Anadolu Beylikleri Nerede Ne Zaman Ve Kim Tarafından Kuruldular?

Anadolu Beylikleri Nerede Ne Zaman Ve Kim Tarafından Kuruldular?
Anadolu Beylikleri Nerede Ne Zaman Ve Kim Tarafından Kuruldular?
Anadolu Beylikleri, Türklerin 1071’deki Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurdukları devletlerdir Bu savaşın hemen ardından, özellikle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'da kurulan devletlere Birinci Dönem Anadolu Beylikleri denir Aynı dönemde, önce Anadolu'nun batı ucunda İznik'i başkent edinen, sonradan da Haçlı Seferleri nedeniyle başkentini Konya'ya taşıyarak Orta Anadolu merkezli olarak devam eden Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflaması ve yıkılmasından sonra kurulan devletler ise İkinci Dönem Anadolu Beylikleri olarak anılır

Birinci Dönem Anadolu Beylikleri
Alp Arslan Anadolu'yu fethetmekle görevlendirdiği Türkmen beylerine, ele geçirdikleri yerleri yurt olarak verdi Bu beyliklerin çoğu da Alp Arslan'ın ordusunda görev almış bu Türkmen beylerince kuruldu Bu beylikler, Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlıydı, ama bağımsız yönetiliyordu 13 yüzyılda Anadolu'nun büyük bölümüne egemen olan Anadolu Selçukluları bu beyliklerle zaman zaman çatışmış, birçoğunun topraklarını ele geçirmiştir Birinci Dönem Anadolu Beylikleri'nin kurulduğu yerler ve egemenlik süreleri tabloda gösterilmiştir Bu beyliklerden Anadolu tarihine yön veren Artuklular, Danişmendliler ve Saltuklular ayrıca aşağıda anlatılmıştır

Ahlatşahlar Beyliği
Ahlatşahlar Beyliği, Ahlat’ta, 12 yüzyıl başlarında kurulmuş olan bir Türk devletidir

Tarihte Sökmenliler, Ahlatşahlar ve Ermenşahlar adlarıyla anılan bu Türk beyliği, sultan Alparslan’ın yeğeni Azerbeycan Selçuklu Gemi Valisi Kutbeddin İsmail İl Arslan’ın Türk asıllı yetiştirmesi (Memlük) olan sökmen el Kutbi (o bu lakabı kutbeddin’in yetiştirmesi olduğu için almıştır ) tarafından 1110 yılında kurulmuştur Sökmenli (Ahlatşahlar) Beyliği, çocukluk dönemi hariç, 57 yıl hükümdarlığını İkinci Sökmen Bey zamanında en iyi devresini yaşadı Silvan Eyyubi Hükümdarı Necmeddin Eyyûbî, ahlatlıların daveti üzerine 1207 senesinde Ahlat’a gelip şehri teslim alarak, Sökmenliler Devletine son verdi

Artuklular
Artuklular, Oğuzların komutanlarından olan Artuk Bey'in oğullarınca kuruldu 1101'de Anadolu'nun güneydoğusundaki Hısn Keyfa (bugünkü Hasankeyf), Mardin ve Harput yöresinde üç ayrı beylik halinde varlığını sürdürdü

Öarı ve Eyyubilere karşı savaştılar Daha sonra bu üç devletin de egemenliğini tanımak zorunda kaldılar Hısn Keyfa Artukluları, 1232'de Eyyubiler tarafından ortadan kaldırıldı

Mardin Artukluları (1108-1409) Mardin Artuklularının kurucusu Artuk Bey'in oğlu Necmeddin İlgazi’dir İlgazi, Hısn Keyfa Artuklularının kurucusu olan kardeşi Sökmen'in oğlundan Mardin'i aldı ve Â1108’de bağımsızlığını ilan etti Hısn Keyfa Artukluları sınırları içinde olan Mardin ve çevresi böylece ayrı bir beylik haline geldi Neçmeddin İlgazi 1118'de, sonradan beyliğin başkenti olan Diyarbakır'ı topraklarına kattı Ertesi yıl Halep yakınlarında Haçlıları yendi Daha sonra Harezmşahların ve Anadolu Selçuklularının egemenliğini tanıyan beylik, 200 yıl daha varlığını sürdürdü Mardin Artukluları 1409'da Karakoyunlular tarafından yıkıldı

