Fibromiyalji

İnatçı adale ağrıları, yorgunluk ve vücutta bazı hassas ağrılı noktalarla karakterize bir hastalıktır Ağrılar günden güne saatten saate değişebilir ve çok farklı şiddetlerde seyredebilir



FM eklemlerde hareket kısıtlılığına yol açan bir hastalık değildir Fakat hastanın yaşam kalitesini ciddi derecede bozan kronik bir hastalıktır
Fibromiyalji günümüzde çok sık rastlanan bir hastalıktır Dolayısıyla tedaviye yeni seçeneklerin eklenmesi, bu sorunu yaşayan insanların ve onları tedavi etmeye çalışan hekimlerin önemli bir beklentisi durumundadır Bu konuda dünyada çok sayıda çalışma yapılıyor
Amerikan verileri 3-6 milyon arasında Amerikalının bu hastalığa tutulmuş olduğunu göstermektedir Hatta bazı Amerikalı araştırmacılar bunun 10 milyona ulaştığını bildirmektedirler ABD’ de ayaktan başvuran dahiliye hastalarının % 57’ de romatizma polikliniklerinde ise % 10’ dan fazla kişide bu hastalığa rastlanmaktadır

Kimlerde Görülür


Fibromiyalji, en çok doğurganlık çağındaki veya çalışma hayatındaki kadınlarda görülmesine rağmen çocuktan yaşlıya hatta erkeklerde bile bu hastalık görülebilir 10 kadına karşılık 1 erkek yakalanır Etnik yatkınlığı yoktur Amerika’ daki bu orandan esinlenerek genel nüfusun % 2’ sinde bir başka deyişle Türkiye’ de 13 milyon insanda bu hastalık olduğunu söyleyebiliriz

Hastalık Belirtileri


Çok sayıda farklı belirtinin FM’ de bulunmasının bir çok hastalıkla karışmasına sebep olduğunu söylemiştik Bu yüzden bu yakınmaları;

• Her hastada daima birlikte görülen,
• FM'de sık rastlanılan bulgular,
• FM hastalarında zaman zaman bulunan (eşlik eden) sorunlar
• olmak üzere üç bölüm hainde gruplandırmamız gerekir

A) Daima Birlikte Görülen Hastalık Belirtileri

Yaygın vücut ağrısı ve sızılar:

Vücudun hem sağ hem sol yarısında göbekten hem yukarıda hem aşağıda ayrıca omurganın çevresinde kısaca “ tepeden tırnağa” vücudun her yerinde ağrı ve sızı görülmesine “ YAYGIN VÜCUT AĞRISI” denir Bu ağrı derinde, sanki yanma veya adalelerin burkulması şeklinde hissedilir

Hassas noktaların mevcudiyeti:




Vücudun çeşitli bölgelerinde 18 simetrik hassas nokta bulunur Bunların yerleri (çift) şöyledir
1 - Başın artkafa bölgesinde (1-2)
2 - Boyunun ön ve alt bölgesinde (3-4)
3 - Sırtdaki trapez kasın ortasında (5-6)
4 - Kürek kemiği çıkıntısında (7-8)
5 - 2 kaburganın öne uzantısında (9-10)
6 - Dirsek dış yanında (11-12)
7 - Uyluk üstü ve dış yanında (13-14)
8 - Kalçanın üst, dış yanında (15-16)
9 - Dizlerin iç yan kısmında (17-18)

B) Sık Rastlanılan Hastalık Belirtileri

1- Yorgunluk, bitkinlik: En sık rastlanılan ve hemen herkeste farklı derecelerde seyreden, gün ve saat içerisinde bile değişebilen bir yakınmadır Hastalar bunu sanki enerjim çekiliyor ve bitiyormuş şeklinde tarif ederler Hatta “ kol ve bacaklarıma beton bloklar bağlanmış gibi hissediyorum“ şeklinde yakınmalara da rastlanır Çalışmadığı ve yorulmasını gerektirecek bir faaliyet yapılmadığı halde izahı oldukça zor olan yorgunluk bulguları vardır Yorgunluk sabah en belirgin düzeydedir Bu hastalar yataktan neredeyse yorgunluktan kalkamayacak gibidir Gün içinde yorgunluk azalır akşama doğru neredeyse normalleşir FM’lilerin birçoğunda aksine geceleri zihinsel faaliyetler oldukça hızlanmış ve fiziksel kapasite yükselmiştir




