Sosyoloji Ne Demek

Sosyoloji ne demek

Sosyoloji insan toplumlarını bilimsel,sistematik ve eleştirel olarak inceleyen sosyal bir bilimdir Bu sosyolojinin en genel düzeyde tanımlanmasıdır Sosyolojinin araştırma konusu toplum ve toplumsal yaşamla ilgili olgu ve olaylardır Toplumun yapısı, organizasyonu, değişimi, işleyişi, sosyolojinin ilgi alanı içine girer Toplumun yapısını keşfetme, toplumdaki grupları bir arada tutan veya onları birbirinden ayıran, uzaklaştıran güçlerin neler olduğunu ortaya koymak, toplumsal yaşamı değiştiren ve dönüştüren koşulları belirlemek, insanlar arası ilişki ve etkileşimlerin yapısı ve işleyişi ile ilgili kural ve ilkeleri ortaya koymak, sosyal davranışı toplumsal bağlam içerisinde açıklamak, sosyolojinin en temel amaçları arasında yer alır

Yukarıda da ifade edildiği gibi toplum ve toplumsal yaşamla ilgili olgular (evlenmek, boşanmak, göç, kentleşme,suç,terör, spor,)sosyolojinin araştırma konusunu oluşturur Toplum sosyolojik açıdan sosyal bir gerçekliktir Ancak bu gerçeklik, fiziksel bir gerçeklik gibi doğrudan algılanan ve deneyimlenen bir gerçeklik değildir Sosyal gerçeklik insanlar arası ilişki ve etkileşimleri, grup yaşamını, gruplar arası ilişkileri, kültürü, sosyal kurumlar ve tüm bunların insanların sosyal davranışları üzerindeki etkilerini anlatan bir kavramdır Bu bağlamda sosyal gerçeklik sosyal davranışlarımızı şekillendiren sosyal bir güç olarak tanımlanabilir Örneğin; nasıl mevsimler faaliyetlerimizi, giysilerimizi ve yaşamla ilgili seçimlerimizi etkileyebiliyorsa , sosyal gerçeklikte sosyal davranışlarımızı biçimlendirir

İçinde yaşadığımız toplumun ekonomik yapısı, aile düzeni, kültürü, yönetim biçimi, nüfusu, dini, ahlak anlayışı sosyal davranışlarımızı şekillendirir Örneğin; hangi partiye oy verdiğimiz, eş seçimimiz, yaptığımız meslek , boş zamanları değerlendirme biçimimiz ,…toplumsal koşullardan etkilenir

İnsan davranışları üzerinde toplumsal koşulların etkili olması sosyal davranışın çözümlenmesinde, toplum ve toplumsal yaşamla ilgili olgu ve süreçlerin bilinmesini önemli bir hale getirmiştir Bu çerçevede sosyoloji daha özel olarak sosyal davranışı açıklamayı amaçlarSosyal davranış toplumsal bir bağlamı içeren, diğer insanların davranışlarını içeren ve /veya çağrıştıran örgütlü insan eylemleri olarak tanımlanabilir Örneğin; bir fabrikada çalışan işçilerin veya bir okulda ders anlatan öğretmenlerin davranışları sosyal davranışlardır

Sosyoloji, sosyal davranışı çözümlemek için sosyal davranışın bağlamını, yine en genel düzeyde toplumu ve onunla ilişkili olgu ve süreçleri dikkate almak durumundadır Sosyolojiye özgünlüğünü

ve önemini kazandıran da budur Toplumsal çözümlemede toplumsal bakış açısını içermeyen bir sosyoloji anlayışı oldukça ek*****r Bu nedenle toplum ve toplumsal yaşam üzerinde biraz ayrıntılı durmanın gerekli olduğunu düşünüyoruz

Bilindiği gibi insanlar toplum içinde yaşayan sosyal varlıklardır Toplum halinde yaşamak insan için zorunlu, kaçınılmaz ve onun doğasıyla ilgili bir özelliktir İnsanların sosyal varlık olduğu; yani diğer insanlarla ilişki kurarak bir arada bulunması bir çok filozof ve sosyologun paylaştığı temel bir fikirdir

İnsanın sosyal bir varlık oluşu , toplumun hem bir nedeni ve hem de bir sonucu olarak ortaya çıkar İnsanların yapısı ve mahiyeti (temel özelliği) onların bir arada yaşamasını gerektirmiş ve böylece toplum hayatı ortaya çıkmıştır Aynı zamanda toplum hayatı da insanları tarihsel süreç içerisinde değiştirmiş ve insanların toplumsal yaşamdan etkilenen ve hatta belirlenen varlıklar olması üzerinde etkili olmuştur Ancak burada önemli olan insan mı?, toplum mu?, ayrımı değil, insan ve toplum arasındaki etkileşimdir İnsan ve toplum bir bütünün iki önemli yüzü ve gerçekliğidir