Harput Artukuluları (1185-1234) Harput Artukluları, Harput ve çevresinde kuruldu Yaklaşık 50 yıl varlığını sürdüren bu beylik, 1234'te Anadolu Selçukluları tarafından ortadan kaldırıldı

Artuklular özellikle Mardin, Diyarbakır, Silvan ve Hasankeyf'te mimari açıdan önemli camiler, medreseler ve köprüler yaptırmışlardır

Danişmendliler
Danişmend Gazi olarak anılan Gümüştigin Ahmed Gazi, 1071’deki Malazgirt Savaşı'nın ardından Anadolu içlerine ilerleyerek Amasya, Tokat, Sivas, Niksar, Malatya ve Yozgat'ı ele geçirdi Aynı yıl bu bölgede beyliğini kurdu 1105’te ölen Danişmend Gazi’nin yerine oğlu Emir Gazi geçti Emir Gazi, Ankara ve Kayseri’yi de alarak devletin sınırlarını genişletti 1107'de I Kılıç Arslan'ın ölümünden sonra Anadolu Selçuklu Devleti’ndeki taht mücadelesinde damadı I Mesud’u destekledi I Mesud'un tahta geçmesinden sonra uzun süre Anadolu Selçukluları üzerinde etkili oldu 1142’de Melik Muhammed'in ölümünden sonra başlayan taht kavgaları Danişmendlileri zayıflattı Nizameddin Yağıbasan Sivas’ta, Aynüddevle Elbistan ve Malatya’da, Zünnun da Kayseri’de egemenliklerini ilan ettiler Danişmendlilerin parçalanmasından yararlanan Anadolu Selçuklu Sultanı II Kılıç Arslan, Danişmendli topraklarını yavaş yavaş ele geçirdi Sonunda Malatya’yı da alarak 1175'te Danişmendlileri tamamen ortadan kaldırdı

Danişmendliler, Tokat, Malatya, Sivas ve Kayseri'yi değerli yapılarla zenginleştirdiler Anadolu'nun Türkleşmesinde ve bu topraklarda İslam dininin yayılmasında önemli rol oynadılar Danişmend Gazi'nin yaşamı ve Anadolu'nun fethinde gösterdiği kahramanlıkları “Danişmendname” adlı destanın konusunu oluşturur

Saltuklular
Saltuklu Beyliği, Alp Arslan’ın komutanlarından Emir Saltuk’un fethettiği Erzurum ve çevresinde kuruldu Emir Saltuk’un oğlu Ebu’l-Kasım, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın fetihlerine katıldı 1092'de bağımsız bir devlet haline gelen Saltuklular, Kuzeydoğu Anadolu'daki Kars, Bayburt, Oltu, Tortum, İspir ve Tercan yöresine egemen oldular Beyliğin merkezi Erzurum’du Saltuklular Trabzon İmparatorluğu'na ve Gürcülere karşı savaştılar Ne var ki II Saltuk, 1153’te Gürcülere tutsak düştü Saltuklular daha sonra da Doğu Anadolu’da Gürcüler karşısında varlık gösteremediler Bu tehdit karşısında Anadolu Selçuklu Sultanı II Süleyman Şah, 1202’de Erzurum’u alarak Saltuklu Devleti’ne son verdi Saltuklular döneminde komşu ülkelerden gelen tüccarların uğrak yeri olan Erzurum ekonomik yönden gelişti Saltuklular bu kentte ve başka yerlerde camiler, kaleler ve kümbetler yaptırdılarşerafettin devleti kuruldu ve bitti

