Giberellin

İkinci grup bitki hormonudur 1950?li yıllarda karakterize edilen giberellinler 80?den fazla bileşin bulunduğu bir gruptur Giberellinlerin esas etkisi, bitkilerin boyuna büyümesini sağlamaktır Böylece uzun bir bitki gövdesi aktif giberellinleri, cüce bir bitki gövdesinden daha fazla ihtiva eder Giberellinlerin sentezi ve kontrolü genetik kontrol altındadır
Giberellinler izopren birimlerinden yapılmıştır Giberellinler 4 izoprenoid biriminden türevlenen 20 karbonlu terpenoidlerir GA -aldehit bütün bitkilerde ilk oluşan giberellinlerdir ve bütün giberellinlerin öncü maddesidir GA ?nin hidroksilasyon ve oksidasyonu sonucunda diğer giberellinler oluşur
İlk olarak giberellinler Gibberella fujikuroi ? de bir metabolit olarak keşfedilmiştir Bu mantarın pirinç fidelerinde aşırı gövde ve yaprak uzamasına sebep olduğu belirlenmiştir 1930?larda Japon bilim adamları Gibberella fujikuroi fungusundan büyümeyi uyaran bir bileşiği kristal olarak elde etmeyi başardılar ve giberellin A olarak adlandırdılar 1950?lerde Amerika ve İngiltere?de mantarlardan saflaştırılan maddeye giberillik asit adı verildi 1958?de Mac Millan ve arkadaşları yüksek bitkilerde giberellin keşfettiler Olgun olmayan tohumlardaki giberellin konsantrasyonu vejetatif dokulardakinden çok fazla olduğundan bu çalışmada tohumlar kullanıldı






Gibrellinlerin Fizyolojik Etkileri
Giberellinler, birçok otsu çok yıllık bitkilerin ve tanesiz hububatların uzayan gövdelerindeki genişleme ve hücre bölünmesi olaylarının başlatılmasında, meyve büyümesi ve tohum çimlenmesinin uyarılmasında, tohum dormansisinin kırılmasında, çiçeklenme için uygun şartların oluşumunda ve ilkbaharda ılıman bölge odunsu bitkilerinde dormansi kırılmasında görev alırlar

Cüce bitkilerin gövde uzaması

GA tek gen cüce mutantların (cüce mısır) ve rozet şeklindeki (lahana, marul) bitkilerin gövde uzamasını uyarırlar Bu etkiye paralel olarak gövde kalınlığında azalma, yaprak boyutunda küçülme ve yapraklarda açık yeşil renge doğru azalmalar meydana gelir Diğer taraftan gövde uzamasını sağlayan GA miktarıyla gövde uzaması arasında her zaman doğru bir orantı yoktur

Uzun gün bitkilerinde gövde uzaması

Bazı bitkiler rozet formunda kalır, uzun günlerde ise gövde büyür, uzar ve sadece bu peryotta çiçek açar kısa gün koşullarında bırakılan bitkilere giberellin uygulanması, gövdenin uzamasını sağlar Bu sonuçlar tabii olarak gövde uzamasının giberellinler tarafından uyarıldığını gösterir

Meyve oluşumu ve büyüme

Giberellinlerin dıştan uygulanması, oksinlerin etkisiz olduğu bazı durumlarda meyve oluşumunu uyarırlar Büyüme uyarılmasının en güzel örneği üzümlerdedir GA, partenokarpiye neden olur Bu işlem bitki çiçeğine GA çözeltisi püskürtülerek sağlanır Partenokarpi, döllenme olmadan meyve oluşumudur Meydana gelen meyve normal görünüşlü fakat meyve tohumsuzdur Oksinler de partenokarp meyve oluşumunu uyarır fakat GA?lar daha aktiftir

Çiçeklenmenin uyarılması

GA, bitkilerin büyük bir kısmında çiçeklenmeyi uyarır Bu işi yapan tek kimyasal olarak giberellik asitler bilinir Çiçeklenme için gerekli GA miktarı türlere göre değişmekle birlikte ortalama 3-100 mg arasında değişir Hormon uygulanması bir kez değil belli aralıklarla tekrarlanmalıdır

Vernalizasyonla ilişkisi

Dıştan uygulanan GA iki yıllık bitkilerde vernalizasyonun (bitkinin soğuk şoku etkisiyle çiçeklenmenin uyarılması olayı) yerini tutar GA uygulanması, soğuğa maruz kalmadan çiçeklenmeyi sağlar

Tohum çimlenmesinin uyarılması

Bazı tohumlar özellikle yabani bitkilerin tohumları çimlenmek için ışık ya da soğuğa ihtiyaç duyar Böyle tohumlarda, ışık ya da soğuk muamelesi olmaksızın giberellin uygulaması dormansi kırılabilir Daimi olmamakla beraber tohumların üşümesine cevap olarak giberellin seviyesinde sık sık değişiklik olur