Kanola Yetiştiriciliği Hakkında Bilgiler

Kanola yetiştiriciliği hakkında bilgiler

KANOLA TARIMI

1 KANOLA TARIMININ ÖNEMİ:
Kanola (Brasicca napus Oleifera sp), bitkisel yağ kaynağı olarak yağlı tohumlu bitkiler olan ayçiçeği, soya, pamuk ve yer fıstığı arasında üretim açısından üçüncü sırayı almaktadır Dünya'da yıllık üretimi 22 milyon ton civarındadır En çok üreten ülkelerden Çin 45, Hindistan 44, Kanada 28, Polanya 05, Fransa 047, Pakistan, 04, Almanya 04, İngiltere 03 milyon ha ekim alanına sahiptir Ülkemize ise Balkanlardan gelen göçmenler ile kolza adı ile 1960 yıllarında getirilmiş ve Trakya'da ekim alanı bulmuştur

Ancak kolza ürününün yağında insan sağlığına zararlı Erusik asit, küspesinde de hayvan sağlığına zararlı Glukosinolat bulunması nedeniyle 1979 yılında ekimi yasaklanmıştır
Kolza'da erusik asit ve glukosinolat ihtiva etmeyen çeşitler araştırmalar sonucu geliştirilmiştir Bu çeşitler ilkönce Kanada'da ıslah edilmesi nedeniyle kanola adı verilmiştir Ülkemizde bitkisel yağ açığını kapatmak amacıyla kanola tarımının yaygınlaşması için çalışmalar yapılmaktadır

Ülkemizde rapiska, rapitsa, kolza isimleriyle de bilinen kanola, kışlık ve yazlık olmak üzere iki fizyolojik döneme sahip bir yağ bitkisidir Kanola danesinde bulunan % 38-50 yağ ve % 16-24 protein ile önemli bir yağ bitkisidir Eskidene kolza olarak isimlendirilen çeşitler % 45-50 oranındaki Erüsik asit içeriği ıslah çalışmaları ile % 0 düzeyine düşürülmesi sonucu bitkinin tekrar bitkisel yağ ihtiyacı için yeniden üretime alınmasını sağlamıştır (Algan, 1990, Shahidi, 1990)

Tablo 1’de 1990-95 yılları arasında Dünya ve Türkiye'de kanola üretimleri verilmiştir
Tablo1 : Dünyada Önemli Kolza Üreticisi Ülkelerin 1990-95 Yılları Arasındaki
Üretimleri(1000 ton)
Ülkeler 1990 1991 1992 1993 1994 1995
AB Ülkeleri 3 475 3 505 3 805 3 139 3 463 3 965
Diğer BAvrupa Ülkeleri 289 279 281 318 328 348
Doğu Avrupa Ülkeleri 747 692 623 552 598 671
Kanada 771 888 1 122 1 199 1 343 1 605
ABD 94 31 24 38 293 299
Meksika 81 156 180 201 318 306
Çin 3 376 3 964 4 381 4 443 4 229 4 163
Hindistan 2 306 2 886 3 175 2 898 2 917 2 870
Japonya 1 116 1 114 1 103 1 057 1 071 1 058
Bangladeş 141 158 174 208 207 252
TÜRKİYE 2 1 1 009 - -
Diğer 313 505 580 398 413 479
TOPLAM 12 709 14 035 15 286 14 451 15 180 16 016

Tablo 1'de görüleceği gibi Dünya kanola üretimi son yıllarda 12 milyon ton’dan 16 milyon tona yükselmiştir Ülkemizde kanola tarımına tekrar son yıllarda Tekirdağ, Edirne, Kırklareli ve Samsun yörelerinde başlanmıştır, ancak ekilişi henüz 2000 ha gibi çok küçük alanda yapılmaktadır

Kanola bitkisinin kışlık çeşitlerinin Ülkemizde uygun iklim koşullarında buğday ile ekim nöbetine girmesi sonucu ekim nöbeti zenginleşebileceği gibi yağ açığının kapatılmasına da önemli katkısı olacaktır Bu bitkinin yetişmesi için uygun iklim koşulları Ege, Çukurova, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu’nun pamuk, Marmara bölgesinin Trakya kesiminde ise ayçiçeği ve buğday ekilen alanlarında mevcuttur