İkinci Dönem Anadolu Beylikleri
Anadolu Selçukluları, Anadolu'daki Türkmen beylerini aşiretleriyle birlikte Bizans ve Kilikya sınırlarına yerleştirmişlerdi Böylece Anadolu Selçukluları hem devletin sınırlarını güvence altına alıyor, hem de Türkmen beylerini denetim altında tutuyorlardı Ama 1243'teki Kösedağ Savaşı'nda Moğollara yenilen Anadolu Selçuklu Devleti’nin Türkmenler üzerindeki denetimi zayıfladı Bu savaşın ardından, Moğolların bir kolu olan İlhanlılar Anadolu’da denetimi ele geçirdiler Bu süreçte uç beylikleri, önce İlhanlılara bağlı, sonra bağımsız devletlere dönüştüler Bu beyliklerden biri olan Osmanlı Beyliği, zamanla bütün öbür beyliklerin topraklarını ele geçirdi ve bir imparatorluğa dönüştü

İkinci Dönem Anadolu Beylikleri tabloda topluca gösterilmiştir Bunlardan altısı, Osmanlı Beyliği'nden sonra Anadolu tarihinde önemli rol oynadıkları için aşağıda ayrıca anlatılmıştır

Aydınoğulları
Aydınoğulları, 1308'de Selçuk ve Tire çevresinde kuruldu Devletin kurucusu Aydınoğlu Mehmed Bey, Germiyanoğulları'nın subaşısıydı (ordu komutanı) Mehmed Bey, önce Germiyanoğullarına bağlı kaldı Sonra Bizans'tan Birgi'yi alıp başkent yapınca bağımsızlığını ilan etti Ardından Ödemiş, Sultanhisar ve İzmir'i de topraklarına kattı Ayasuluğ’da (bugünkü Selçuk) Aydınoğullarının ilk donanmasını kurdu

Mehmed Bey’in 1334'te ölümü üzerine beyliğin başına oğlu Umur Bey geçti Umur Bey Selçuk ve İzmir'de tersaneler kurdu ve donanmasını güçlendirdi Sakız, Bozcaada, Eğriboz, Mora ve Rumeli kıyılarına akınlar düzenledi Umur Bey Alaşehir'i de topraklarına katınca, Venedik, Ceneviz, Rodos Şövalyeleri ve Kıbrıs Krallığı'nın donanmaları birleşerek harekete geçti Birleşik Haçlı donanması 1344’te İzmir'i ele geçiren ve Aydınoğulları bu savaşta donanmasını yitirdi

Aydınoğulları, Umur Bey'in 1348'de ölmesinden sonra eski gücünü yitirdi Denizden Haçlılara, karadan da Osmanlılara karşı koyamadı İsa Bey, 1390'da topraklarını Yıldırım Bayezid’e bırakarak Tire'de oturmayı kabul etti 1402’deki Ankara Savaşı'nda Yıldırım Bayezid'i yenen Timur Aydınoğullarına eski topraklarını geri verdi Bir süre daha ayakta kalan Aydınoğulları, 1426'da II Murad tarafından ortadan kaldırıldı

Germiyanoğulları
Germiyanoğulları, 1300’de Germiyanlı Türkmenleri boyundan Yakub Bey tarafından kuruldu Beylik Kütahya, Kula, Simav Gölü ve Denizli çevresinde hüküm sürdü Başlangıçta İlhanlıların egemenliğini tanıyan Yakub Bey, İlhanlıların Anadolu’da gücünü yitirmesinin ardından bağımsızlığını kazandı Ama bu kez Germiyanoğuları, Karamanoğullarının tehdidiyle karşılaştı Bunun üzerine Süleyman Şah, kızını Yıldırım Bayezid’le evlendirerek Osmanlıların desteğini sağladı Simav, Emet ve Tavşanlı çevresini de çeyiz olarak Osmanlılara verdi Süleyman Şah'tan sonra başa geçen II Yakub Bey bu toprakları geri isteyince, Yıldırım Bayezid 1390'da beyliğin bütün topraklarını ele geçirdi 1402'deki Ankara Savaşı'nda Yıldırım Bayezid’I yenen Timur, II Yakub Bey’e beyliğin bütün topraklarını geri verdi Yıldırım Bayezid'in oğulları arasındaki taht kavgasında Çelebi Mehmed'i tutan II Yakub Bey Osmanlılar’la dostça geçindi 1429’da ölünce, vasiyeti doğrultusunda beyliğin toprakları Osmanlı Devleti’ne katıldı