Birçok FM hastası bu yorgunluk nedeniyle kendi mesleki faaliyetlerini bile yapamaz hale gelir Bu nedenle işinde gerekli verimi gösteremeyen bu hastaların birçoğu ya iş değiştirmekte yada işinden kovulma ile karşı karşıya kalmaktadır Aslında bu hastalar mükemmeliyetçi ve hassas kişilerdir Bundan dolayı uzun süre yüksek performansa dayanamamakta ve bir süre sonra tempoları ve dolayısıyla başarıları düşmektedir Bir süre sonra girdiği hiçbir işte başarı gösteremeyen hatta tembel olarak nitelendirilen bu hastalar kendi hoşlandıkları bir işle uğraşırken tersine inanılmaz bir performans gösterebilmekte ve harikalar yaratabilmektedir

Yorgunluk nedeni olarak modern yaşam koşullarının getirdiği olumsuz faktörleri sayabiliriz Endüstriyel baca ve egzoz gazlarının soluk aldığımız atmosferi kirletmesi ,yediğimiz ve içtiğimiz bir çok şeyin vücudu yıpratacak ve yaşlandıracak bir nevi zehir vasfında olması ilk anda söylenebilecek olumsuzluklardır Öte yandan bilinçsiz beslenme sonucu kana hemen karışan kötü karbonhidratların fazlaca tüketilmesi süratle insülin salgılanmasını artırmakta ve birçok kişi bu nedenle hipoglisemik duruma gelmektedir Hipogliseminin en önemli bulgusu yorgunluktur Ayrıca vücudumuza istemli veya istemsiz giren modern yaşantının toksinleri ve vücutta oluşan bir nevi paslanma diyebileceğimiz oksidasyon olayına karşı koyma mekanizmalarının bozulması , beslenmemiz sırasında almamız gereken miktarlardan eksik düzeyde vitamin ve mineral alınması da başka bir yorgunluk nedenidir

2 Uyku bozuklukları: FM hastaları uykudan sanki tam uyuyamamış gece ağır bir iş yapmış ve hiç dinlenememiş olarak kalkarlar Geceleri sık sık uyanırlarUykuya çok kolay dalarlar Fakat uyku laboratuarlarında yapılan araştırmalarda bu hastaların derin uykuya geçemedikleri (uykunun hızlı göz hareketleri evresinde problem söz konusu) EEG ile gösterilmiştir Uykuda diş gıcırdatılması, istemsiz kol, bacak hareketleri yapılması oldukça sıktır
de bir meditasyon gibi gelmektedir

3 Sabah tutukluğu: Sabah yataktan kalkarken başlayan ve tüm vücutta uzun süre devam eden bir tutukluk halidir Havanın nemindeki değişikliklerden genellikle etkilenir Kaslarda gerginlikle birlikte seyreden bu tutuklukta hasta istediği her hareketi biraz zorlanarak da olsa yapabilir Bazı hastalar bu sabah tutukluğunu sanki geceden alkol almış da sabah olduğu halde bir türlü kendine gelemiyormuş gibi tanımlarlar Hatta “3-4 bardak koyu çay içmeden veya gevşetici sıcak bir banyo yapmadan benim afyonum bir türlü patlamaz “ diyen hastalara sıkça rastlanır