Kanada ve Avrupa ülkelerinde ıslah edilmiş erüsik asitsiz, yağ ve protein oranı yüksek yeni kolza çeşitleri kanola ismiyle ekilmektedir Kanola çeşitlerinden elde edilen bitkisel yağ besin değeri ve içeriği bakımından zeytinyağı ve yerfıstığı yağının kalitesine yakın olup, dünya kanola üretiminin önemli bir kısmı insan beslenmesinde kullanılmaktadır (Atakişi, 1991) Kanola tohumlarında yağ çıkarıldıktan sonra geriye kalan küspe değerli bir hayvan yemidir Küspesinde %38-40 protein bulunduğundan soya küspesi ile karıştırılıp hayvan yemi olarak kullanılabilmektedir Kanola arıları cezbeden sarı çiçeklere bol miktarda sahip olduğundan arıcılar içinde değerli bir bitkidir Bir hektardan kanolanın çiçek döneminde bal arıları 15 günde 100 kg bal ve yaklaşık 1 kg bal mumu yapabilir

Bunun yanında kolza olarak isimlendirdiğimiz erusik asit oranı yüksek olan çeşitlerden elde edilen yağlar sanayide, elektrik trafolarında, bioyakıt (biodizel) olarak Fransa ve Almanya gibi Avrupa ülkelerinde kullanılmaktadır

Kanola tohumlarından soğuk presleme ile elde edilen ham yağ metanol ile katalizör eşliğinde normal basınç ve ısıda estere dönüştürülür ve Dın 51606 kalitesindedir 1 kg tohumdan 450 gr yağ çıkmaktadır ve metanol ile reaksiyondan sonra 450 gr biodizel yakıt elde edilebilmektedir

Tablo-2 'den de Ülkemizde yetiştirilen tüm yağ bitkilerinin ekim alanları, üretimleri ve verimleri görülmektedir

Tablo 2: 2001 yılı Türkiye yağ bitkileri ekim alanı, üretim, verim ve tohumluk miktarları
ÜRÜNLER EKİM ALANI
(HA) VERİM (KG/HA) ÜRETİM
(MT) TOHUMLUK
(MT)
Toplam Yağ Bitkileri 2,042,930 4465 912,114 25,403
Soya Fasulyesi 16,300 24540 40,000 1,630
Yer Fıstığı 34,800 23563 82,000 3,480
Zeytin 567,000 22928 1,300,000
Ayçiçeği 640,000 14062 900,000 19,200
Kolza 200 25000 500 5
Aspir 81 9136 74 1
Susam Tohumu 70,000 3929 27,500 1,050
Haşhaş Tohumu 11,942 4476 5,346
Pamuk Çiğidi 700,000 28200 1,974,000
Yağ keteni 355 6423 228 18
Kendir 2,450 1633 400 24
Kaynak: FAO verileri (wwwfaoorg)

Trakya bölgesinde 54 civarında kapasitesi 2 milyon tonun üzerinde ayçiçeği ürününü işleyen yağ fabrikası bulunmaktadır Bu fabrikaların ürün işleme kapasitesi Türkiye'nin bitkisel yağ ihtiyacının tamamından fazlasını işleyebilecek düzeydedir Türkiye ayçiçeği üretimi 850-950000 bin ton arasında yetersiz bir düzeyde olduğundan bu yağ fabrikaları hammadde yetersizliğinden kapasitelerinin ancak % 30-40’ını kullanmaktadırlar (İnan ve Gaytancıoğlu, 1996) Oysa ayçiçeğinin olmadığı dönemde olan Temmuz ayından itibaren fabrikalar kanola ürünü işleyerek kapasitelerini değerlendirme şansına sahip olabilirler

2 İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ:
Kanola bitkisi kışlık ve yazlık olarak yetiştirilebilmektedir Ülkemizde genellikle kışlık kanola tarımı yapılmaktadır Kışlık kanola kışa kar altında -15 oC'ye kadar dayanıklıdır Ancak kışa girerken kuvvetli bir kök oluşturması ve rozetleşmesini tamamlamış olması gerekmektedir Bunun içinde Ekim ayı başında tavlı toprağa ekilmeli ve çıkışı sağlanmalıdır Eğer kuraklık nedeniyle kuruya ekilmişse bir çıkış suyu verilmesi zamanında bitki çıkışını ve kış gelmeden bitkinin yeterince kuvvetlenmesini sağlar Kışa zayıf giren kanola bitkileri soğuktan sıfırın altındaki sıcaklıklarda zarar görmektedir Kışlık kanolanın sıcaklık isteği toplamı 2300-2500 oC'dir Yazlık kanola daha çok ılıman iklim bölgeleri olan Ege ve Akdeniz'de yetiştirilmektedir
Kanola bitkisi kumlu ve hafif topraklar dışında hemen hemen her toprakta yetişmektedir Toprak yüzeyinin tesviyesi iyi olmalıdır, su tutan, göllenen tarım alanlarında çok zarar görmektedir En iyi yetiştiği toprak humuslu derin yapılı nötr veya hafif alkali ve hafif asit topraklardır Ph:65-75 arası en uygun topraklardır