Kadı Burhaneddin Devleti
Kadı Burhaneddin, 1343-1381 arasında Orta Anadolu’da hüküm süren Eretna Devleti'nin önce kadısı, sonra veziriydi Eretna Hükümdarı II Mehmed Bey ölünce, 1381’de Sivas’ta beyliğini ilan etti Kayseri ve Sivas'tan oluşan beyliğin asıl topraklarına Samsun ile Erzincan’ı da kattı Güçlü bir devlet kuran Kadı Burhaneddin, Orta Anadolu’da Osmanlılar, Memlûklar ve Karamanoğullarına karşı egemenlik mücadelesi verdi 1398’de Akkoyunlulara karşı savaşırken öldü ve devleti de böylece son buldu

Kadı Burhaneddin aynı zamanda şair ve bilgindi İslam bilimleri konusunda kitapları ve şiirlerinin toplandığı Divan’ı (1980) vardır

Karamanoğulları
Oğuzların Avşar boyundan olan Karamanlı oymağı, Anadolu Selçuklularının fethettiği Ermenek yöresine yerleşmiş ve burada bir uçbeyliği kurmuştu Bu oymağın başkanı olan Nure Sufi, 1256’da öldü Yerine geçen oğlu Kerimeddin Karaman Bey, beyliğini ilan ederek Karamanoğulları devletini kurdu Ermenek’i beyliğin merkezi yaptı Daha sonra Mut ve Larende’yi (bugünkü Karaman) ele geçirdi Beyliğin merkezini de Ermenek’ten Larende’ye taşıdı Anadolu Selçuklu başkenti Konya’yı almak istediyse de başarılı olamadı Kerimeddin Karman Bey’in yerine 1261’de beyliğin başına geçen Mehmed Bey İlhanlılara karşı savaştı 1277’de Konya'yı ele geçirerek Alaeddin Siyavuş’u Anadolu Selçuklu sultanı ilan etti; kendisi de onun veziri oldu Konya'da bulunduğu sırada, Farsça yerine Türkçe'yi resmi dil ilan etti Mehmed Bey, kısa bir süre sonra İlhanlı ve Anadolu Selçuklu ordusunca ele geçirilerek öldürüldü

Karamanoğulları, İlhanlıların Anadolu'dan çekilmesinden sonra Konya'yı alarak başkent yaptılar Diğer yandan sürekli sınırlarını genişleterek güçlenen Osmanlılarla komşu oldular Sonunda iki devlet arasında çatışma kaçınılmaz hale geldi Karamanoğulları Osmanlılara karşı, Akkoyunluların ve Timurluların yanı sıra Avrupa devletleriyle de işbirliği yaptılar Yıldırım Bayezid Rumeli'de savaşırken, Karamanoğulları öbür Anadolu beyliklerini de yanlarına alarak Osmanlı topraklarına saldırdılar Bunun üzerine Yıldırım Bayezid 1390'da Karamanoğullarının üzerine yürüdü ve Konya'yı alarak bu güçlü beyliğin egemenliğine son verdi 1402’deki Ankara Savaşı'ndan sonra topraklarını geri alarak beyliklerini yeniden canlandıran Karamanoğulları, 1466'da Fatih Sultan Mehmed tarafından ortadan kaldırdı

