Yer Seçiminde Aranan Doğal Koşullar Genel Ve Özel Mevkii

Fidan Ekimi İçin Yer Seçiminde Aranan Doğal Koşullar Genel Özellikler - Mevkii - Fidan Ekiminde Tercih Öncelikleri



Herşeyden önce fidanlık yeri, yetiştirilmesi istenen türlerin doğal yetişme ortamı isteklerine uygun bir yer olmalıdır Eğer kurulacak işletmede çevrede doğal olarak yetişen türler veya ekzotik olmakla beraber çok uzun yıllardan beri bulunan türler yetiştirilecek ise seçimde önemli bir risk yoktur Fakat o yörede hiç yetiştirilmemiş türlerin yetiştirilmesi öngörülüyorsa, bu takdirde yetiştirilmesi istenen bitki türlerinin yetişme ortamı istekleri ile seçilmesi öngörülen yerin yetişme ortamı koşulları etraflı bir etüt ve çok yönlü bir karşılaştırmaya tabi tutulması gerekir Bu konuda her şeyden evvel klimatik karşılaştırmalar sözkonusudur Önemi nedeniyle konuya, fidanlık yeri seçiminde klimatik faktörler belirtilirken değinilecektir Zira bu fidanlık yeri yetiştirilecek türler bakımından iyi seçilmiş ise o tür orada doğal olmasa da koşullara iyi adapte olacak demektir Böylece bu koşullarda seçilen türe, sulamada, gölgelemede, don ve kış zararlarına karşı korumada daha az özen göstermek, dolayısıyla daha rentabl bir fidancılık işletmesi yapmak mümkün olur îlave tedbirlere gerek kalmaz

Bu konuda diğer bir husus da o yörede doğal türler veya o yöreye en kolay adapte olmuş olan veya olabilecek olan türlerin kullanımı halinde, yetiştirme çalışmalarında özel ihtimama gerek kalmaz ve ilave tedbirlere lüzum göstermeden fidan maliyetini de büyük ölçüde düşürmek mümkün olur Yetiştirilecek tür sayısı azaldıkça bu konuda basan şansı da o ölçüde yükselir Eğer pazar bulma imkanları bu tesiste, yöreye uyan bir veya birkaç tür yetiştirme imkanı veriyorsa o taktirde saha seçiminde de isabet şansı o ölçüde yüksek ve sonuçlar da çok daha başarılı olur Bunların çevrede yetişmiş türler olması halinde de çeşitli riskler azalır

Eğer çok türle çalışılacak ise ortalama şartlan araştırmak yani çeşitli türlerin yetişmesine olanak veren koşullara göre yer seçmek gerekir O zaman seçilecek yerin ılıman olması, daha fazla önem taşır

Bu mülahazalar dışında park, bahçe ve peyzaj düzenleme ağırlıklı bitkisel materyal yetiştirilecek fidanlıkların benzer yetişme koşullannda kullanımını sağlamak açısından dikilecek yerlerle benzer yüksekliklerdeki fidanlıklarda yetiştirilmesi veya yükseklik olarak büyük farklılık (500-600 m farkın üstünde) göstermemesi arzulanır Bu farklılığın fidanlığın daha yüksek yerlerde değil de daha ziyade mevcut mıntıkanın alçak yörelerinde kurulması şeklinde olması da tercih edilir Örneğin Avrupa'da genellikle 800 m'nin üstündeki yerler verimli bir ticari fidanlık tesisine uygun değildir Bu konuda 300 m'nin altındaki yükseklikler (özellikle 10-150 m) tercih edilmektedir Alçak sahalarda don etkileri azalır Hava da daha erken ısınıp fidanlar vejetasyon faaliyetine çabuk başlarlar, dolayısıy-le daha uzun bir vejetasyon peryodu nedeni ile yıllık büyüme daha fazla olur

Hatta üretilecek fidanlar daha yüksek yörelere götürülecek olsalar bile gene de türlerin istekleri ve orijin farklan da dikkate alınarak ona göre seçim yapılabilir Zira yüksek yerlerde kar kalkıp, soğuk yöreler ısınıncaya kadar fidanlann soğuk hava depolarında bekletilmeleri mümkündür Yani alçak yöredeki bir fidanlıkta, yüksek yöre orijinli fidanlar da yetiştirilip bir adapdasyon zorluğu olmadan bu yüksek yerlere gönderilip emniyetle dikilebilir Bu itibarla mümkün olduğu kadar fidanlıklann alçak yörelerde tesisi birçok avantaj sağlar Belirtilen faydalar yanında yetiştirilen fidanlar daha iyi bir çiçeklenme yapar Buralarda yüksek yerlerin aksine uzun bir ilkbahar yaşanır Bunun sonucu fidanlıklarda işlerin en yoğun olduğu ilkbahar dönemi büyük bir sıkışıklık olmaz Toprak zamanında ekim ve dikime hazırlanıp ekim ve dikimler başta olmak üzere fidanlık işleri, satış için fidanlar sökülüp saha boşaldıkça etap etap yapılabilir Aksi halde uzun süre gömüye alınması mümkün olmayan ibreli tür fidanlarının önceden sahadan sökülüp özellikle soğuk hava deposu bulunmayan fidanlıklarda uzun süre bekletilmeleri gerekir Bundan fidanlar büyük zarar görür ve tutma şansları çok azalır

Ancak alçak yörelerde deniz kenarları da tuzlu deniz suyu etkileri bakımından sakıncalıdır