4 Baş ve yüz ağrıları: FM başlamadan önce de mevcut olabilen bu ağrılar FM’ nin başlamasıyla daha da artar Olguların bir çoğunda bu ağrılar migren veya gerilim tipi baş ağrısı olarak seyreder Stres ve ağırlaşan günlük yaşam koşulları bazı FM hastalarında yüzün mimik hareketlerini yaptıran adalelerin devamlı kasılı durumda kalmasına yol açar Biteviye asık suratlı görünümde olan bu hastaların yüz kaslarının devamlı kasılı kalmasından dolayı neredeyse gülmeleri artık imkansız hale gelmiştir Sanki gülmeyi sağlayan adaleler, çoktan bu işlevlerinden uzaklaşmış ve gülmeyi beceremez hale gelmiştir Zaten bu gibi kronikleşen FM ‘li hastalarda bırakın gülmeleri, gülümsemeler bile artık kaybolmuştur Çatık kaş ve asık surat FM’le özdeş simgeler haline bürünmüştür

5 Hassas barsak sendromu (irritabl kolon) : Bu hastalarda, ishal veya kabızlık nöbetleri olabilir Sık sık gaz çıkarmak veya geğirmek ve aniden gelen tuvalet ihtiyacı tipiktir Tüm geğirmelere rağmen bir türlü rahatlayamamakta hatta bir nevi hava yutma olan bu geğirmelerden sonra hastanın sorunu daha da büyümektedir Karında sebepsiz yere devamlı gerginlik ve ağrılar olur Bu durum bazen bazı gıdalara karşı tepkisel olarak ortaya çıkabilirBu gibi sıkıntıların zaten sorunlar içerisinde çırpınan FM hastalarını içinden çıkılmaz yeni açmazlara sokacağı muhakkaktır Ani stres durumları, yenilen bir gıda maddesi mevsim ve yer değişiklikleri bu nöbetleri başlatabilir Alışık olmadığı bir yerde yemekler yediğinde veya kendi yatağında yatmadığı zaman bu gibi şikayetleri ortaya çıkan çok sayıda FM hastası vardır
Hastalardaki geğirme o kadar rahatsız edicidir ki tüm gün bir yandan geğiren bir yandan da gaz çıkaran bu kişiler bu nedenle başkalarının yanında olmaktan kaçınır hale gelirler Gaz oluşması çok kez yenilen gıdalarla pek alakalı değildir Fakat aşırı soğuk, yoğunluğu veya kokusu fazla ve hazmı zor bir besin alındığında geğirme veya gaz nöbetleri başlayabilir Karında biriken gazla kendini balon gibi hisseden ve spazm hissiyle bu gazı çıkartmak ihtiyacında olan bu hastaların bir kısmının sırtındaki hassas noktalara basıldığında refleks bir cevapla yüksek sesle geğirmeleri oldukça dikkat çekicidir Hatta gevşemek amacıyla masaj yaptıran bu hastalarda ovalamalar ve adalelerin bazı bölgelerine dokunulduğunda hoş olmayan bir şekilde geğirmeleri söz konusudur Daha da kötüsü bazı hastalar, cinsel ilişki sırasında bu durum nedeniyle büyük sorunlar yaşayabilirler Zaten bir yandan ellerinde ayaklarında aşırı soğukluk hisseden, ağrıları, uyuşmaları olan devamlı yorgun ve kendini bitkin hisseden bu hastaların bütün bunların üzerine bir de bu gibi sorunları olması cinsel isteği (libido) iyice azaltır FM hastalarının büyük bir kısmında, sadece bu nedenlerden değil hem kendisinden çok şeyler beklendiğinden hem de kendi de eşinden birçok beklentileri olduğundan büyük oranda evlilik sorunları vardır Bu nedenle boşanmalara sıkça rastlanabilmektedir Bu gibi huzursuzluklar FM’de tedavi olmayı ileri derecede güçleştirmektedir Zira devamlı hasta ve mutsuz, yüzü asık ve gergin, ne kendi huzurlu, ne de başkalarına huzur vermeyen bu kişiler aslında gerginliklerin altında FM hastalığının yattığını bilseler üzerinden aşılamayacak gibi görünen birçok sorununu kolayca çözebileceklerdir

