Uluslararasi İlişkiler Sözlüğü H

Uluslararasi İlİŞkİler SÖzlÜĞÜ H

Haber Alma (intelligence)

Bir devletin, diğer devletlerin gücüne, etkinliklerine ve olası hareket yönlerine ilişkin bilgi toplaması Haber alma ile güdülen amaç, siyasal yöneticilere karar almalarında yardımcı olmak üzere değerlendirilebilecek bilgilerden oluşan rapor hazırlamaktır Haber alma üç aşamalı bir süreci içerir Bilinmesi gerekli olanlar kararlaştırılır Daha sonra bilgi toplanır ve sonunda bu bilgiler değerlendirilip çözümlenir Toplanan bilgiler diğer devletlerin silahlı kuvvetlerinin hazırlık derecesi, yeni silahları, önemli askeri merkezleri, stratejik ve teknik hareket planları vb askeri-stratejik nitelikte olabileceği gibi özellikle ile de ilgili olabilir Haber almanın çeşitli yöntemleri vardır Yaratılan izlenimin aksine, bilgi toplamanın çoğu gazeteler, radyo ve televizyon yayınları ve hükümet raporları gibi kamuya açık kaynaklardan elde edilir Ayrıca diplomatlar da bilgi toparlarlar Bunlardan başka uydular, gizli gönderimlerin çözülmesi ve yabancı ülkelerde bulunan ajanların aracılığı ile de bilgi toplanmaktadır

Haklı Savaş (justified war)

Bu kavram savaşların niteliği ile ilgilidir Bu tür savaşı Ortaçağ Avrupasında bir hükümdarın silahlı kuvvetlerini egemenlik bölgesi dışında meşru nedenlerle kullanabilmesi anlamını taşımaktadır O dönemde Hristiyanlığı geliştirmeye yönelik savaşlar "Haklı", diğerleri ise haksız olarak görülüyordu Kavram XIX yüzyılda değişik anlamlar kazanmıştır Çağımızda sömürge ülke halklarının bağımsızlıklarını sağlama amacına yönelik olarak giriştikleri ulusal kurtuluş mücadeleleri "haklı savaş" olarak görülmektedir Bu görüşün karşısında yer alanlar ise bir haklı/haksız ayırımındaki güçlüğe dikkat çekerek şiddetin her türlüsüne karşı çıkmaktadırlar

Hayat Sahası: bkz yaşam alanı

Hibe (donation)

Karşılıksız dış yardım Uluslararası örgütler, kuruluşlar ya da devletler tarafından bir ülkeye yapılan hibe yardımda hiç bir koşul aramaz Bu yardım türü mali olabileceği gibi, program ve projelere ilişkin olarak teknik malzeme biçiminde de olabilir Hibe yardımda bulanan ülkenin bu yardımı alan ülkelerdeki amacı kendisine siyasi avantajlar kazandırmak, uluslararası alandaki gücünü arttırmak ve desteklediği sektörleri kendi lehine kullanabilmektir

Hidrojen Bombası (hydrogen bomb)

Füzyon ya da termonükleer bomba da denilen bir nükleer bomba türü Atomların füzyonunu hafif çekirdeklerin birleşerek, daha ağır bir çekirdek oluşturması sırasında ortaya çıkan bir miktar enerjinin denetim altına alınması anlamına gelmektedir Bu bombalarda açığa çıkan enerji, atom bombalarına oranla daha fazladır Hidrojen bombasının ilk denemesini, Amerika Birleşik Devletleri 31 Ekim 1952'de Sovyetler Birliği ise 12 Ağustos 1959'da gerçekleştirmişlerdir Sonradan İngiltere, Fransa ve Çin Halk Cumhuriyeti de füzyon bombaları yapmışlardır

Bununla beraber gerek diplomatik teşebbüsler, gerekse taraflar arasında varılan anlaşmalar bakımından sözkonusu olan nispi "açıklığı" fazla da abartmamak gerekir Gerçekten günümüzde açıklıktan uzak bir diplomatik faaliyetten söz etmek mümkündür Kaldı ki, teorik düzeyde de diplomatik faaliyetlerin açık veya kapalı olmasının fayda ve sakıncaları tartışma konusudur Bazılarına göre kapalı diplomasi, zarar alıcıların kapalı kapılar ardından geniş kitlelerin aleyhine bazı kurallar alabilmelerini mümkün kılan ve demokrasinin özüne aykırı bir nitelik taşımaktadır Bazılarına göre, ise gerektiğinde uygulandığı takdirde kritik sorunların ele alınışında, genellikle hisleri ile hareket eden ve kolayca yönlendirilebilen geniş halk kitlelerinin etkisini azaltarak, sorunun çözümü için gerekli teknik bilgi ve deneyime sahip uzmanlara daha fazla inisiyatif tanıması dolayısı ile gerekli bir diplomasi biçimidir

Hinterland

Geride topraklar, gerideki ülke anlamına gelen Almanca kökenli bir terim Bu ulaşım kaynağına, limana, özellikle ekonomik anlamda, bağımlı durumda bulunan toprak parçaları birer hinterland oluştururlar

Hiyerarşik Sistem (system of hierarchy)

Bu sistem hipotetik nitelikteki uluslararası sistem türlerinden bir tanesi Tarihte gerçekleşen en güzel örneğini, Roma İmparatorluğu döneminin oluşturduğu söylenebilir Günümüzde uluslararası politika literatüründe daha çok bazı alt sistemleri çözümlemek açısından önem taşıyan bu teorik modelde, sistem içerisinde bir devlet ile diğerleri arasındaki güç dağılımı simetrik olmayan bir nitelik göstermekte ve de bu sistemde ülke başat bir konumda bulunmaktadır