Karesioğulları
Karesi Beyliği (Karasioğulları Beyliği, Karasi Beyliği, Karesioğulları Beyliği) şekillerinde de geçer), yaklaşık olarak 1297-1360 yılları arasında, bugünkü Balıkesir-Çanakkale yöresinde hüküm sürmüş, ve Osmanoğlu Beyliği'ne komşu olduğu için Osmanoğullarının genişlemesiyle en kısa ömürlü olmuş Anadolu Türk Beyliğidir Karesi beylerinin ve ilerigelen simalarının, Osmanoğullarının nüfuzu altına girmelerini takiben, Osmanlı Devleti'nin Rumeli topraklarında yayılmasında büyük katkıları olmuştur Günümüzdeki Balıkesir ili Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarına kadar idari taksimatta Karesi ismini taşımıştır

Tarihi
Beyliğin kurucusu Karesi Bey idi Karesi Bey, Danişmendlilerin soyundan olup, Anadolu Selçuklu Devleti'nin uçbeylerindendi Bizanslılara yaptığı saldırılarla Misya bölgesini (bugün Balıkesir yöresi) ele geçirdi ve burayı merkez yaptı Ölümünden sonra Beylik, Balıkesir ve Bergama merkezli olmak üzere ikiye bölündü Oğullarından Demirhan, Balıkesir ve yöresine hakim oldu Ama Demirhan'ın, Osmanlı padişahı Orhan Bey'a yenilmesiyle Osmanlılar Balıkesir'i aldılar (1345) Demirhan Bey'in Osmanlılara kendi isteğiyle katıldığına dair yorumlar vardır Yahşi Bey'in elindeki Bergama ve Edremit 1350 yılında Osmanlılarca alındı ve Beyliğin Bergama kolu da sona erdi Beyliğin komutanlarından Hacı İlbeyi, Evrenos Bey, Ece Halil ve Gazi Fazıl Osmanlı hizmetine girdiler Demirhan'ın oğlu Süleyman Bey Çanakkale-Troya kıyı bölgesinin hakimiydi Bizanslılarla akrabalık ilişkilerini kullanarak, Osmanlılara karşı Bizans-Aydınoğulları ittifakına katıldı Osmanlılar 1360'ta Çanakkale ve çevresini ele geçirerek Süleyman Bey'in egemenliğine de son verdiler

Karasioğulları, Osmanlılar'ın ilk ilhak ettikleri Türkmen Beyliği'dir Karasioğulları, Dânişmendoğulları hânedânındandır Karasi Bey'in babası Kalem Şâh Bey, onunki Yağdı Bey, onunki 1250 sıralarında ölen Nizâmeddin Suhrâb Bey, onunki Muzaffereddin Mahmud Bey, onunki Melik Yağıbasan, onunki Melik Gazi, onunki de Melik Dânişmend Gazi'dir Dânişmendoğulları, devletlerini kaybettikten sonra, Bizans sınırında uç beyi olmuşlardı Karasi Bey'le babası Kalem Şâh Bey, bu suretle Kuzeybatı Anadolu'da birçok yerleri Bizans'tan fethetmişler ve kesin şekilde Türkleştirmişlerdir Karasi Bey, Balıkesir ve Bergama fâtihidir Balıkesir, devletin merkezi olmuştur

1303 sıralarından 1345'e kadar takriben 42 yıl devam eden bu Türkmen prensliği, 1303-1308 arasında Selçuklu uç beyi olmuş, 1308-1335 arasında İlhanlılar'a, 1335-1345 arasında da Osmanoğulları'na yani Orhan Gazi'ye tabî bulunmuştur

Önceleri Güney Marmara'ya erişemeyen Karasioğulları, zamanla Kuzeye doğru ilerlemişler, Bizans'ı tamamen Güney Marmara'dan atmışlardır Bu suretle bugünkü Balıkesir vilâyetine, Çanakkale vilâyetinin Asya topraklarına (Bozcaada hariç), Bergama, Dikili, Soma kazalarına hâkim olmuşlardır Bu topraklar, 24000 km2 eder

Karası Bey'den sonra torunu Demir Han Bey, hükümdar olmuştur İkisinin arasında, Karası Bey'in oğlu ve Demir Han Bey'in babası olması lâzım gelen Aclân Bey vardır 1335'te Osmanlı nüfuzuna giren Demir Han Bey, 1345'te bütün beyliğin Osmanlılar'a katılması üzerine Bursa'ya gelmiş, 1347'de orada ölmüştür Oğlu Cüce Han Bey'le beraber Bursa'da Deveciler'de gömülüdür

