deneme istasyonu kurulmuş ve sonra bu istasyonda V-2 roketleri geliştirilmiştir Bir tonluk savaş başlığı taşıyan bu sıvı yakıtlı roketler, bugünkülerin öncüsü olarak savaşların gidişini değiştirdi ve Dünya'nın uzay çağına girişinde önemli bir rol oynadılar



İkinci Dünya Savaşı sonunda Alman roket uzmanları, başta Von Braun olmak üzere Amerikan ordusuna teslim olup çalışmalarına Amerika'da devam ettiler Savaştan hemen sonra Amerikan hava kuvvetleri; Atlas, Titan ve Thor gibi güçlü roketler geliştirirken Rus roket uzmanları (Örneğin; FTsander, SKorolev, VGlushko ve MTikhonravov) Tsiolkovsiky'nin bulgularını izleyerek kısa zamanda Atlantik'i bile geçebilecek güçte roketler geliştirdiler 1950'de uluslararası Astronotik Federasyonu kurulmuş, yıllık toplantılarında uzay uçuşu problemleri tartışılmış, uzay uçuşu için gerekli teknolojiye ulaşıldığında önce âletli ardından insanlı uzay araçlarının Dünya yörüngesine sokulması düşünülmüş, sonraki hedefler; Ay, Venüs, Mars ve diğer yakın gezegenler olarak belirlenmiştir Uygulamalar zengin ülkeler tarafından yapılabilmiş, l955'lerde Rusya'da ve Amerika'da uzay uçuş programları plânlanarak uygulama aşamasına girilmiştir Ruslar ilk kıtalararası roketi 1957 Ağustos'unda fırlattılar Rusya'da bu güçlü roketler aynı yılın 4 Ekim günü ilk yapay uydu Sputnik 1'i Dünya yörüngesine oturtmak için kullanıldı Böylece çok kademeli roketler uzay uçuşlarında uygulamaya sokulmuş ve uzay çağı başlamıştır Sovyetler güçlü çok kademeli roketlerine sürekli yeni kademeler ekleyerek, Vostok ve Soyuz gibi insanlı ve insansız uzay araçlarının fırlatılmasında yararlanmışlardır Sovyetler hemen birincinin ardından 3 Kasım 1957'de Sputnik 2 yi içinde Laika adlı bir köpekle birlikte Yer yörüngesine oturturken ABD, aynı yıl Vanguard uzay aracının fırlatılmasında başarısız olmuş ve sonra 31 Ocak 1958'de ilk başarılı uzay aracını (Explorer 1) fırlatmıştır

Amerika'da Redstone ve Uno roketlerinden sonra Von Braun ekibi, insanlı uzay uçuşları için çok kademeli Satürn roketini geliştirdiler Apollo projesi için geliştirilen o zaman Dünya'nın en güçlü roketi Satürn V ilk kez 1967 de uygulamaya sokuldu Sovyetler Satürn V in yarı gücünde Proton roketini geliştirmişlerdi Proton roketi insanlı Ay yolculukları için geliştirilmiştir 1968'de Apollo projesiyle ilk insanlı Ay yolculuğundan sonra Ruslar insanlı Ay projesini iptal edip Proton roketini insansız uzay uçuşları için kulanmışlardır Daha sonra Ruslar, Satürn V ten çok daha güçlü dev bir roket, yaptılar Bu roket Ay yolculuklarında ve dev bir uzay istasyonunun Dünya yörüngesine oturtulması için kullanıldı Bu roket, 10 tonluk kütleyi Dünya yörüngesine oturtacak, 60 tonluk kütleyi Ay'a gönderebilecek güçtedir Raporlara göre üç kademeli olan bu dev roket, 1968-1972 yıllarında kaza geçirdiği için Ruslar daha sonra Energia adlı daha güçlü yeni bir roket sistemi geliştirmişlerdir

aradığım cevabı tam burada bulamadım ayrıca sitelerden alıntı yapılıyorsa yapmayın sizin sitenizden alıntı yapılıyorsa yazının sonuna NOTLAR başlığı altında yasak olduğunu belirtin

UZAY ARAŞTIRMALARI

Uzay araştırmaları,uzayda insanlı ve insansız uzay araçları aracılığıyla gerçekleştirilen araştırmalar

Roketlere ilişkin bilimsel çalışmalar 20yüzyılın başlarında başladıBu alanda öncü çalışmalar gerçekleştirilen bilim adamlarının başında Konstantin ETsiolkovski (1903),Robert HGoddard (1919) ve Hermann Oberth (1923) sayılabilir1930'ların başında Almanya'da roketler için itici güç sağlanmasına yönelik yoğun araştırmalar gerçekleştirildibu araştırmalar sonunda "V-2"güdümlü füzesi geliştirildiIIDünya Savaşı'ndan sonra ABD ve SSCB'de ,bu ülkelere göç eden Alman bilim adamlarının yardımıyla roket teknolojisinde büyük gelişmeler sağlandıSovyetler 4 Ekim 1957'de ilk yapay uyduyu ( "Sputnik 1") Yer çevresinde yörüngeye oturttularYaklaşık dört ay sonra 31 Ocak 1958'de de ABD ilk yapay uydusunu ("Explorer 1") yörüngeye oturttuBunu izleyen birkaç yıl içinde hem SSCB hem de ABD,meteoroloji ve haberleşme uyduları ile Ay'a gönderilen araçları da içeren çeşitli türlerden birçok insansız uzay aracı fırlattı