6 Uyuşma ve karıncalanmalar: Vücudun belli belirsiz yerlerinde ani gelip gidebilen derinin üzerinde sanki böcek dolaşıyormuş gibi garip hisler ortaya çıkabilir Bu sırada hasta adalelerinde istemsiz kıpırdanmalar ve vücudunda bu gibi tuhaf duygulardan o kadar rahatsızdır ki bundan kurtulmak için duşlara girip çıkar, merhemler sürer ve hiç durmadan sorunlu bölgelerini mıncıklarlar Kimisinde ise adale seyirmesi veya göz kapaklarındaki seyirme vardır Bu durum bazen başkasının bile kolayca fark edebileceği kadar artmış ve bir tik haline dönüşmüştür FM sorunları arttıkça buna paralel olarak seyirme ve tiklerde artar Kendini iyi hissettiği dönemlerde ise tamamen kaybolur veya azalabilir

7 Soğuğa tahammülsüzlük: Özellikle el ve ayaklarda normalden fazla üşüme olur Soğukla karşılaşınca morarmalar meydana gelir, hatta soğukla birlikte tüm ağrıların arttığından yakınırlar Soğuk havaların başlamasıyla günlük yaşamı altüst olan çok sayıda FM’li hasta vardır Ellerini soğuk suyla veya soğuk bir cisimle temas ettiren bu hastalarda dayanılmaz ağrılar ve renk değişikliği ortaya çıkar Elleri ölü gibi soğuk,buruşuk, beyazlaşmış ve sanki kanı çekilmiş görünümdedir Solukluk bir süre sonra morarma haline dönüşmekle beraber morarmalar daha ender görülür Evin içinde bile elleri ayakları ısınmayan bu kişiler yaşamlarını sürdürmek için devamlı eldiven ve kalın çoraplar kullanmak zorunda kalırlar Stresin yoğunlaştığı ve ağrıların arttığı dönemlerde ellerdeki soğumalarda artar Hastalar kendini iyi hissettiği zamanlarda, ellerinin daha rahat olduğunu söylerler Bu duruma " Raynaud fenomeni " adı verilmektedir
8 Psikolojik sorunlar: Çeşitli derecelerde psikolojik sorunları olan bu hastalar iç ve dış uyarılara karşı son derecede hassas kişilerdir FM genellikle kendisinden veya çevresinden beklentileri fazla olan kişilerde görülür Stresle baş edemeyen hastaların hastalığıdır bir ölçüde FM’ li hastalarda çağımızın yaygın psikolojik sorunlardan biri olan panik ataklar da sık görülmektedir Tanı ve tedavisi oldukça güçlük çekilen bu psikolojik sorunların çözümüne, mutlaka bir hekimle yapılacak uzun işbirliği sonucu ulaşılabileceği unutulmamalıdır Devamlı sinirlilik bazen heyecan hali gözlenir Aslında tüm kronik ağrı çeken hastaların duygularını tanımada ve sözel olarak ifade etmede güçlükler yaşadığı gözlenmiştir Ayrıca FM’ de diğer iltihaplı romatizmalı hastalardan daha çok moral kaybı ve iş gücü eksikliği müşahade edilmiştir

Goldenberg isimli bir bilim adamı çalışmasında 82 FM hastasının % 46’da depresyon öyküsü olduğunu bildirmiştir İlginç olan bir diğer konuda FM’ li hastaların 1derece yakınlarında da depresyon öyküsüne sık olarak rastlanmaktadır

9Unutkanlık ve konsantrasyon eksikliği : Fibromiyaljide unutkanlık oldukça sık rastlanılan bir yakınmadır Hafıza boşluğu ve herhangi bir olaya konsantre olmakta eksiklik vardır Hatta bazen konuşurken kelimeleri bulmakta güçlük çekerler Unutkanlık bazen o kadar barizdir ki alışveriş için evden dışarı çıkıp ne alacağını hatırlamayıp ve bir süre sonra eve öylece dönebilirler Stresin yoğunlaştığı durumlarda daha belirginleşen bu yakınma nedeniyle işlerinde başarısızlık yaşayan çok sayıda FM’li söz konusudur
Unutkanlık daha ziyade yakın geçmişe aittir Uzak hafıza bozulmamıştır Bu şekliyle yaşlılardakine benzer bir durum söz konusudur Herhangi bir şeyi unutmamak için not kağıtları yazar fakat daha sonra yazdığı not kağıdını unutabilir İsimleri hatırlamakta yolları bulmakta hatta evin veya arabanın anahtarını bulmakta epey