Ağaçlıklar içinde seçilecek bir fidanlık yerinin kuzeyinin mümkün olduğu kadar açık olması, buna karşılık batısının ve güneyinin bir ağaçlıklı sahaya dayanması, öncelikle bazı gölge ve yan gölge türleri için daha elverişli şartlar yaratır Ağır ve ıslak yetişme ortamlarında ise fidanlık sahasını ağaçların diplerine kadar sokmak sakıncalıdır Bu durumda büyük boylu ağaçların bulunduğu yol kenarlarına da fazla sokulunmaması uygun olur (Bahçeköy Fidanlığı kenarındaki yolun çınarları gibi)

Fidanlık yerinin tarla kenarında olması da çeşitli zararlılar bakımından bazı sakıncalar yaratır Özellikle bazı mantar hastalıklarının ve nemototlann etkili olduğu bir yerde fidanlık tesisi çok risklidir Fakat bu birçok durumda kaçınılmaz olur Bu takdirde her türlü önlemin alınması zorunludur

Seçilecek yerin çevresinde hava kirliliği yaratabilecek tesislerin bulunması da büyük sakınca yaratabilir Örneğin çimento fabrikaları gibi Bu itibarla endüstri ve trafiğin kirletici yorgunluğu da dikkate alınmalı, rüzgar, duman ve hava sirkülasyonu dikkatle izlenmelidir Fidanlık yeri olarak seçilecek sahanın düz olması fakat buna karşılık pahalı yatırıma neden olacak drenaj güçlükleri bulunmaması, sık sık su basmaları olan bir yer de olmaması arzulanır

Düz sahalar ekonomik olan makineli çalışmalara daha iyi imkan verir Pahalı tesviye işlerine lüzum kalmaz Sahada daha eşit sulama sağlanabilir ve daha kolay toprak işlenir Ancak düz sahalar içinde drenaj güçlükleri olan özellikle ara ve alt katmanlarında riperin kıramayacağı kalınlıkta bir kil şisti veya pastası olan yerlerde drenajın sağlanması da güçleşecek veya pompaj tesisleri ile gerçekleştirilmesi çok pahalıya mal olacaktır Böyle yerlerden daha işin başlangıcında vazgeçilmesi uygun olur Aksine sahada meyil ve toprağın kum oranı artarsa ekimlerde bazı problemler ortaya çıkar ve ekilen tohumların önemli bir kısmı yağışlarla sürüklenebilir Bununla beraber bugün sulamada yağmurlama yöntemi az meyilli yerlerde de çalışmaya imkan vermektedir Hatta bu takdirde birçok durumda, ince dimenziyonlu tane strüktürüne sahip olan düz arazilerde, toprakta sathi durgun su oluşumu ve tuzlaşma gibi durumlara da rastlanabilir Halbuki biraz meyilli arazide toprak daha kaba dimenziyonlu olacağı cihetle, daha iyi drenaj imkanı verecek ve daha iyi havalanabilecektir Bu durum böyle az meyilli yerlerde fidanların kök gelişmesine daha müsait bir ortam yaratır Bu itibarla düz sahaların seçimi mümkün olmazsa hiç değilse sahanın erozyona neden olmayacak ve makineli çalışmalan güçleştirmeyecek oranda az meyilli olması tercih edilmelidir Bu takdirde ekim parsellerinin % 1-2, çelik ve repikaj parsellerinin ise toprak taşınmalarına meydan vermemek üzere % 5'ten fazla meyilli olmaması istenir Aksi halde sahada bu meyilleri aşmayacak şekilde tesviye ve teras işlerine girişmek gerekir Bu yapılmadığı takdirde yağış ve sulamalarla gübre ve verimli ince zerreli toprak kolayca meyil istikametinde taşınır gider Bu bakımdan dalgalı araziler de fazla meyilli sahalar kadar sakıncalıdır

Eğer fidanlığın bir yamaç arazide tesisi zorunluğu varsa bu takdirde yamacın mümkün olduğu kadar az meyilli yerlerini (eteğe yakın yerleri) tercih edilmekle beraber, terasmanlar oluşturularak bu terasmanlarda meylin yukarda verilen ölçülere düşürülmesi sağlanmalıdır

Fidanlık yeri bakımındandüz sahalar bulunmadığı veyadrenaj bakımından sakıncalı olduğu durumlarda meyilli yerle- rin söz konusu olması halinde en Uygun baki hangisidir Sorusuna, çeşitli faktörlere göre değişmekle beraber genel kural olarak kuzey mıntıkalar ve fazla yağışlı yöreler için güney bakılar diye cevap verilebilir Güney mıntıkalar ve kurak yerlerde de daha uygun rutubet şartlan dolayısıyla kuzey (olmazsa kuzeybatı), bakılar tercih edilmelidir Doğu ve bir ölçüde de güney bakılar don, özellikle ilkbahar donları olan yerlerde risklidir Zira bu bakılarda fidanlar erken sürerek geç donlardan zarar görebilir veya gece donma noktasına gelen fidanlar doğu bakılarda erkenden sabah güneşi etkileriyle transpirasyonlarının süratle artmasına karşılık hücreler arası boşluklarda toplanıp donmuş olan suyun tekrar osmos yo-luyle hücreler tarafından alımı yavaş olduğundan, hücreler süratle artan su ihtiyaçlarını karşılamayıp fidanın pörsüyerek ölümüne neden olabilirler Bu durumu önleyebilecek olan örtü ve gölgeleme gibi tedbirler de geniş sahalarda ekonomik olmaz

Fidanlık yeri olarak derin vadi ve boğazlardan da kaçınmak lazımdır Buralarda şiddetli rüzgar etkileri, yetişmekte olan fidanlara zarar verdiği gibi, rutubet şartlan müsait olsa da gün boyu yeterli güneş almadıklan için fidanlar boylu fakat zayıf gelişmiş olur, böylece dikimlerde başarılır olur