3 TOPRAK HAZIRLIĞI:
Kanola tohumu çok küçük ve çimlendikten sonra toprak yüzeyine çıkış gücü düşük olduğundan tohum yatağının iyi hazırlanması gerekmektedir Hububat hasadından sonra kanola ekilecekse, gölge tavında veya düşen yağışlardan sonra pulluk ile sürüm yapılarak anız toprağın altına gömülür Daha sonra goble disk ve tırmık çekerek ince bir tohum yatağı hazırlanır Kanola ayçiçeği, mısır veya pamuk yerine ekilecekse hasatta kalan saplar tırmıkla tarla dışına çıkarılır Daha sonra eğer tarla otlu veya çiğnenmiş ise sürülerek, otsuz ise kazayağı veya goble disk ve tırmık ile tohum yatağı keseksiz olarak hazırlanır Gerekirse ekimden önce ve sonra toprağın yüzeyinin düzgün olması ve bastırılması için merdane çekilmelidir

4 EKİM ZAMANI:
Ekim zamanı toprak ısısı ile yakından ilgilidir Çimlenmenin iyi olabilmesi için toprak ısısı en az 10-12 oC olmalıdır Bundan daha yüksek sıcaklıkta tohumların çimlenme ve çıkışı daha hızlı olur Kanola ekim zamanı Trakya-Marmara, Ege, Güneydoğu Anadolu, Marmara, Orta Anadolu ve Karadeniz Bölgelerinde 15 Eylül-15 Ekim tarihleri arasında yapılmalıdır Eylül ve Ekim ayı içerisinde düşecek yağışlar toprağa ekilen kanola tohumlarının çıkmasına yardımcı olacaktır Bu şekilde iyi çıkış yapan kanola bitkileri kışa 6-8 yaprak arasında (rozet devresi) girer ve kuvvetli bir kök sistemi geliştirerek soğuktan zarar görmez Eğer kanola ekimleri Kasım ayına sarkarsa çıkış yavaş ve fidelerde çok zayıf olduğundan soğukların başlaması ile sıcaklık - 2 oC ve altına düştüğünde genç fideler zarar görmektedir Bu nedenle kanola ekiminde geç kalınmamalıdır

5 TOHUMLUK:
Ekolojik kanola tarımında tohumluğun önemi büyüktür Sofralık bitkisel yağ üretiminde içeriğinde erusik asit ve küspesinde glukozonalat içermeyen kanola tohumluğu kullanılmalıdır Çiftçiler kendi hasat ettikleri üründen kesinlikle tohumluk olarak ayırmamalıdır Çünkü kanola bitkisi %50'lere varan ölçüde yabani hardal türleri ile melezlendiğinden ikinci yıl hasat edilen ürün tohumluk olarak ekildiğinde hasat edilen ürünün yağında erusik asit ve küspesinde glukozanalat oranı artacaktır Her yıl kontrollü olarak üretilen sertifikalı tohumlukların üreticiler tarafından alınması gerekmektedir Alınacak tohumluğun ekileceği bölgede denenmiş ve kış soğuklarına dayanıklı olması gerekmektedir Ekilen kanola çeşidinin yağ oranı da %40'ın üzerinde olmalıdır

a) Her yıl kanola üreticileri mutlaka sertifikalı yeni tohumluk ekmelidirler
b) Ekilecek tohumlukların temiz, çimlenme oranı ve çıkış gücü yüksek olmalıdır
c) Verim düşüklüğüne neden olmamak için, hastalık ve zararlılara dayanıklı kanola tohumluğu tercih edilmelidir
d) Ekilecek tohumluklar tohumla geçen hastalılara karşı ilaçlanmalıdır

6 EKİM ŞEKLİ:
Kanola ekimi yonca ekim makinesi gibi küçük tohumları ekebilen mekanik (şanzımanlı) ya da pnomatik mibzerlerle yapılabilir Üreticiler gelişmiş hassas ekim makinelerini kullanarak, sıra arası, sıra üzeri ve ekim derinliğini kolaylıkla ayarlayabilirler Bu tip gelişmiş ekim makineleri ile ekimde bir dekara kullanılan tohum miktarından önemli tasarruf sağlanmakta, bir dekara 400 gram yeterli olmaktadır ve düzgün bir çıkış elde edilmektedir
Kanola ekiminde sıra arası mesafe 17-30 cm ve sıra üzerindeki bitkiler arasındaki mesafe ise toprak verimliliği ve yağış durumuna bağlı olarak 4-6 cm arasında olabilir Ekim derinli 15 cm civarında olmalıdır Aşırı sık ve derin ekimden kaçınılmalıdır Derin ekimde çıkışlar mütecanis olmaz, geç kalır ve kışa iyice gelişmeden gireceğinden zarar görür Sık ekim içinde aynı zayıf gelişme söz konusudur Zayıf kök yapısına sahip kanola bitkileri kış soğuklarından önemli ölçüde zarar görmektedir
Bazı gevşek yapıdaki topraklarda ekimden sonra merdane geçirilirse çıkış iyi olmaktadır