Uzay araştırmalarında ikinci önemli adım insanlı uzay araçlarının fırlatılması olduSovyet bilim adamları bu alanda da öncü oldularkozmonot Yuri AGagarin'in içinde bulunduğu "Vostok 1" uzay kapsülü 12 Nisan 1961'de fırlatıldıve Yer çevresinde bir dönüş yaptıAynı yılın 5 Mayıs'ında ABD ile ilk insanlı uzay uçusunu gerçekleştirdiAlan BShepard ,Jr'ı taşıyan bir Mercury kapsülü 15 dakikalık yörüngealtı bir uçuş yaptıBunları iki ülkenin gerçekleştirdiği daha uzun süreli ve daha karmaşık insanlı uçuşlar izlediVostok ve Mercur dizisinden uçuşlar insanın uzayda ve ağırlıksız koşullarında çalışabileceğini kanıtladıBu araçların manevra yetenekleri sınırlıydı1960'ların ortalarında yürütülen ABD'nin Gemini ve SSCB'nin Voshod programları ile iki,hatta üç kişilik uçuşlar,insansız araçlarla buluşma ve kenetlenme ,astronotların araç dışındaki boşluğa çıkmaları gibi önemli adımlar atıldıABD'nin Apollo programı ile Ay'a ilk insanlı inişler gerçekleştirildiApollo 11 Ay modülü ile 20 Temmuz 1969'da Ay'a ulaşan astronotlar Neil AArmstrong ve Edwin EAldrin Ay'a ilk ayak basan insanlar olduBunu izleyen üç yıl içinde ABD'li astronotlar Ay'a beş kez daha gittilerAy yüzeyini incelediler,kayaç ve toprak örnekleri topladılarbirçok bilimsel deney yaptılarSovyetler Birliği Ay'a insanlı iniş gerçekleştirmedi ama Ay'a yumuşak iniş yapan bir dizi robotlu araç (Luna ve Zond) yardımıyla önemli veriler ve toprak örnekleri getirdiSovyetler Birliği 1970'lerde ve 1980'lerde çabalarını,pek çok insanlı ve insansız uçuş içeren Soyuz programı,Soyuz araçlarının Salyut uzay laboratuvarları ile birçok kez kenetlenmesi ve Salyut istasyonlarında gerçekleştirilen uzun süreli bilimsel deneyler ve askeri amaçlı çalışmalar üzerinde yoğunlaştırdı

ABD'li ve Sovyet bilim adamları 1960'larda ve 1970'lerde insansız uzay araçları aracılığıyla gezegenlerin incelenmesi konusunda yoğun çaba harcadılarBu konudaki önemli başarılar arasında Viking araçlarının Mars çevresinde yörüngeye oturması ve Mars'a yumuşak iniş yapan araçlar göndermesi,Voyager araçlarının 1979-89 arasında Jüpiter,Satürn,Uranüs ve Neptün yakınlarından geçmesi ve Venera araçlarının Venüs yüzeyinde gerçekleştirdiği araştırmalar sayılabilirViking iniş araçları 1976'da Mars yüzeyine başarıyla yumuşak iniş yaptılarYer'e gezegenin renkli fotoğraflarını göndermenin yanı sıra Mars toprağının ve atmosferinin çözümlemelerini yaparak bu bilgileri de Yer'e ilettilerVoyager araçlarının Jupiter,Satürn,Uranüs ve Neptün yakınlarından geçerken gönderdiği veriler bu gezegenlere ilişkin çok önemli bilgiler elde edilmesini sağladıböylece bu gezegenlerin uyduları ,magnetik alanları ve halka sistemlerine ilişkin yeni ve beklenmedik bulgular gerçekleştirildi

Yörüngeye dolanan astronomi gözlem araçlarının da uzay araştırmalarında çok önemli bir yeri vardırBu araçlar aracılığıyla Yer atmosferinin girişim ve bozma özelliklerinden etkilenmeksizin uzak gökcisimlerinin gözlenmesi olanaklı hale gelmektedirÖrneğin,1983'te ABD,İngiltere ve Hollanda işbirliğiyle fırlatılan insansız ,Kızılötesi Astronomi Uydusu (IRAS) aracılığıyla Güneş sisteminin dışındaki kızılötesi ışınım kaynaklarına ilişkin çok önemli bilgiler elde edilmiştir1983'te Sovyetler Birliği de Yer yörüngesine Astron adında gelişkin bir gözlem uydusu oturttuBu uyduda Fransa'da geliştirilen bir morötesi teleskop da bulunuyorduAstron aracılığıyla Samanyolu Gökadası'ndan ve bu gökadanın dışından kaynaklanan kozmik ışınıma ilişkin araştırlamalar gerçekleştirildi

