Karikatür - Karikatür Nedir? Karikatür Tanımı - Karikatür Anlamı - Karikatür Hakkında

Karikatür - Karikatür nedir? Karikatür Tanımı - Karikatür Anlamı - Karikatür Hakkında
Karikatür - Karikatür nedir? Karikatür Tanımı - Karikatür Anlamı - Karikatür Hakkında

Karikatür, ele aldığı ve genelde hayattaki birtakım farklılıkları, somut bir hale sokarak bu konuların anlaşılır bir hale getirerek; komik veya iğneleyici olması için abartan ve çarpıtan resim türü Edebiyatta abartılı ve çarpıtıcı betimlemelerin, aynı amaca yönelik olarak kullanılması Basında karikatürler sosyal ve siyasi eleştiri yapmak için sıklıkla kullanılır Ayrıca tüm dünyada bu amaçla düzenli olarak yayımlanan dergi ve gazeteler mevcuttur Tüm bunların yanında farklı amaçlar için de karikatürler bulunmaktadır
Karikatür ismi, İtalyanca yüklemek veya sorumlu tutmak anlamına gelen caricare- sözcüğünden türemiş olup, ilk defa İngiliz doktor Sir Thomas Browne'un 1716 yılında yayımladığı Christian Morals adlı kitapta geçmiştir Bu bağlamda, karikatür anlam yüklenmiş resim anlamına gelmektedir Karikatür öğretmeni Sam Viviano'ya göre bu, gerçek yaşamdaki insanların tarifi olup, kurgusal insanların yeniden üretimleri değildir Yine kimi çevrelerce karikatürist olarak kabul edilen ve aynı zamanda birçok çizgi filme de imza atan Walt Disney, yaptığı en zor şeyin, insan gibi davranacak bir hayvana vereceği en uygun karikatür ifadesinin nasıl olacağını bulmak olduğunu söylemiştir



Tarih

Bilinen en eski modern karikatür örnekleri, belirli kusurlarını modele dökmek için insanları gözlemleyen Leonardo da Vinci tarafından verilmiştir Bunlarda amaç, özgün olanın bir portreden daha vurucu olduğu izlenimi vermekti Gian Lorenzo Bernini (1598-1680), yine bu alandaki ilk sanatçılardan biri olup, bir insanı üç-dört çizgiyle mizahi olarak betimlemeyi başarmasıyla bilinmektedir Karikatür sanatı, zamanla Fransa ve İtalya'daki kapalı aristokrat kesiminde yaygınlaştı