7 BAKIM:
Normal zamanında yapılan ekimlerde kanola gür geliştiği için içerisinde yabancı ot barındırmaz (Resim: 1) Tarlada yabancı ot olarak hardal varsa kanola ekilmez Çünkü ikisi de aynı familyadan olduğundan mücadelesi zordur ve daha sonra hasat edilecek kanola ürününe karışarak kaliteyi bozar Ayrıca kanola bitkileri Nisan ayına kadar olan gelişme döneminde toprakta taban suyu yüksekliğine ve su tutmasına karşı çok hassas olduğundan yağışlı dönemlerde tarlada göllenme olursa hemen su tahliye edilmelidir

8 GÜBRELEME:
Kanola tarımında doğru bir gübreleme yapılması için üreticilerin topraklarını analiz yaptırması şarttır Kanola tarımında yeterli ve dengeli bir gübreleme için kuru ve sulu şartlarda uygulanabilecek gübre form ve dozlarının çeşitli seçenekleri aşağıda çizelge 3’ de belirtilmiştir Fosforlu gübrelerin ekimden önce toprağa verilmesi, bitkiler tarafından ileri ki gelişme dönemlerinde kolay ve yeterli alınmasını sağlar Azotlu gübrelerin kanola üretiminde ideal uygulanması üçe bölünerek yapılır Birinci uygulamada üçte biri ekimden önce veya ekimle birlikte Amonyum sülfat (%21) formunda veya 18-46-0 ile 20-20-0 kompoze gübrelerinden birini kullanarak dekara 25 kg, ikinci uygulamada diğer üçte biri Mart ayı başında üre formunda 10 kg/da , son üçte birlik kısımda Mart ayı sonu veya Nisan ayı başında Amonyum nitrat (%26) formunda olmak üzere 15 kg/da hesabıyla tarlaya verilmesi uygundur Kanola, yetişme döneminde kükürt besin maddesine diğer bitkilere göre daha fazla ihtiyaç duyduğundan toprakta kükürt noksanlığı varsa, sülfat veya kükürtlü gübrelerin kullanılmasında fayda vardır

Çizelge 3 Kanola tarımında toprağa uygulanabilecek gübre form ve dozlarından bazı seçenekler
Uygulama
Gübre Formu Zamanı Uygulanabilecek Miktarlar (kg/da)
1 Uygulamada Amonyum sülfat Ekimde 20 - 25
veya
18-46-0 gübreleri Ekimde 20 - 25
2 Uygulamada Üre Şubat sonu 8 - 10
Mart başı
3 Uygulamada Amonyum nitrat Mart sonu 14 - 15
Nisan başı

81 Kanola Tarımında Kullanabileceğimiz Gübre Çeşitleri:
82 Azotlu Gübreler:
Azotlu gübreler, Amonyum sülfat (%21 N), Üre (%46 N) ve Amonyum Nitrat (%26 N)’ tır Bu gübrelerin tümü bitkinin ihtiyacı olan azotu sağlamalarına karşın özellikleri gereği toprak asitliğini nötrleştirmek için tuzlu veya alkali topraklarda Amonyum sülfat ekim öncesi veya ekimde tercih edilmeli, diğer nötr veya asit toprak karakterlerinde üre kullanılabilir Amonyum nitrat gübresini, İlkbaharda, bitkinin hızlı geliştiği dönemde kullanmak uygundur Azotlu gübreler topraktan değişik yollarla kayba uğradığından her yıl mutlaka toprağa verilmesi gerekir
Kanola tarımında, dekardan en yüksek dane verimi alabilmek için yapılan araştırmalar sonucunda saf madde olarak 12-14 kg/da arası azot yeterli olmaktadır Yapılan araştırmalarda elde edilen sonuçların ekonomik analizi yapılarak gübreye verilen para ve tarladan alınan ürünün geliri olarak değerlendirilmektedir

83 Fosforlu Gübreler:
Sadece fosfor içermesi yönünden en çok bilinen Triple Süperfosfat (%43 - %46 P2O5)’ tır Eğer toprak analizi sonucu bu gübreye ihtiyaç duyulursa tamamı ekim öncesi toprağa verilip karıştırılmalıdır Her yıl fosforlu gübrelerle toprağa verdiğimiz fosfor besin maddesinin topraktan yağışlarla yıkanarak kaybı söz konusu değildir Bu nedenle toprak analizi yaptırmadan her yıl gereksiz yere fosforlu gübre kullanmaktan ve gereksiz masraftan kaçınılmalıdır