Uzay araştırmalarında insanlı uzay istasyonlarından da önemli ölçüde yararlanıldı1970'lerin başlarında Skylab uzay istasyonundaki astronotlar Güneş'e ilişkin gözlemlerin yanısıra uzun sürelerle kütleçekimsiz koşullarda yaşamanın insan vücuduna etkisini inceledilerBenzer araştırmalar Salyut uzay istasyonlarındaki Sovyet kozmonotlarınca da gerçekleştirildiSovyetler Birliği 1986'da Mir olarak adlandırılan daha gelişkin bir uzay istasyonunu yörüngeye oturttuBüyük,çok insanlı ,kalıcı bir uzay kompleksinin çekirdeğini oluşturmak üzere tasarımlanan bu istasyona çeşitli bilimsel araştırmalar ve mürettebat için günlük yaşam modülleri eklenebilmektedir1991'de SSCB'nin dağılmasından sonra,uzay çalışmaları Rusya tarafından sürdürülmektedir1992'de eskiden gizli ya da kapalı olan bu uzay programları için Rusya uluslararası işbirliği çağrısında bulunmuştur

ABD'nin uzay programı ,1970'lerin ortalarından bu yana ,hemen tümüyle uzay mekiğinin geliştirilmesi üzerinde yoğunlaştıRoket gibi fırlatılıp uçak gibi iniş yapan ve tekrar kullanılabilen uzay mekiği şimdiye değin daha çok uyduların Yer yörüngesine oturtulması ya da onarımı gibi amaçlarla kullanıldıUzay mekiğinden kalıcı bir uzay istasyonunun oluşturulması amacıyla yararlanılması planlanmaktadırSovyetler Birliği de benzer bir mekik türü geliştirmiştirAyrıca bakAy araştırmaları,Güneş sistemi


Kaynak;AnaBritannica cilt 31 sayfa 54-55 frmsinsinet için derlenmiştir

AY ARAŞTIRMALARI

Ay araştırmaları,Ay'ın insanlı ve insansız uzay araçlarıyla bilimsel olarak incelenmesiYer'e en yakın gökcismi olan Ay, gerek ABD'nin gerek SSCB'nin giriştiği ilk uzay araştırmalarının odak noktası olmuşturSSCB'nin 12 Eylül 1959'da fırlattığı "Luna 2" Ay'a ulaşan ilk insansız uzay aracıydı(bakLuna)Aynı yılın 4 Ekim'inde uzaya fırlatılan ikinci bir insansız araç,"Luna 3",6880 km uzaklıktan Ay'ın görünmeyen yüzünün fotoraflarını çektiABD'nin 1964-68 arasında uzaya gönderdiği Ay yörüngeli üç dizi insansız araç,pek çok bilgi topladı ve Ay'a insan indirecek olan Apollo programının yolunu açtıRanger dizisinden üç uzay aracı,1964 ve 1965'te Ay yüzeyine çarparak parçalanmadan önce yeryüzüne 17 binden fazla fotoğraf gönderdiBunu izleyen iki yıl içinde Lunar Orbiter dizisinden beş insansız uzay aracı Ay çevresinde dolaşarak,2 bin kadar ayrıntılı fotoğraf çektiBu fotoğraflar Ay yüzeyinin yaklaşık yüzde 98'ini kapsıyorduAynı yıllarda Surveyor dizisinden beş uzay aracı da Ay'a yumuşak iniş yapmayı başardıBu araçlar,Ay yüzeyinin 80 bin kadar yakın plan fotoğraflarıyla birlikte ,çevre koşullarına ve yüzey özelliklerine ilişkin bilgiler gönderdiler







İnsanoğlu Ay'ın doğrudan incelenmesi 20 Temmuz 1969 günü gerçekleştirdiO tarihte "Apollo 11"in iniş aracı,Neil AArmstrong ve Edwing E:Aldrin adlı astronotları,Ay yüzeyinin Sessizlik Denizi olarak bilinen ıssız bir düzlüğüne indirdiKasım 1969 ile Aralık 1972 arasında ABD'li astronotlar Ay'a beş kez daha gittilerAy'ın çeşitli bölgelerini ve yüzey oluşumlarını inceleyip binlerce fotoğraf çektilerçok sayıda kayaç ve toprak örneği topladılarözellikle Ay'ın iç yapısına ilişkin daha geniş bilgi edinebilmek amacıyla pek çok bilimsel deney yaptılar

SSCB Ay'a hiç insanlı uzay aracı indirmedibuna karşılık 1970 ve 1972 'de Ay yüzeyine yerleştirdiği robot araçlarla (örneğin,Lunahod)bu gökcismine ilişkin bilgi toplamayı ve Ay toprağından örnekler almayı başardıABD ,Ay'a insan indirmeyi amaçlayan Apollo programının 1972'de sona ermesinden sonra gezegenlerarası araştırmalara yöneldiSSCB ise 1976'ya değin Ay'a insansız uzay sondaları göndermeyi sürdürdü


Kaynak;AnaBritannica cilt 4 sayfa 33 frmsinsinet için derlenmiştir