Çinhindi-Hindiçin

Çinhindi-Hindiçin


ÇİNHİNDİ, Güneydoğu Asya'da yarımada, Birmanya, Tayland, Laos, Kampuçya, Vietnam ve Malezya'yı içerir

coğrafya

Yüzey şekillerinin ana çizgisi, G-D'ya doğru genişleyen bir yelpaze biçimindedir K'denG'e doğru uzanan, Üçüncü Zaman'da oluşmuş Arakan ve Pegu Yoma sıradağları, Himalaya dağlarının devamıdır Öbür sıradağlar, İkinci Zaman ile Üçüncü Zaman'ın sonu arasında biçimlenmiş örtü kıvrımlarıdır: Şan platosunun engebeleri, Kra kıstağını devam ettiren Tenasserim ve Annam dağ zinciri Bu sıradağlar, kumtaşlı platoları (Korat, Kardamom, Dangrek) ya da bazaltlı platoları (Boloven) çevreden ayırır Muson yağmurlarıyla büyüyen (yaz sonunda suları çekilir) ırmaklar (iravadi, Menam, Mekong), geniş alüvyon ovaları ve büyük deltalar oluşturmuşlardır

Yarımadanın iç kesiminde, güneybatı musonlarına bütünüyle açık yüksek yamaçlar 5 m'ye kadar yağış alabilir; daha az nemli olan platolar, bazen savana dönüşen hep yeşil bir ormanla örtülüdür Birçok etnik öbek buraya sığınmıştır; önce negrito halklar (Malezya'da Semanglarj, sonra esmer halklar (Laos'ta Khalar, protoçinhintliler adı verilen Muonglar, Sedanglar ve Bahnarlar, Kampuçya'da Khmerler ve Birmanya'da Monlar) Bu halklar, kuzeyden gelen mongoloid halklar arasında azınlıkta kalmışlar ve bazen özümlenmişlerdir: Birmanya'da Kaçinler, Cinler, Karenler; Kuzey Laos'ta Manlar, Miaolar; Taylar Bu halklar yakılarak açılmış tarlalarda hâlâ göçebe pirinç tarımıyla (ray ya da ladang) geçinirler; pirinç tarımı yüksek yerlerde çok yaygın yöntemlerle, alçak yerlerdeyse pirinç, darı, tütün (ve haşhaş) ile birlikte sürekli yapılmaktadır

Kıyı ovaları ve deltalar en kalabalık bölgelerdir: Monlar ve Birmanlar(İravadi'nin aşağı vadisinde), Khmerler ve Vietnamlılar Sular altında kalan tarlalarda yapılan pirinç tarımı, tarımsal yaşamın ve beslenme rejiminin temelidir; Kampuçya, Laos ve Güney Vietnam'daki pirinç tarlalarından yılda bir defa ürün alınır; tersine, kuzey deltalarındaki, tarlalarda insanların daha eskiden beri ve daha yoğun olarak yaşadığı Annam'daki tarlalarda yılda iki hatta üç hasat elde edilir Pirinç tarlalarında yapılan balık avcılığıysa ek kaynak sağlar

Kentlerde (en kalabalıkları Bangkok, Rangoon, Hö chi MinhVille ve Hanoi) kalabalık cinli kolonlar el işçiliğiyle, ticaretle uğraştılar ve bugün de uğraşmaktadırlar
Bu ülkeler bazen pirinç (Birmanya), kauçuk ve kalay (Malezya) dışsatımcısıdır; ama,ya çok az enerji kaynağı bulunan ya da hiç bulunmayan, tüketim malı üreten birkaç dal (besin ve özellikle de dokuma) dışında çok az sanayileri olan bu ülkeler dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer alır Çinhindi'nin doğu bölümünü harabeye çeviren ve hâlâ da çevirmekte olan savaş, güvensizlik, başka bölgelerde de egemen olan içe kapanıklık bu ülkelerin iktisatlarının gelişmesini güçleştirmektedir

tarih
sanat ve arkeoloji

Çinhindi'nde Yontmataş (işlenmiş çakıltaşları, kopuntu taş endüstrileri), Ortataş ve Yenitaş dönemlerinin (cilalı taştan gereçler, çok çeşitli seramikler) yaşandığı, günümüzde her bakımdan kanıtlanmıştır: en özgün kültürler Kuzey Vietnam ile Tayland'ın kuzeydoğu ve batısındadır Tunç'un III binyılın sonuna doğru kullanılmaya başlandığı sanılıyor (kültürlerin özellikle seramiklerden tanındığı Tayland'da daha da önce) Tunca bağlı olarak Kuzey Vietnam'da art arda pek çok kültür ortaya çıktı Bunlardan en önemlisi V-lll, yy'lar arasında kurulmuş olan ve ürünleri Güneydoğu Asya'nın pek çok yöresine yayılmış bulunan Döng Son "dur Demir de bu dönemde ortaya çıktı Ülkeye dışardan bazı ürünlerin girmesi gene bu dönemde oldu: Batı'dan hint incileri, Güney'den çin bronzları (Vietnam: Döng Son; Tayland'ın kuzeydoğu'su: Çieng Kan), iO 257 yılında kurulan (Âu Lackrallığı) Kuzey Vietnam, İÖ 111 'de, ülkeyi çinlileştirmeye çalışan Hanlar'ın egemenliğine girdi (çin mezarları) Aynı dönem boyunca doğu kıyısında, çömlekçi toprağından yapılan urnaların yer aldığı mezarlar Endonezya'dakilerle benzerlik gösteren bir kültürün geliştiğini gösterir (Sa Huynh, Hang Gon, vb); ama hint dünyasıyla ilişkiler ancak bir süre sonra gelişecektir: iS II yy'dakiçin metinlerinde adı geçen hint etkisindeki ilk krallıklar, ancak II, IV yy'lara tarihlendirilen arkeolojik buluntular Bu krallıklara özgü sanatlar VII, VIII yy'lara doğru gelişti: yerel özellikler ve dinsel eğilimler giderek farklılaştı ve XI, XIII yy'lardada doruk noktasına ulaştı (Birmanya; Pagan; Kampuçya: Angkor Vat; vb) XIII, XIV yy'larda hinducu ve mahayanacı kültürler ortadan kalktı, bunların yerlerini alan theravada buddhacılığı (ya da Seylan buddhacılığı) Sri Lanka'dan apayrı sanat biçimleri geliştirdi Doğu kıyısında, gelecekteki Vietnam'ın güçlenmesi (939'da Ngö hanedanının kurulmasıyla bağımsızhğına kavuştu) ve çin etkisinde sanat yapıtları vermesi, hint etkisindeki Çampa'nın ve sanatının çöküp yok olmasına yol açtı (XV-XVIII yy); aynı durum Kampuçya' nm eyaletleri olan Transbassac ile Cisbassac'da da görüldü (XVIIXIX yy)