84 Potasyumlu Gübreler:
Türkiye toprakları genelde potasyum açısından zenginse de toprak analizleri sonucunda kumsal topraklarda potasyum besin maddesinin az olduğu görülmektedir Toprak analizleri sonucu tavsiye edilen potasyum gübresi çoğunlukla potasyum sülfat (%50 K2O) formunda ekim öncesi toprak altına yapılacak bir gübreleme ile karşılanır

85 Kompoze Gübreler:
Kompoze gübreler azot, fosfor ve potasyumun belli oranlarda karıştırılmasından yapılmıştır Trakya çiftçisi en çok 20:20:0, 18:46:0, 26:13:0 ve 15:15:15 kompoze gübrelerini kullanmaktadır Burada birinci rakam azot, ikinci rakam fosfor, üçüncü rakam ise potasyum miktarını göstermektedir Özellikle kanola tarımında toprağımızın fosfora ihtiyacı varsa 18-46:0 gübresi ekim öncesi veya ekimle birlikte dekara 25 kg hesabıyla kullanılabilir Burada şunu belirtmekte yarar var, her yıl kompoze gübrelerin bazı çiftçiler tarafından sürekli kullanılması sonucu tarla topraklarında fosfor fazlalığı söz konusudur Bu nedenle Toprak analizi sonucunda fosfora ihtiyaç yoksa kompoze gübreler yerine diğer azotlu gübrelerden uygun olanının kullanılması daha ekonomik ve verimli olur

86 Yaprak Gübreleri:
Yaprak gübreleri, son yıllarda ülkemizde de kullanılmaya başlanmıştır Yaprak gübreleri içerisinde bir veya birden fazla besin maddesi elementi bulunmaktadır Eğer tarla toprağında taban suyu, su kusması nedeniyle yüksek ve iklimde serin ise soğuk toprak şartlarına bağlı olarak azot, fosfor, çinko gibi herhangi bir besin maddesinin noksanlığı görülebilir Söz konusu bu besin maddelerinin kanola kökleri ile alımı stres şartlarında zor olacağından, doğal olarak oluşacak bitki besin maddeleri noksanlığı nedeniyle gelişme geriliği, yaprak renklerinde morarma, kahverengileşme ve sararmalar (klorozis) görülebilir Özellikle bu sorunlar Trakya’da serin geçen Mart ayında ortaya çıkabilmektedir Eğer kök hastalığı değilse bu sorun, büyük ihtimalle mikro besin maddesi noksanlığıdır İşte bu şekilde besin maddesi noksanlığından emin olunan kanola tarlalarına, serbest piyasadan Bakanlık kullanım iznine sahip ihtiyaç duyulan besin maddesi noksanlığını karşılayacak yaprak gübreleri temin edilerek, kullanma talimatına göre doğru oranda su ile karıştırılarak uygun bir pülvarizatörle verilmelidir
Yaprak gübrelerini tek başına, kanola tarımında ekim öncesi veya ilkbaharda kullanılan mineral gübrelere alternatif olarak kullanılması dekardan istenen verim artışını sağlamaz Unutulmamalıdır ki bitkinin esas besin maddesi, su alma ve toprakta dik durmasını sağlayan kökleridir Dolayısıyla bitki doğal olarak topraktan normal bir şekilde besin maddelerini alabilir Ancak toprakta bitki besin maddesi yoksa, iklim ve toprak şartları nedeniyle bitki besin maddesi alınamıyorsa fotosentez organı olan yapraktan bitkiye zorunlu olarak yaprak gübreleri kanalıyla noksan olan besin maddesi verilebilir Bu şekilde bilinçli gübreleme çiftçilere önemli oranda ekonomik kazançlar sağlayabilir

9 EKİM NÖBETİ (MÜNAVEBE):
Tarım topraklarının üretim gücünün ve sağlığının korunması, ilaçlara bağımlılığın azaltılması ve üretilen ayçiçeği bitkisinin sağlığı için ekim nöbeti uygulanmalıdır Tarım yapılan alanlarda aynı bitkinin aynı tarlaya üst üste ekilmesi toprağın fakirleşmesine ve o bitkinin hastalıklarının artmasına neden olmaktadır Bu nedenle kanola tarımından yüksek verim alabilmek için mutlaka ekim nöbeti planlaması yapılmalıdır
Kanola tarımında ekim nöbeti planlamasında dikkat edilecek esaslar:
- Yüzeysel köklü bitkilerle ekim nöbetine girmesi (hububat, pırasa, marul, soğan),
- Az su tüketen hububat gibi bitkilerle ekim nöbetine girmesi,
- Toprağı temizleyen bezelye, soya, fasulye ile ekim nöbetine girmesi,
- Monokültür üretimden kaçınılması,
- Münavebe planında yer alan bitkiler toprağın verimlilik özelliklerini dengelemeli,

