Ovulasyon (Yumurtlama) Faktörü

Çocuk sahibi olamayan kadynlaryn %25' inde ovulasyon (yumurtlama) düzensizlikleri vardyr bunun nasyl olu?tu?unu anlayabilmek için, yumurtalyk fonksiyonlarynyn bilinmesi gerekir


Üreme ça?ynda yumurtalyklaryn iki ana fonksiyonu vardyr; bunlardan biri düzenli adet kanamalarynyn arasynda yumurta üretimi, di?eri ise östrojen ve progesteron hormonlarynyn salynmasydyr Bu hormonlar yumurtayy döllenmeye, Fallop tüplerini de embryo transferine hazyrlar ve döllenen embryonun rahimde tutunabilmesi için gerekli ortamy sa?lar Beyindeki hipofiz bezinden yumurta geli?imini uyaran hormon (FSH) ve yumurtanyn olgunla?arak çatlamasyny uyaran hormonlaryn (LH) salynymy ile yumurta geli?imini ve yumurtalyklarda hormon üretimini kontrol eder Adet kanamasy sonrasynda FSH ve LH hormonlarynyn etkisi ile folikül geli?imi ba?lar, östrojen salgylayan her folikül bir yumurta içerir Menstruel siklusun (adet dönemi) ortasynda yumurtlama gerçekle?ir Baskyn olan folikül çatlar ve yumurta Fallop tüplerine atylyr, çatlayan folikülün hücreleri progesteron hormonu salgylar Bo? folikül büzü?ür ve olu?an sary renkli yapyya korpus luteum ady verilir Menstruel siklusun luteal faz denen ikinci döneminde korpus luteumdan östrojen ve çok miktarda progesteron salgylanyr


E?er döllenme gerçekle?irse döllenen yumurta (embryo) Fallop tüplerinde üç dört gün geçirdikten sonra rahme gelerek endometrium denen rahmin iç tabakasyna yerle?ir Östrojen ve progesteron rahmi embryonun tutunabilmesi için hazyr hale getirir ve embryonun besinini sa?lar E?er döllenmi? yumurta rahme tutunamazsa bu hormonlar yumurtlamadan iki hafta sonra iyice azalyr, ve rahmin iç tabakasy dökülür, bu da adet kanamasyna neden olur Menstrüel siklus tekrar ba?lar


Çocuk sahibi olamayan kadynlaryn %25' inde ovulasyon (yumurtlama) düzensizlikleri vardyr Bazal vücut ysysy ölçümü ile yumurtlamanyn gerçekle?ip, gerçekle?medi?i anla?ylabilir Kadyn adet döneminin ilk gününden itibaren her sabah uyandy?ynda derece ile a?yzdan vücut ysysyny ölçer ve tabloya i?ler Yumurtlama gerçekle?tikten hemen sonra vücut ysysy 05oC artar E?er yumurtlama gerçekle?mezse vücut ysysy de?i?mez Kanda veya idrarda Luteinize Edici Hormon (LH) düzeyi belirlenerek de yumurtlamanyn olup olmady?y belirlenir Ayryca ultrason ile yapylan takipler ile de yumurtalyklardaki folikül geli?imi ve yumurtlamanyn olup olmady?y belirlenebilir


Yumurtlamadaki problemler birçok nedene ba?ly olabilir Diet, kullanylan ilaçlar ve ya?am tarzy yumurtlamayy etkiler En syk görülen neden beyin yumurtalyk aksynyn düzenli çaly?mamasydyr Daha nadir olarak yumurtalyklaryn kendindeki bir problem yumurtlama bozukluklaryna neden olur


Beyin yumurtalyk aksynyn çaly?masyndaki problemler iki de?i?ik ?ekilde görülebilir Hipotalamik pitüiter fonksiyon bozuklu?unda hastada adet düzensizli?i ve yumurtlama bozukluklary görülürken Hipotalamik pitüiter yetmezlikte yumurtlama hiç gerçekle?mez ve hasta adet görmez


Hipotalamik pitüiter fonksiyon bozuklu?u yumurtlama bozukluklarynyn en syk görülen ve en kolay tedavi edilebilen nedenidir Bu durum ?i?manly?a, strese, kullanylan ilaçlara ve polikistik over sendromu olarak adlandyrylan nedenlere ba?ly olabilir


Hipotalamik pitüiter yetmezlik nadir görülen bir durumdur Yumurtalyklara beyinden hiç bir hormonal uyary gitmedi?i için folikül geli?imi ve yumurtlama gerçekle?mez


Yumurtalyklarda görülen yetmezlikte yumurtlama bozukluklarynyn nadir görülen bir di?er nedenidir Bu ba?y?yklyk sistemindeki bozukluklara, do?u?tan olan problemlere veya enfeksiyonlara ba?ly olabilir


Yumurtlama gerçekle?meyen hastalarda ilaç kullanylarak follikül geli?imi ve yumurtlama sa?lanyr Uygulanan tedavi ile hastalaryn yakla?yk % 50' si alty ay içinde gebe kalyr