Karası Bey'in diğer oğulları Yahşı Han Bey'le 1325 sıralarında Orhan Gazi'nin hizmetine girip 1345'te Karasıoğulları tarafından öldürülen Dursun Bey'dir Yahşı Han Bey, babasının ölümü üzerine Bergama Beyi olmuştur 1344'e kadar takriben 19 yıl Bergama'da kalmıştır 1341 ve 1342'de iki kere Çanakkale Boğazı'nı geçip Gelibolu Yarımadasına çıkmışsa da, başarı kazanamamıştır Mamafih, bu seferler, Osmanoğlu Süleyman Paşa'ya yol göstermiştir Esasen bu bölgeleri çok iyi tanıyan Karası kumandanları, veliaht Şehzâde Süleyman Paşa'nın hizmetine girmişlerdir

Yahşı Bey'in oğlu olduğu sanılan Süleyman Bey de 1343'te Karasıoğulları'nın 3 Gelibolu seferini yapmıştır 1345'te Osmanlılar'ın Çanakkale Beyi olan Süleyman Bey, 1361'e doğru yani Orhan Bey'in son zamanında ölmüştür Bizans generali Vatatzes'in kızı ile evliydi Oğlu Mustafa Bey, Mustafa Bey'in oğulları Kutlug Melik ve İsa Beyler, Kutlug-Melik Bey'in oğlu Mustafa Bey, İsa Bey'in kızı da Hundî Hatun'dur

Karesi Beyliği'nin Türk Tarihine Katkıları
1Karesi Beyliği donanmaya sahip ender beyliklerden biriydi Sahip olduğu bu donanma Osmanlı Devleti donanmasının çekirdeğini oluşturmaktadır
2Karesi Beyliği donanması sayesinde Osmanlı Devleti Trakya ve Balkanlara çıkabilmiştir Dolayısıyla Osmanlı Beyliği'nin devlete geçişinde Karesi Beylerinin rolü büyüktür
3Osmanlı'ya katılan ilk beyliktir
4Karesi Beyliği'nin yöneticileri Hacı İlbey, Evranos Bey gibi şahsiyetler Osmanlı yönetimine büyük katkılar sağlamışlardır

Beyliklerin Devlet Yapısı ve Ordu Düzeni
Anadolu beyliklerinin kurucuları aşiretlerdi Anadolu Selçukluları bu aşiretleri özellikle Bizans sınırına yerleştirmişler ve bu toprakları aşiret beylerine ikta (tımar) olarak vermişlerdi İkta sisteminde, Türkmen beyleri kendilerine verilen toprağın karşılığında Anadolu Selçuklu sultanına savaş zamanlarında asker gönderiyordu Toprağın mülkiyeti sultana aitti, beylerin ise bu toprağı işleme hakkına sahipti Bu beyler sonradan bağımsızlıklarını ilan ettiklerinde Anadolu Selçuklu devlet yapısını kendilerine örnek aldılar

Anadolu beyliklerinde devlet yönetimi hanedanın elindeydi Bu hanedanın en yaşlı ya da etkili kişisine ulu bey denirdi Ulu bey devlet merkezinde oturur, vilayetlerin yönetimini ise çocuklarına ya da kardeşlerine bırakırdı Devlet işleri, bir kurul ya da kurum olan divandagörüşülür ve karara bağlanırdı Vilayetlerin yönetiminden ise valiler sorumluydu; ayrıca hukuk işlerini kadılar ve askerlik ile güvenlik işlerini subaşılar yürütürdü Devletin parası (sikke) ulu bey adına basılırdı