Kanolanın gireceği bazı münavebe modelleri şu şekilde olabilir:
1 Model: Soya Fasulyesi + Kanola + Buğday + Mısır
2 Model: Buğday + Kanola + Baklagil + Ayçiçeği
3 Model: Pamuk + Kanola + Şeker pancarı + Kavun-karpuz
4 Model Ayçiçeği + Kanola + Buğday

10 KANOLA TARIMINDA YABANCI OT MÜCADELESİ:
Yabancı ot mücadelesi kanolanın ilk yetişme devresinin ilk ayında çok önem taşır ve yapılması % 20-30 oranında daha fazla verim alınmasını sağlayabilir Hızlı gelişme yeteneğine sahip yabancı otlar özellikle ilk gelişme devresinde faydalı tarla alanını kaplayarak kanola bitkisinin gelişmesini engelleyerek ve bitki besin maddelerine ortak olarak önemli oranda zarar yaparlar Kanola bitkisi 30-40 cm boyunda olduğunda gür gelişip, gölge yaparak diğer yabancı otların gelişmesi büyük ölçüde engellemektedir
Yabancı ot mücadelesi kültürel tedbirlerle, mekanik yollarla ve kimyasal yöntemlerle yapılmaktadır

101 Kültürel Yabancı Ot Mücadelesi:
- Ekimde yabancı ot tohumu bulundurmayan temiz tohumluk kullanılmalıdır
- Mümkün olduğunca ekim nöbeti yapılmalıdır
- Rizomlarla vegetatif olarak büyüyüp gelişen ayrık gibi otların toprak işlemesi sırasında kullanılan aletlerle bir tarladan başka bir tarlaya taşınması engellenmelidir
- Tarla sınırlarındaki yabancı otlar ile de mücadele edilmelidir

102 Kimyasal Yolla Yabancı Ot Mücadelesi:
- Kanola tarımında en ekonomik yabancı ot mücadelesi yabancı ot ilaçları ile yapılır Kimyasal yabancı ot ilaçları kullanımında aşırı ilaç kullanımından kaçınıp, çevre dostu doğru ilacı, doğru zamanda, gereken dozda ve ayarlı uygun basınçta ilaçlama başlıklarına sahip pülvarizatörle yeterli suyla (30-40 litre/da), rüzgarsız, güneşin etkili olmadığı sabah ve akşam saatlerinde yapılmasına dikkat edilmelidir
- Kimyasal mücadelede tarlada görülen yabancı ot türlerine göre seçilen ilaçlar kullanım özelliklerine göre ekim öncesi, ekim sonrası veya çıkış sonrası uygulanabilir
- Kanola tarımında ekim öncesi trifluralin etkili maddeli yabancı ot ilaçları 150 cc/da ölçüsünde pülvarizatörle toprağa uygulanıp goble disk veya diskaro ile 10-12 cm derinliğe iyice karıştırılsa etkili bir yabancı ot kontrolü sağlamaktadır
- Ekim sonrası çıkış öncesi kullanılan yabancı ot ilaçları tarla yüzeyine atılır ve toprağa karıştırılmaz
- Çıkış sonrası kullanılan ilaçlarının, yabancı otların 2-4 yaprak olduğu küçük dönemde kullanılması çok etkili olmaktadır Uygulamada geç kalınırsa kanola bitkilerine zarar verebileceği gibi yabancı otlar da iyi kontrol edilemez

11 KANOLA HASTALIK VE ZARARLILARI:
Kanolanın önemli zararlıları toprak pireleri, tarla salyongozu, kanola sap hortumlu böceği, lahana böceği ve yaprak bitidir Özellikle Trakya'da bazı lokasyonlarda lahana böceği zararı fazladır

Lahana böceği yaprakların öz suyunu emerek beyazlama yapmakta ve önemli verim kayıplarına neden olmaktadır
Kanolanın önemli hastalıkları ise mildiyö, kolza kök uru, kurşuni küftür Trakya'da hastalıklar pek yaygın değildir

12 KANOLADA TOHUM BAĞLAMA:

Kanola çiçeklenme döneminde tozlanma (döllenme) için çeşidin kendine tozlanmasının az veya çok olmasına bağlı olarak bal arılarına ihtiyaç duyar Bu nedenle çiçeklenme dönemindeki süre de kanola üretim tarlaları yakınında arı kovanı bulunması harnuplarda (kapsüllerde) döllenme, dane tutmayı artırır Çiçeklenme ve döllenme bitkide alttan yukarı doğru olmaktadır Nisan sonu Mayıs ayı başında kanolanın çiçeklenmesi arılara bol miktarda çiçek tozu sağlamaktadır

