Gümrü Barış Anlaşması

Rusya'nın durumundan yararlanarak kendi devletlerini kuran Ermeniler ve Gürcüler, Wilson İlkeleri'ni kendilerine göre yorumlayarak, Doğu Anadolu'nun kendilerine verilmesini istemişlerdi Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra, Osmanlı Orduları önce Kafkasları ardından Doğu Anadolu'nun sınır bölgelerini boşalttılar Türk birliklerinin çekilmesinden sonra işgal hareketlerini hızlandıran Ermeniler, yerli Müslüman halka insanlık dışı davranışlarda bulundular Bunun üzerine Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Ermenilere savaş açtı TBMM, Mondros Mütarekesi kararı gereği boşaltılan Kars, Artvin ve Ardahan'ın tekrar geri alınması için gereğinin yapılması yolunda ayrıca yetki verdi 15 Kolordu Komutanı Kazım Karabekir komutasındaki Türk Birlikleri 28 Eylül 1920'de taarruza geçti 29 Eylül'de Sarıkamış'ı, 30 Ekim'de Kars'ı, 7 Kasım'da Gümrü'yü geri aldı Ermeniler barış istedi Görüşmelerde TBMM'ini Kazım Karabekir, Erzurum Milletvekili Süleyman Necati Bey, Erzurum Valisi Hamit Bey, Ermenistan'ı ise Başbakan Aleksandr Katisyan ve beraberindekiler temsil etti



2-3 Aralık gecesi imzalanan Gümrü Antlaşması şöyleydi:

Kars ve yöresi Türkiye'ye geri verilecek;

Ermenistan'ın Türkiye'ye karşı diğer devletlerle yaptığı tüm antlaşmalar kaldırılacak;

Aras Nehri Çıldır Gölüne kadar uzanan hat Doğu sınırı olarak çizilecek;

Sevr antlaşmasını ve Türkiye çıkarlarına uygun olmayan antlaşmaları Ermenistan hükümeti de kabul etmeyecek;

Türkiye'deki Ermenilerle, Ermenistan'daki Müslümanların diğer yurttaşlar gibi eşit haklardan yararlanacak;

İki ülke arasında en erken vakitte diplomatik ilişkiler, telgraf ve telefon ulaşımları kurulacak;

Türk koruyuculuğu altında yerel özerklik verilecek olan İtur ve Nahçıvan illeri kendi kaderlerini kendileri tayin edecekler;

Ermenistan saldırıya uğrar ve yardım isterse,

Türkiye ona askeri yardım da bulunacak;

Ermenistan ***** ithal etmeyecek;

Her iki taraf birbirinden savaş ödeneği istemeyecek;

Türk ordusu, Ermeni ordusu Antlaşmada saptanan sayıya indirildiği taktirde Ermeni topraklarını boşaltacaktır

Gümrü Antlaşması'nın imzalanmasından bir gün sonra, Ermenistan Cumhuriyeti Kızılordu'nun işgaline uğradı ve Erivan'da Sovyet Ermeni Cumhuriyeti kuruldu Sovyet Ermenistan Cumhuriyeti'nin kurulması ile Gümrü Antlaşması'nın onaylanması askıya alınmış, antlaşmanın yürürlüğe girmesi mümkün olmamıştır Doğu Cephesi'nde kazanılan zafer doğu sınırlarının belirlenmesinde yararlı olmuş, önce 16 Mart 1921 Moskova Antlaşması, daha sonra 13 Ekim 1921 Kars Antlaşması ile ufak değişikliklerle Türkiye ile Ermenistan arasındaki sınır belirlenmiştir Gümrü Antlaşması, TBMM'nin imzaladığı ilk antlaşma olmasından dolayı önemlidir


Bu yazı Türk Ulusal Kurtuluş Savaşı serisinin bir parçasıdır: Türk Kurtuluş Savaşı serisi aşağıdaki aşamalardan / başlıklardan oluşmaktadır:

30 Ekim 1918 tarihinde Osmanlı hükümetince imzalattırılan Mondros Ateşkes Antlaşması İtilaf devletlerince yalnız savaş sonrasında yapılan gizli antlaşmalarda belirtilen yerleri işgal hakkını vermemekte, aynı zamanda şu iki önemli hükmü de öngörmekteydi


(i)Boğazlar bölgesi işgal altına alınacak ve

(ii)İtilaf devletleri güvenliklerini tehlike altında gördükleri bölgeleri de işgal edebileceklerdi İşta I Dünya Savaşı'nın galip devletleri, anlaşmalarda sözkonusu edilen "[

İngiliz işgalleri

Fransız işgalleri

İtalyan işgalleri

Yunan işgalleri

İzmir'in işgal edilmesi

İzmir'in işgaline tepkiler

Ermeni ve Gürcü işgalleri

Mustafa Kemal'in İstanbul'a gelmesi

Mustafa Kemal'in Anadolu'ya gönderilmesi Amasya Genelgesi Erzurum Kongresi Balıkesir Kongresi Alaşehir Kongresi Sivas Kongresi Amasya Protokolü Kuvay-i Milliye Mustafa Kemal ve Temsil Heyeti Ankara'da Son Osmanlı Meclisi İstanbul'un işgali TBMM'nin kuruluşu Düzenli ordunun kurulması İlk anayasanın kabulü İstiklâl Marşı'nın kabulü Cephelerin kurulması İç Cephe - Ayaklanmalar Doğu Cephesi Trakya Cephesi Güney Cephesi Batı Cephesi Ordunun teşkilatlandırılması I İnönü Savaşı II İnönü Savaşı Kütahya - Eskişehir Savaşı Sakarya Meydan Muhaberesi Büyük Taarruza hazırlık Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi Paris Konferansı Gümrü Barış Anlaşması Londra Konferansı Moskova Antlaşması Kars Antlaşması Ankara Antlaşması Mudanya Ateşkes Antlaşması Lozan Barış Antlaşması Kurtuluş Savaşı'nın yöntemi Kurtuluş Savaşı'nın kaynakları Başkomutanlık Kanunu Büyük Millet Meclisinin yapısı Tekalif-i Milliye Emirleri Kurtuluş Savaşı ve dış ilişkiler İstiklal Mahkemeleri Azınlık Dernekleri Zararlı Dernekler Yararlı Dernekler Misak-ı Milli İstanbul Hükümeti'nin Mustafa Kemal'e karşı mücadele kararı