Polikistik over sendromu


Düzensiz yada adet kanamasy olmadan geçen sikluslar, tüylenme, infertilite ve kilo arty?y ile karakterize bir durumdur Ylk defa Stein ve Levental isimli doktorlar tarafyndan 1935'de tanymlanmy?tyr Polikistik over hastaly?y olan vakalarda bir çok küçük kistler içeren büyük yumurtalyklar dikkati çeker Adet düzensizli?i, tüylenme ve kilo alma de?i?ik boyutlarda veya hiç olmayabilir, fakat yumurtalyklardaki kistler tipikdir ve ultrasonografik olarak saptanyr Polikistik over hastaly?ynda beyindeki hormonlar yeterli miktarda salgylanmaz, yumurta geli?imi ve yumurtlama gerçekle?mez LH/FSH orany artarak bozulur Folikül (yumurta) geli?imi adet siklusunun ilk döneminde durur Bu yüzden östrojen ve androjen hormonlary sürekli yüksek düzeylerde olur Yumurtalyklar büyür ve kistler olu?ur, buda daha fazla östrojen ve androjen (erkeklik hormonu) hormonu salynmasyna yol açar Artan hormon düzeyleri ve yumutlamanyn olmamasy infertiliteye neden olur Artmy? hormonlarla sürekli uyarylan endometrium (rahmin iç tabakasy) kalynla?yrak fazla ve düzensiz kanamaya yol açar Yüksek dozdaki östrojenin endometriumu sürekli uyarmasy sonucu yyllar içinde rahim kanseri geli?ebilir Artmy? androjen (erkeklik hormonu) düzeyleride a?yry kyllanmaya neden olur Polikistik over hastaly?y olan hastalaryn rahim ve yumurtalyk kanallary normaldir Bu hastalaryn yumurtalyklarynda ultrason ile rahatlykla görülebilen 8 mm'den küçük çok sayyda minik kistler mevcuttur Bu kistler genellikle büyümeyip küçük kalyrlar, yumurtalyk kanseri riskini arttyrmadyklaryndan cerrahi bir i?leme gerek yoktur


Polikistik over hastaly?ynyn bulgulary



*


Adet düzensizli?i

*


Ynfertilite

*


Tekrarlayan dü?ük

*


Tüylenme

*


Kilo arty?y

*


Anormal insülin cevaby veya ?eker hastaly?y

*


Kalp hastaly?y

*


Gö?üslerden süt gelmesi


Polikistik over hastaly?ynyn nedenleri


Yumurtalyklaryn fonksiyonunu bozarak polikistik over hastaly?yna neden olan birçok faktör vardyr


Bilinen bazy nedenler;



*


?i?manlyk;

Polikistik over hastaly?ynyn en syk görülen nedeni ?i?manlyktyr Ya?ly dokular östrojen salgylar, buda beyindeki hipofiz bezinden yeterli FSH salgylanmasyny engelleyerek yumurtlamayy engeller

*


Diabet (?eker Hastaly?y);

Ynsülin düzeylerinin yüksek oldu?u diabetli hastalarda yumurtalyklaryn normal fonksiyonu bozulur ve polikistik over hastaly?yna benzer tablo geli?ir


Polikistik Over Hastaly?ynyn Tanysy


Polikistik over hastaly?ynyn tanysy hastanyn yakynmalary ve muayenesi ile kolaylykla konabilir Tanynyn do?rulanabilmesi için kan hormon düzeylerinin belirlenmesi gerekir Ultrason incelemesi ile yumurtalyklardaki kistler belirlenir E?er hastalyk uzun süreden beri devam ediyorsa rahimden parça alynarak de?erlendirilir


Polikistik Over Hastaly?ynyn Tedavisi


Tanysy konduktan sonra polikistik over hastaly?ynyn tedavisi kolaydyr Hasta ileride gebelik istemese bile mutlaka tedavi görmelidir, çünkü uzun süre yüksek düzeydeki hormonlara maruz kalynmasy rahim kanserine yol açabilir



*


Kilo Verme

Birçok polikistik over hastasy kilo vererek normale dönebilir Uzun süreden beri ?i?man olan ki?ilerin kilo vermesi zaman ve çaba gerektirir Bu hastalaryn doktor kontrolü altynda verilen diet programlaryny uygulamalary ve eklersiz yapmalary gerekmektedir

*


Ovulasyon Yndüksiyonu (Yumurtlamanyn Uyarylmasy)

Hastaly?yn tedavi edilmesindeki ana amaç kadynyn çocuk sahibi olabilmesi için yumurtlamanyn uyarylmasydyr Klomifen Bu amaçla doktor kontrolünde bazy hormon ilaçlary kullanylyr ady verilen ilaç ile yapylan tedavi ekonomik, kolay ve yan etkileri azdyr Beyindeki hipofiz bezini uyararak yumurta uyarycy hormonun salgylanmasyny sa?lar Bazen yüksek dozda ve uzun süreli kullanymy gerekebilir Klomifene cevap vermeyen vakalarda enjeksiyon ile uygulanan hormon ilaçlary kullanylyr Bu ilaçlar yumurtalyklaryn daha fazla uyarylmasyna ve ço?ul gebeliklere yol açabilir

*


Cerrahi Tedavi

Ylaçlar ile tedavi sa?lanamazsa laparoskopi ile lazer veya elekrokoter uygulanarak yumurtlama uyarylabilir


Bu tedavilerin sonuç vermedi?i vakalar günümüzde tüp bebek tedavisi ile çocuk sahibi olabilir Tedavide erken tany önemlidir, annesinde polikistik over hastaly?y olan kadynlar dikkatli olmalydyr E?er adetlerin ba?lamasyndan beri adet düzensizlikleri varsa polikistik over hastaly?y yönünden ara?tyrma yapylmasy gerekir