-KARİKATÜR-

Karikatür, herhangi bir insanın, fikrin veya bir olayın resimlendirilerek gülünç şekilde anlatılması Bir insanın veya bir olayın ayrıntılarına girmeksizin, kısa, düşündürücü ve özlü bir fikir vermek veya genellikle güldürmek için bazı özelliklerinin göze çarpıcı bir şekilde resimlendirilmesi Karikatür, bir resim sanatıdır Bu resimleri çizenlere karikatürcü veya karikatürist denir
Karikatür, özelliği itibarıyla tanınan, bilinen orijinalinden farklıdır Karikatür, konu olan bir kişinin veya bir olayın dikkati çekici özelliklerini ortaya koyar Çoğu zaman kişinin bazı özelliklerinin abartılmasını konu eden karikatür, o kişiyi hicvetmek, küçültmek ve onunla alay etmek vasıtası olarak da kullanılmaktadır Alay etmek, insanların birbirlerini hafife alması, rencide etmesi, onu küçük ve gülünç duruma düşürmesi demektir Bu hususta Avrupalı filozofBergson İnsanlar, yalnız insanları veya insanlarla ilgili olayları gülünçleştirmeyi düşünmüşlerdir demiştir
Çok eski devirlerden beri karikatürün yapıldığı bilinmektedir Pompei ve Herculanın kazılarında, duvar ve vazolarda çeşitli karikatür örneklerine rastlanmıştır Esas karikatür sanatı, Rönesans devrinde başlamıştır Fakat Champfleury, eskiden yapılan resimleri karikatürden saymamaktadır Resme konu olan kişilerin özellikleri aydınlatılmadığı için karikatür sayılmaz Bunlara bürlesk denir
Taş, tuğla, vazo ve duvar gibi yerlere yapılan karikatür, baskı makinesi bulunup da kitaplar ve gazeteler
18 yüzyılda yaşamış İspanyol ressamı Goya, siyasi karikatürleriyle ün yaptı Aynı çağda yaşamış İngiliz ressamı William Hogarth'da eserlerinde bu özelliğe çok yer verdi
Gazeteciliğe karikatürü ilk defa Fransız ressamı Charles Philipon getirdi Hatta 1831'de Paris'te La Caricature Gazetesini kurdu Ondan sonra İngilizler ve Almanlar da karikatürü gazetecilikte kullanmaya başladı İngiltere'deki ünlü siyasi mizah dergisi Punch bu çığırın kısa zamanda gelişmesine yol açtı
Karikatür, kendine özgü sadeliği ve didaktik (öğretici) tarafı sebebiyle herkes tarafından benimsendi Karikatürde insanları veya tipleri hicivli olarak canlandırma şekli ilk olarak 16 yüzyılda olmuştur Mesela, Agostino Carracci ve Giovanni Bernini tarafından ele alınmıştır 16 yüzyılın tanınmış karikatürlerinden birisi, küçük bir el arabasında midesini taşıyan ve bir yandan da kusan bir oburu tasvir eden Alman karikatürüdür
Siyasi konuları gaye edinen karikatürler, 18 yüzyılda çoğaldı Luterciliğin ortaya çıkışı İngiltere'de Hannover HanedanıylaJakobitler arasında meydana gelen olayları anlatan çizgiler önemli siyasi karikatürler arasında sayılmaktadır Son zamanlarda milletlerarası karikatürcüler arasında Fransa'da Sempe,Ronald Searle, Guérin ve Effel; İngiltere'de Sir David Low; Almanya'da da P Simmel bilinmektedir Şair ve edipliklerinin yanında Victor Hugo ile Alfred de Musset birer karikatürcüydüler
Türkiye'de ilk karikatür; Teodor Kasap'ın 1870'te çıkardığı Diyojen Dergisi'nde görüldü Bilinen ilk Türk karikatürcüsü Ali Fuat Bey'dirSultan Abdülhamit döneminde kesintiye uğrayan mizah dergiciliğinde İkinci Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte bir patlama olurBu dönemin en önemli karikatürcüsü Cem'dir Damgasını vurduğu Kalem ve çıkardığı Cem dergilerinde batı anlayışına uygun olarak Osmanlı Devletini ve idarecilerini hicvetmiştirBu dönemde birbiri ardına çıkan Karagöz, Geveze, Dalkavuk, Davul gibi dergilerde siyasi karikatürün ilk örnekleri verilmiştir Kurtuluş Savaşı'na karşı Aydede'de Rıfkı ve Kurtuluş Savaşı yanlısı Güleryüz'de Sedat Simavi de dönemin önemli imzalarıdır Cumhuriyet döneminin karikatürcü simgeleri olarak Cemal Nadir ve Ramiz Gökçe'yi görürüz Bu iki karikatürcü, çizdikleri sosyal ağırlıklı karikatürlerle Türkiye'de bu sanatın geniş kitleler tarafından benimsenip sevilmesini sağlamışlardırAynı dönemin çizerleri olarak Münif Fehim, Sedat Nuri, Şevki Çankaya, Necmi Rıza Ayça, Orhan Ural, Sururi Gümen, Salih Erimez,İhap Hulusi adları da anılmaya değerdir 1940'ların sonlarına doğru çıkmaya başlayan Marko Paşa dergisinde Mim Uykusuz toplumcu gerçekçi karikatürün başyapıtlarını vermiştir Aynı dönemde Ratip Tahir de CHP çizgisinde kalem oynatarak politik karikatürlerin başarılı örnekleriyle okuyucuyu buluşturmuştur Daha sonraki döneme damgasını vuran 1950 kuşağı karikatürcüleri ise batıdaki değişime paralel olarak karikatürde kara mizaha kayan ve yazısız olmaya özen gösteren bir anlayışla eserler verdilerEflatun Nuri,Semih Balcıoğlu, Turhan Selçuk, Nehar Tüblek, Ferruh Doğan,Ali Ulvi, Güngör Kabakçıoğlu, Tonguç Yaşar, Yalçın Çetin, Altan Erbulak,Bedri Koraman, Mıstık, Cafer Zorlu gibi karikatürcüler bu dönemde ve daha sonra önemli yapıtlara imzalarını atmışlardır Aynı karikatürcü kuşağının en genç üyesi Oğuz Aral, 1972'de yayınlamaya başladığı Gırgır dergisiyle, 1960'lar boyunca düşüş gösteren mizah dergiciliğine büyük bir ivme kazandırmış ve 1970'lerin sonunda 300 bin, 80'lerde 500 binin üzeri tirajları yakalamıştırHayatın her alanını kucaklamaya çalışan Gırgır karikatürcüleri arasında İlban Ertem, Nuri Kurtcebe, İrfan Sayar, Hasan Kaçan, Behiç Pek, Latif Demirci, Necdet Şen, Engin Ergönültaş, Mehmet Çağçağ, Tuncay Akgün,Ergün Gündüz,Bülent Morgök, Zafer Temoçin,Birol Bayram, Metin Üstündağ sayılabilirAynı dönemde Tan Oral,Sami Caner, Atilla Kanbir, Emre Senan, Kemal Gökhan, Behiç Ak , Musa Kart, Salih Memecan gibi karikatürcüler de daha farklı tarzlarda gazete ve sergi karikatürleri çizmişlerdir90'lı yılların sonlarına doğru yeni karikatür anlayışları filizlenmeye başlamış ve undergraund tarzda yaklaşımlar öne çıkmaya başlamıştırBu son dönemin önde gelen adları arasında Selçuk Erdem, Erdil Yaşaroğlu, Bahadır Baruter, Bülent Üstün sayılabilir yayınlanmaya başlayınca daha da gelişti