C) Eşlik eden diğer SORUNLAR




1- Huzursuz bacak sendromu ( HBS) : FM hastalarının % 31’ de ayaklarda hareket halinde veya istirahatte ayak uzatılsa bile bir huzursuzluk ve istemsiz hareketler görülür Hastalarda devamlı olarak yanma, çekilmeler, karıncalanmalar, elektriklenmeler ve uyuşmalar olması nedeniyle bacakları hareket ettirmek ihtiyacındadırlar Başlarını yatağa koyduğu andan itibaren gün içerisinde boyutu pek anlaşılmayan bu sorun birdenbire hastayı uyutmayan büyük bir dert haline döner Uykusuz geçecek bir gecenin başlayacağını eski deneyimlerinden bilen hasta artık ileri derecede huzursuzdur Aynı şekilde yatakta beraber yattığı kişinin de gecesi pek hayırlı olmayacaktır Yatakta sürekli bacaklarını ovuşturan bir süre sonra kalkıp dolaşmak zorunda kalan hatta duşlara girmek zorunda kalan HBSendromlu hastalar bu yüzden uyku kalitesi bozuk ve devamlı yorgunluktan şikayetçi konumdadır Huzursuz bacak sendromu nedeniyle sinema tiyatro, konserlerde istemsiz olarak devamlı ayaklarını sallayan bu kişiler hem kendilerini mutsuz hissedecek hem de sanatçının bu nedenle dikkatini dağıtabileceklerdir HBS bazen bir başka hastalığın uzantısı olabilir Örneğin, diyabet, kanda demir eksikliği anemisi, depresyon giderici ilaçların kullanılmasına bağlı olabilir Ayrıca, bel fıtığı operasyonları sonrası, böbrek hastalığı, diyalize giren hastalar ve Parkinsonlu kişilerde bu sendroma rastlanabilir Aşırı alkol kullanan kişilerde hatta gebeliğin 20 haftasındaki birçok kadında bu duruma rastlanabilir Hiperaktif çocuklarda bazen büyüme ağrıları ile karıştırılan HBS ağrıları olabilir Huzursuz bacak sendromunun tedavisinde kişilere kötü alışkanlıklardan arınmış bir yaşam sürmesi önerilir Kahve,alkol bırakılmalı, düzenli egzersiz yapılmalıdır B12 vitaminleri verilmeli varsa demir eksikliği giderilmelidir Yine vücutta dopamin eksikliği varsa bunun tespit edilip yerine konması gerekecektir Hastaların bol su içmeleri, bacaklara sıcak-soğuk alterne banyolar yapması ve sıkmayan rahat ayakkabılar giymesi önerilir




2- Ağız ve göz kuruluğu: Ağız kuruluğu şleker hastalığında sık rastlanan bir belirtidir Hatta birçok hasta bu belirtiyle şekerin arttığını anlayabilmektedir Burada tıpkı şeker hastalığında olduğu gibi ağız kuruluğu çeken Fm hastaları vardır Aynı şekilde göz kuruması bazı göz hastalıklarıa ait bir belirtidir Benzer şekilde FM ile beraber göz kuruması ve gözlerde batma yanma gibi bir takım sorunlar ortaya çıkabilir Ortaya çıkan bu yakınmalar bazen hastaları çok rahatsız edebilmektedir (%20-35) Göz için özel gözyaşı damlaları, ağız için ciklet çiğnenmesi tavsiye edilebilir