13 HASAT VE DEPOLAMA:
Kanola, havaların sıcak veya yağışlı gitmesine ve çeşitin erkenciliğine bağlı olarak çiçeklenmeden 40 ile 50 gün sonra hasat olumuna gelir Trakya'da 10 Haziran, Akdenizde 10 Mayıstan itibaren Kanola hasadı yapılabilmektedir Kanola hasat olumuna geldiğinde bitkilerin sap, yaprak ve kapsülleri tamamen kuruyup sararır, sarı bir renk oluşur Tohum kahverengine dönüşmüşse hasat zamanı gelmiş demektir Tohumdaki hasat rutubeti %10-12 düzeyinde olabilir

Kanola bitkisinde olgunlaşma aşağıdan yukarı doğrudur Hasatta bitkilerin tam olgunlaşması beklenirse alt kapsüllerde çatlama ve dökülmeler görülür Erken hasatta ise üst kapsüller tam olgunlaşmadığından hasat kaybı olur Kanola daneleri çok küçük olduğundan hasada başlamadan önce biçerdöverin ayarları çok iyi yapılmalıdır Hasatta kayıpları azaltmak için uygun silindir hızı (250-350 devir/dakika), batör-kontrobatör açıklığı, vantilatör, elek ayarları yapılmalıdır Hasatta biçer döverin ön tablası ayarlı olmalı ve uygun yükseklikten zamanında hasat yapılmalıdır Fazla yüksekten hasat yarı yatık bitkilerin biçerdöverin ön tablasına alınmasını önleyerek verim kaybına neden olabilir Dekardan alınan verim ekilen çeşidin verim gücüne ve toprak verimliliği ile iklim koşullarına bağlı olarak 200-350 kg/da arasıdır

Emniyetli bir depolama için danelerin rutubeti % 9'u geçmemelidir ve ürün içersinde yaş ot tohumları ve bitki parçaları olmamalıdır Kanola, kuru ambarlarda depolanmalıdır, aksi halde çok çabuk kızışma olur ve küflenir

14 SONUÇ:
Sonuç olarak kanola tarımında çiftçilerimiz birim alandan yeterli kazanç elde etmeleri aşağıda belirtilen yetiştirme tekniği esaslarını tam olarak uygulamalarına bağlıdır
• İyi, mütecanis, keseksiz bir tohum yatağı hazırlığı,
• Her yıl sertifikalı yeni tohumluk kullanılması,
• Zamanında, uygun ekim makinesi ile ekim,
• Ekimden sonra merdane çekilmesi,
• Yabancı ot için zamanında bilinçli bir mücadele,
• Tohum dökümüne fırsat vermeden zamanında hasat,
• Depolamada tane rutubetin % 9’ın altında olması gerekir

Kanolanın kullanım alanları

Kanola Amerika, Kanada ve Avrupa ülkelerinde yoğun olarak tarımı yapılan, ülkemizin hemen her bölgesinde çok rahat yetişebilen bir yağ bitkisidirYağ oranı % 40-45 olan bu yağ bitkisinden, en sağlıklı yemeklik yağlar elde edilir Son yıllarda da ülkemizde tarımı yapılmakta ve marketlerde satılmaktadır Kolza (kanola) olarak adlandırılan bitki Erusik Asit olarak 00 dır

1 Kanola ne zaman ekilir? Kanola kışlık ve yazlık ekilebilir Kışlık ekimlerde verim daha yüksektir Yazlık ekimlerde ise yaklaşık 3 defa su verilmesi gerekir Orta Anadolu?da kışlık ekimler en geç 15 Eylüle kadar ekilmelidir Yazlık ekimlerde ise bölgenin son donlarından sonra (15 Nisan 10 Mayıs arasında) ekim yapılır Ekonomik bir kanola tarımı için kışlık ekim tavsiye edilir Mutlaka 15 eylüle kadar ekim yapılmış ve 25 eylülde çıkışın olması gerekir Kanola tarımının en önemli püf noktası ekim tarihinin geciktirilmemesidir Donlar başlamadan rozet yaprak dediğimiz 4-5 yaprağın tamamlanması ve kökün derine inmesi ve büyüme konisinin toprağın altında oluşması gerekir

2 Toprak hazırlığı nasıl olmalı? Kanola için gayet ince bir toprak hazırlığı gerekir Ekimi yoncaya benzer Ekimden önce topak sulanarak tava ekilmeli yada ekimden sonra yağmurlama ile sulama yapılarak çıkış sağlanmalıdır Eğer toprakta çimlenme olacak kadar nem varsa sulamaya gerek yoktur 10 gün içinde çıkış olmamışsa mutlaka yağmurlama sulama yapılmalıdır Ekimden 10 gün önce dekara 200 gr ot ilacı atılır Ot ilacı yeterince neme sahip olan tarlaya 1-2 gün önceden atılıp toprağa karıştırılırsa ilaç daha etkili olur ( Trifluralin)

