Akraba Evlilikleri

Bugün ülkemizde 55-6 milyonun üzerinde engelli bireyin olduğu tahmin edilmektedirAileleriyle birlikte düşünüldüğünde bu sorun yaklaşık 20 milyon vatandaşımızı ilgilendirmektedir Bunları bedensel, zihinsel ve sosyal engellilik olarak sınıflandırabiliriz Bu engellilikleri inleyebilmek için engelliliğe neden olan etmenleri ortaya koymak gerekirGenel olarak nedenler:1 Doğumsal olanlar,2 Çevresel olanlar (annenin sağlık problemleri, annenin rahmine ait nedenler, annenin plasentasına ve eşine ait nedenler, doğumsal nedenler, bebeğin oksijensiz kalması, gebelik döneminde zararlı ilaçların ve kimyasal maddelerin kullanılması) şeklinde iki ana grupta toplanabilirBu engellilikler:1 Korucu hekimlik uygulamaları,2 Yüksek riskli gebeliklerde, gebelik aşamasında incelemelerin yapılması,3 Gebelikte bilinçli bakım ve uygun koşullarda doğum yaptırarak önemli ölçüde azaltılabilirÜlkemizin kültürel ve sosyoekonomik koşulları da özel problemleri beraberinde getirmektedir Bilindiği gibi ülkemiz akraba evliliklerinin yoğun olduğu ülkelerdendir Teyze, amca, hala ve dayı çocukları ırasındaki evlilikler birinci kuzen (yeğen) evlilikler, kardeş torunları ırasındaki evlilikler ise ikinci kuzen evlilikler olarak tanımlanmaktadırTürkiye'de yapılan her beş evlilikten birinde eşler akrabadır (217) ve bunların %70'i birinci derecede kuzenler arasında gerçekleşmektedirAncak akraba evlilikleri bazı tıbbi sakıncaları da beraber getirmekte ve birçok genetik hastalıkların görülme riskini artırmaktadır Ülkemizde doğumsal olan hastalıkların önemli bir bölümünü ise otozomal resesif dediğimiz gizli geçen hastalıklar oluşturmaktadırGenel olarak doğan her 100 çocuktan 2'sinde herhangi bir nedene bağlı olarak doğuştan bir anomali saptanırken akraba evliliğinden doğan çocuklarda bu risk yaklaşık iki kat oranda artmaktadır ki bu oran genetik hastalıklar için oldukça artmış bir risktir Genel olarak bu risk birinci derecede kuzen evliliklerinde ikinci derecede kuzen evliliklerine göre daha yüksektirİrsi olarak geçen bu hastalıklar "gen" adı verilen kalıtım maddesindeki değişimler (mutasyon) sonucu ortaya çıkmaktadır Bu değişimlerin bazıları kendini göstererek hastalığa neden olabilir, bazıları ise "gizli-çekinik" olarak sonraki kuşaklara geçerler Her insan hiç bir hastalık belirtisi göstermeksizin bu bozuk genleri taşıyabilir ve kuşaklar boyu sağlıklı çocuklarına aktarabilir Hasta bir çocuğu ya da yakını olmayan kişilerde bu taşıyıcılığı saptamak çoğu kez mümkün değildir Çocukta ise çekinik geçen hastalığın ortaya çıkması için hem annenin hem babanın kendileri sağlıklı olmalarına karşın aynı hastalığa neden olan bozuk geni taşımaları gerekir Bu olasılık tüm evliliklerde olmamakla birlikte aynı atadan gelenlerde daha yüksektir Bu kişiler bozuk geni taşımalarına rağmen sağlıklı oldukları için yakın akrabaları ile evlenmelerinde sakınca olmadığı düşünülebilir Çoğu zaman da akraba evliliği yapmış olan sağlıklı eşlerin aynı bozuk geni taşıdığı, genetik yönden hasta bir çocuğu olduğunda ortaya çıkmaktadır Böyle bir durumda bundan sonra doğacak her çocuk için hasta olma riski, kaçıncı çocuk olursa olsun çok yüksektir Ciddi bir toplum sorunu olarak karşımıza çıkan bu kalıtsal (irsi) hastalıklar, kimilerinde sadece fiziksel kusur, kimilerinde ise zihinsel etkilenme yapmakta, bazen de hem zihinsel hem de fiziksel etkilenme olmaktadır Ancak bu hastaların çoğuna sağlanan sosyal destek ve tıbbi rehabilitasyon sınırlı olmaktadır; bu tedaviler güç ve pahalıdır Bu nedenle bu tip çocuğa sahip ailenin çektiği sıkıntılar da düşünülürse bu tür hastalıklara daha duyarlı olmamız gereği ortaya çıkmaktadır Bu tür geçiş gösteren hastalıklarda amaç tedavi değil bu hastalıkları önleyebilmektir Burada en önemli önlem bu tür evliliklerin riskleri konusunda toplumu bilgilendirmektir Akraba evliliği yapmış olanlarda gözlenen bu artmış riski önemli ölçüde azaltmak da mümkün değildir Çünkü bu kalıtsal hastalıkların sayıları oldukça fazladır Bu rakamın tahmini olarak 10000 civarında olduğu söylenebilir Bu kadar çeşitlilik gösteren ve kişide doğrudan kendini göstermeyen bu "taşıyıcılar"da sınırlı sayıda hastalık tetkikleri yapılabilmektedir Bu nedenle akraba evliliği yapmış olan bireylerin gebelikten önce sınırlı sayıda incelenebilen hastalıkları araştırılmalı ve gebelik olunca da genetik hastalıkların teşhisinde deneyimli tıp merkezleri tarafından gebeliklerin takibi yapılmalıdır Akraba evliliğinden kaynaklanan hastalığa sahip çocuğu olan aileler ise yeni bir bebek düşünmeden önce "Genetik Hastalıklar Tanı Merkezlerine" başvurmalıdırlarDoç Tbp Yb Davut GÜLTCGENELKURMAY BAŞKANLIĞI

GÜLHANE ASKERİ TIP AKADEMİSİ KOMUTANLIĞI27082007


'
Kaynak: Anneyiz