3- Çene eklemi sorunları: FM hastalığı bazen " Temporo-mandibüler disfoksiyon sendromu " da denilen bir hastalık ile beraber seyredebilir (%25) Çiğnemede ağrı ve bu esnada çeneden sesler duyulması, ağzı açmakta güçlük ve açılma sırasında sorunlu çenenin yana kayması, başın öne ve ileri çıkık bir şekilde duruşu gibi sorunlar söz konusu olabilir Bu durumun tedavisinde FM’in genel tedavisinin yanı sıra ağız için bir süre özel aparatların kullanılması, bazı düzeltici egzersizlerin yapılması, özel fizik tedavi işlemleri gibi yöntemler uygulanır




4- Kaslarda krampların görülmesi: Hastalarda kol, bacaklar veya herhangi bir vücut kısmında zaman zaman değişik derecelerde bazen tik şekline dönüşen atipik kramplar söz konusudur Normal koşullar altında ve normal yerlerde ortaya çıkmayan bu atipik kramplar hastalara bazen cehennem azabı çektirebilir Durup dururken aniden kasılma sonucu acı içinde kıvranan hatta istemsiz olarak bağıran bazı FM hastaları olabilir Stresin ve FM semptomlarının yoğunlaştığı durumlarda, soğuk ve nemli havalarda bunlara daha sık rastlandığı görülmüştür

5 Adet öncesi gerginlik veya ağrılı adet görülmesi: Normalden daha fazla gerginlik ve sancılı adet durumlarına rastlanabilir Önceden mevcut olmayan bu durum çok kez hastalıkla beraber sonradan ortaya çıkar

6 Ani idrara çıkma hissi: Mesanede beklenmeyen bir gerginlik sonucu hastalar süratle idrara çıkma ihtiyacı hissederler Bazen de maalesef idrar kaçırmalar söz konusu olabilir Aslında yapılan idrar son derece azdır hatta bazen idrar yapılacakmış gibi hissedildiği halde sonuç gerçekleşemeyebilir Ani heyecan durumlarında olağan sayılan bu belirtinin devamlı hale gelmesi, bir FM’li için önemli sıkıntı kaynağı olması kaçınılmazdır

7 Baş dönmesi, işitme kaybı: Sebepsiz yere baş dönmeleri olabilir Yapılan kontrollerde bunların tıbbi bir nedeni ve tanısı konulamaz Bu sırada nabzın ve tansiyonun normal bulunması fibromiyaljiye özgüdür

Ayrıca sebepsiz bir işitme kaybı da olabilir Yapılan işitme testleri tamamen normal olduğu halde bazı tiz veya pes sesleri duyamama olayı FM’e özgü sorunlardan biridir Hatta bazı FM hastalarının sanki etraflarındaki insanlar aniden “başka dilden konuşuyorlarmış gibi oluyor “ demeleri de ilginçtir

8 Görme bozuklukları: Göz adalelerinin FM’ den etkilenmesi sonucu “ visual konfüzyon ” da denilen görmede ani denge kayması şeklinde anlatabileceğimiz bir problem ortaya çıkar Bu hastalar araba kullanmada, kitap okumada sorunlar yaşarlar Parlak ışıklı ortamlarda rahatsızlık çeken (fotofobi) bu hastalar bu bahsedilen ortamlardan kaçma arzusundadırlar Halbuki, göz muayenelerinde belirgin hiç bir sorun tespit edilemez


9 Deri bulguları: Deride kuruluk, hareler şeklinde renk değişiklikleri, zaman zaman ortaya çıkan hatta bazen çılgınca gelen kaşınma arzusu , parmaklarda terleme gibi adı tam olarak konulamamış bazı cilt sorunları görülebilir Öte yandan vücuttaki hassas noktaların üzerine basılınca deride kırmızılık ortaya çıkabilir Bu kırmızılıkların kaybolması ise uzun sürer

10 Göğüs ağrısı: FM’ li hastaların bazılarında göğüs ve kalp bölgelerinde atipik ağrılar görülebilir Özellikle mesleki olarak öne eğik veya göğsü sıkıştırıcı pozisyonlarda çalışmak zorunda kalan hastalarda ortaya çıkar