3 Kanola tohumu nasıldır? Kanola tohumu 2-3 mm çapında siyah renkli tam yuvarlaktırTescilli çeşitler genellikle ilaçlı ve boyalıdır 1 dekara yaklaşık 700 gr tohum atılır Yaklaşık fiyatı 12 YTL/ Kg’ dır

4 Ekim ne ile ve nasıl yapılır? Ekim buğday mibzeri veya pinomatik mibzerle yapılabilir Ekim 2-3 cm derinlikte gayet yüzlek olmalıdır Buğday mibzeri ile ekim yaparken makinenin ayarı en düşük tırnağa alınır 1 göz açık 2 göz kapalı alacak şekilde ayarlanır Yani sıra arası mesafe 25- 35 cm, sıra üstü ise
8-10 cm tavsiye edilir Bitki geniş dallanan bir bitkidir Yaklaşık 1-1,5 metre boylanır

5 Gübreleme nasıl yapılır? Yaklaşık 15 kg dolaylarında saf azot ve 5-6 kg dolaylarında saf fosfor verilmelidir Azotlu gübre 3 kısma bölünerek ( 5 kg ekimle, 5 kg Şubat sonu, 5 kg Mart sonu), fosfor ise tamamı ekimle birlikte uygulanmalıdır Üst gübrelemede Amonyum Sülfat tercih edilmelidir

6 Sulama gerekirmi? Kanola Bitkisi sulamadan yetişebilen bir bitki olmasına karsın ilk çıkışın erken olması gerektiği için çimlenme yoksa mutlaka sulanmalıdır Kışları sert geçen yerlerde çıkış 1 Ekim’e kadar olmuşsa sulama gerekmez Çıkış 15 ekiminden sonra olmuşsa muhtemelen donma riski yüksektir ilkbaharda sulama ihtiyacı yoktur Fakat yapılacak 1 sulama verimi artırır

7 İlaçlama gerekirmi? Kanola için ilaçlama yapılmaya gerek yoktur Ekimden önce yapılan yabancı ot ilaçlaması yeterlidir Dekara 200 gr trifluralin % 48 ec kullanılır Kanolanın ülkemizde önemli bir hastalığı görülmemektedir

8 Bitki gelişimi nasıldır? Kanola bitkisi ekimden kısa bir süre sonra çıkış yapar İkinci yapraktan sonra ortadan üçüncü ve dördüncü yaprak çıkar Kışa 6-7 yapraklı girmesi gerekir Kışa ne kadar güçlü girerse soğuktan (don) zarar görme riski o kadar az olur İlkbaharda havaların ısınmasıyla çok çabuk gelişen bir bitkidir Tüm yabancı otları hemen bastırır Sapa kalkma ile birlikte çiçek tomurcukları oluşur Tarlada en erken çiçek açan bitkilerdendir Bir taraftan çiçek dallanırken bir taraftan da koltuklardan yeni çiçekler açar Tarla adeta sapsarı olur bütün arı ve böcekler kanola tarlasına dolar Arıcılık içinde ideal bir bitkidir Daha sonra harnuplar oluşur bu meyveler yeşil renklidirbir bitki 1- 1,5 metre boylanabilir ve 50 cm çapa ulaşır mayıs sonuna doğru sararmaya başlayan harnuplar hasada yaklaşır Bitkiden yaklaşık 2000 yeni tohum oluşmuştur

9 HASAT NASIL YAPILIR?Hasat buğday biçerdöveriyle hiçbir değişiklik yapmadan yapılır Kontür- kontürbatör ayarı 3 cm ye ayarlanır yaklaşık 500 devirde alt elek tamamen kapatılarak yapılır Harnuplar tamamen sararınca hasat yapılırYavaş hasat yapılmalıdır Hasad gecikirse harnuplar çatlar ve kanola tohumları kendiliğinden dökülür Hasad gecikmişse sabahın erken saatlerinde yapılmalıdır

10 VERİM NE KADAR ? Verim dekar dan ortalama 200-250 kg dır İyi bakılırsa 400 kg’a kadar çıkar fiyatı 50 YKr/kg dolaylarındadır

11 DEVLET TEŞVİĞİ NE KADARDIR?
Devlet teşviki 1 kg için 20 YKr Ekim yapılınca il veya ilçe tarım müdürlüklerine müracaat edilir ve hasattan sonra devlet tarafından belirtilen tarihlerde teşvik ödenir

12 ÜRÜN KİMLERE SATILIR? Ürünü devlet olarak Karadeniz birlik alır özel sektörden yağ fabrikaları da alır Kurulan Birçok biyodizel firması da ürünü almaktadır Kanola dan 1 sınıf yemeklik yağ üretilebildiği gibi sanayi hammaddesi ve biyodizel (biyomotorin) üretilir