Anadolu beyliklerinde ordu, Ulu Bey'in atlı ve yaya hassa birlikleri, ikta verilmiş beylerin yetiştirdiği askerler ve çeri denen aşiret atlılarından oluşurdu Savaş sırasında ordu üç kola ayrılırdı Merkez kuvvetlere ulu bey, sağ ve sol kollara da oğulları ya da kardeşleri komuta ederdi Ok, yay, kılıç, kargı, hançer, balta, gürz ve mancınık rduda kullanılan başlıca silahlardı

Ekonomik ve Toplumsal Yaşam
Anadolu beyliklerinde toprak, Anadolu Selçuklularındaki gibi üçe ayrılmıştı Bunlara ikta, vakıf ve mülk denirdi Devlet bazı toprakların gelirini hizmetlerine karşılık belirli bir kişiye ya da bir vakfa bırakırdı Köylüler bu toprakları işler, vergisini de toprağı işletme hakkına sahip olan kişiye ya da vakfa verirlerdi Köylüler ekip biçmekle yükümlü olduğu toprakları bırakıp başka yere gidemezdi Kent ve kasabalarda mülk sahibi olanlar köylülere oranla daha özgürdüler Her zanaat dalı ayrı bir Ahi birliğine bağlanarak kendi içinde örgütlenmişt

Ekonominin temeli tarıma dayalıydı Toprak ve iklim koşullarına bağlı olarak tahıl, meyve ve pamuk gibi ürenler yetiştiriliyordu Hayvancılık da hayli yaygındı Anadolu'da dokunan kilim ve halılar dış pazarda alıcı buluyordu Kütahya, Amasya ve Bayburt çevresinden çıkarılan gümüşün büyük bölümü de dışarıya satılıyordu Anadolu beyliklerinde ticarete de gelişmişti Karadeniz kıyısındaki Sinop, Trabzon ve Samsun, Ege'deki Foça, İzmir, Selçuk ve Balat ile Akdeniz'deki Antalya ve Yumurtalık, iç ve dış ticaretin en önemli liman kentleriydi Kayseri ve Konya, kervan yollarının kavşak noktasında bulunan Sivas önemli ticaret merkezleriydi

Bilim ve Sanat
Anadolu beylikleri döneminde özellikle Konya, Kayseri ve Kastamonu birer bilim ve sanat merkeziydi Bilimler arasında en çok tıp gelişmişti Hacı Paşa bu dönemin en ünlü tıp bilginlerinden biriydi Başta Yunus Emre olmak üzere Gülşehirli Şeyh Ahmed, Âşık Paşa, oğlu Ulu Arif Çelebi, Bahaeddin Sultan Veled, Ahmed Eflaki, bu dönmede yetişmiş başlıca şair ve yazarlardı Bunlar arasında Yunus Emre Anadolu’da Türkçe şiirin öncüsüdür Anadolu Selçuklu döneminin mimarları, aynı zamanda beylikler adına da önemli yapılar yaptılar Osmanlılar zamanında doruğuna ulaşan büyük mekânlı yapıların ilk örnekleri de bu dönemde ortaya çıktı Karamanoğullarının yaptırdığı Karaman'daki Hatuniye Medresesi ile Niğde'deki Ak Medrese önemli yapılardır Germiyanoğulları da Afyonkarahisar'da Kubbeli Cami ve Kütahya'daki Vacidiye (Demirkapı) Medresesi’ni yaptırdılar Beyşehir'deki Eşrefoğlu Süleyman Bey Camisi ve Medresesi Eşrefoğullarından kalmıştır Eğirdir'deki Dündar Bey Medresesi, Hamidoğullarından kalan en önemli yapılardan biridir Safranbolu'daki Gazi Süleyman Paşa Camisi Candaroğulları mimarisinin önemli örneğini oluşturur Birgi'deki Aydınoğlu Mehmed Bey Camisi ve Medresesi ile Selçuk'ta salt mermerden yapılmış İsa Bey Camisi ve İmareti Aydınoğulları beylerince yaptırılmıştır Manisa'daki Ulucami Saruhanoğullarından ve Kayseri'deki Hatuniye Medresesi Dulkadıroğullarından günümüze ulaşmış en önemli mimarlık örnekleridir