Nefes almada batma hissi ve göğüste gerginlik olabilir Elde uyuşma kalp bölgesinde ağrı, fenalık hissi, baş dönmesi gibi belirtilerle kalp krizini taklit eden tablolar FM’de pek nadir değildir Elbette bu gibi ani tablolarla başvuranlarda gerekli tetkikler yapılacaktır Fakat çok kez tüm incelemeler normal çıkar

11 Hipermobilite sendromu: Eklemlerin normalden çok daha fazla hareket edebilmesi bir hastalıkdır ve bu bulgunun FM hastalığı ile birlikte görülme olasılığı yüksektir Önemli belirtiler göstermeden bir başka deyişle hastaya sorun çıkarmayan ve birçok kişide özellikle kadınlarda görülen bir hastalıktır Vücudun 3 veya daha fazla bölgesinde normalden daha fazla hareketlilik görülmesi ile hastalık tanısı konulur El başparmağının önkol bölgesine doğru kolayca yaklaşması,el parmaklarının aşırı derecede geriye bükülebilmesi ,diz veya dirseğin normalden (10 derece ) fazla bir şekilde arkaya dönebilmesi dizler kırılmadan avuçların tamamen yere değdirilebilmesi ve ayağın 45 dereceden fazla kendine çekilebilmesi hastalık belirtileridir

12 İştah artması veya azalması: Bazı FM hastalarında dönem dönem sebepsiz yere iştahın aşırı artması veya azalması durumu ortaya çıkabilir Bu durumdan olumsuz etkilenen hastalar iştahlı dönemlerinde kilo almakta ve verirken de zorlanmaktadır İştah çoğu kez tek bir gıdaya yönelik olmaktadır Bu sorun gebelerdeki aş ermesine benzer anormal bir davranış özelliği olarak yorumlanmaktadır

13 Çeşitli atipik yakınmalar: Nedensiz yere terlemeler, çeşitli koku ve gürültülerden rahatsız olma ve mevcut ağrıların bazen aniden şiddetlenmesi söz konusudur Bazı besinler, ani gelişen stres, kimyasal maddeler hatta bir kısım ilaçlar bu tip belirtileri tetikleyebilir

Fibromiyalji tedavisi oldukça güç bir hastalıktır Bunun çok sayıda nedeni vadır Herşeye rağmen bu hastalıkla mücadele edilebileceğini söylemek istiyoruz Bu amaçla yaptığımız birçok yedavi yöntemleri varİlerleyen satırlarda bu yöntemlere ait bazı açıklamalar göreceksiniz Fakat daha önce bizim FM tedavisinde güttüğümüz amacın net olarak ortaya konması gerekir

FM tedavisinde amaç:

• Hastalar tüm problemlerine rağmen hayattan elini eteğini çekmemeli ve katılımlı bir yaşam sürmelidir
• Hastanın kısıtlanmış olan yaşamsal tüm fonksiyonlarının yeniden artırılması gerekir
• Hastalara başta ağrı ve diğer sorunlarla baş edebilme stratejilerinin etaplar halinde öğretilmesi temel amaç olmalıdır FM tedavisinde hekim hasta işbirliği son derece önemlidir O halde tedavinin ilk basamağı hastanın ve yakınlarının eğitimidir

1- Hasta ve çevresinin eğitimi
2- Egzersiz tedavisi
3- İlaç tedavisi
4- Fizik tedavi yöntemleri
5- Lokal enjeksiyonlar
6-Ozon terapi
7- Uygun diyet ve düzenli su içme
Kaplıca tedavileri
Güneşlenme ve deniz tedavileri
Meditasyon
Alternatif tedavi seçenekleri (Akupunktur,Hipnoz,Thai-Chi, Reiki, Shiatzu masajı vb)
Yeni tedavi yöntemleri (mutlu olma çabaları, kognitif davranış terapisi- refleksoterapi-masaj ve aromaterapi-sıcak taş tedavisi vs)