Toplum yapısı çeşitli türden grupları ve bu grupların organizasyonunu içerir Sosyolojik açıdan toplum en büyük, en karmaşık ve en gelişmiş sosyal gruptur Toplumu bir tür gruplar ağı veya organizasyonu şeklinde ele almak olanaklıdır Coser (1985:3)’a göre toplum, örgütlü insan grupları arasındaki etkileşim kalıplarına verdiğimiz bir isimdir Gruplar içinde ve gruplar arasındaki etkileşimin örüntülenmesi veya kalıplaşması toplumsal yaşamın düzenliliğini işaret eder Oldukça karmaşık toplumlar da bile sosyal yaşamın dikkatli bir gözlemi, toplumsal yaşamda kaos ve kargaşa yerine düzenliliğin olduğunu ortaya koyar Örneğin; sabahleyin evimizden ayrılıp işimize giderken genellikle içinde yaşadığımız sosyal dünyanın dünkü gibi olacağını umarız veya böyle bir beklenti içinde yaşarız Bu düşünüş toplumsal yaşamın öngörülebilirliğini de ifade eder Ancak, sosyal yaşamın bu düzenli yapısı onun şaşırtma, uyumsuzluk, gerilim ve sosyal gruplar arasındaki çeşitli türden anlaşmazlıkları içermemesi anlamına gelmez Sosyal yaşam bu ve benzeri süreçleri de içermesine rağmen tüm bu süreç ve oluşumlar belirli kural, ilke ve kalıplarla ortaya konur Örneğin;işçi ve işverenler arasındaki çatışmalar ve anlaşmazlıklar sendika, grev, lokavt toplu iş sözleşmesi gibi kurum ve örgütlenmelerle düzenlenmiştir Çatışmaların topluluğun istikrarını bozduğu durumlar genellikle bir değişim durumunu ifade eder Bu sürecin yöneldiği durum göreli de olsa yeni bir denge veya istikrardır

Toplum kavramı sosyolojide merkezi bir kavramdır Sosyal grup boyutu kadar diğer boyut ve özellikleri de vardır Giddens (2002:621)’a Sosyoloji ne demek

göre bir toplum belirli bir toprak parçasında yaşayan , ortak bir politik otorite sistemine tabi olan ve çevrelerindeki çeşitli gruplardan

(toplum) ayrı bir kimlikleri olduğunun farkında olan bir insan grubudur Giddens’ın bu tanımı açısından örneğin; Türk toplumu, İngiliz toplumu, Amerikan toplumu, bir toplumdur

Toplum kavramının çözümlenmesinde kültür ve kurumlar da önemli bir yere sahiptirKültür toplum yaşamının kurucu ögelerinden birisini oluşturur Toplumsal yaşamın çeşitli alanları kültürle bir yapıya bir düzene kavuşur Bauman (1998:163) kültürü “ yapay düzen kurma işi” olarak tanımlar Bu yapay düzen insanın toplum halinde yaşamasının zorunlu bir sonucu veya gereği olarak ortaya çıkar ve insan ilişkilerini düzenleme, insanların çeşitli türden ihtiyaçlarını karşılama işlevlerini yerine getirir Kültür, bu bağlamda insani; insana özgü ve toplumsal bir karaktere sahiptir Fichter (1990:120) kültürü “insan ürünü” olarak değerlendirir

Sosyolojide kültür kavramı bir grubun (az yada çok geniş ) üyelerinin ortak edinimlerinin bütünü ifade eder Bu edinimler şeyleri algılamada, yapılanları değerlendirmede bilinç dışı ve sürekli referans işlemi görerek, davranışların yönlendirilmesinde etkili olurlar (Muchielli,1991:9)

Kültürün insan davranışları için referans oluşturması toplumsal açıdan oldukça önemlidir Bir toplumda bireyler arası ilişkilerin düzenlenerek toplum hayatının meydana geldiği bilinmektedir Kültür, sosyal kurumlarla çok sıkı bir ilişki içinde bulunur Sosyal kurumlarda temel olarak toplum içerisinde bireyler arasındaki sosyal ilişkileri düzenler Fichter (1990:123) kültür ve kurumlar arasındaki ayrımın daha çok analitik olduğunu söyleyerek kültürü toplumdaki kişilerin ortaklaşa paylaştıkları toplam kurumların bileşkesi olarak tanımlar Aynı sosyologa göre , kurum kültürün en geniş parçasını oluşturur Kültürün en küçük ve indirgenemez temel oluşturucusu yürürlükteki davranış örüntüsüdür Sosyal rol, statü ve etkileşim formları ise sosyal kurumların oluşturucuları olarak değerlendirilir Kültür bünyesinde bir topluma veya gruba ait temel değer, norm ve davranış kalıplarını içerir Bir toplumun kültürü onun inançları, ahlakı , sanatı , hukuku, dili, gelenek, görenek örf ve adetlerden oluşan karmaşık bir bütündür Sosyal kurumlar ise düzenlenmiş, tesis edilmiş veya yapılanmış davranış örüntüleri ve bunlardan oluşan sosyal bütünlerdir

İnsanlar toplumsal yaşam içerisinde gereksinimlerini karşılamak için diğer insanlarla sosyal ilişkilere girerler Çünkü, insanlar gereksinimlerini tek başlarına karşılayamazlar Örneğin; beslenmek, giyinmek,evlenmek,güvenlik, sevgi gibi gereksinimlerimiz tek başımıza karşılayamadığımız , diğer insanlarla ilişkiyi içeren sosyal boyutlu ihtiyaçlarımızdır

Sosyal ilişki ve etkileşimin toplum hayatı için en temel önemi grup oluşumunu, grup yaşamını ve bu yaşamla ilgili yapıları; kalıpları ortaya çıkarmasıdır Sosyal ilişki ve etkileşimin bu bağlamda içinde yaşadığımız karmaşık modern toplum da dahil, bütün sosyal oluşum ve yapıları ortaya çıkaran temel bir toplumsal süreçtir (Erjem,2004)

SOSYOLOJİK BAKIŞ AÇISI

Sosyolojik bakış açısı sosyolojini toplumsal olaylara nasıl yaklaştığını, nasıl incelendiğini, sosyolojinin olayları incelemesini diğer sosyal bilimlerden nasıl farklı olduğuyla ilgilidir Daha öncede ifade edildiği gibi sosyoloji toplumsal bağlam içerisinde sosyal davranışı inceler Sosyal davranış bireylerin bir anlam ifade eden ve diğer insanlarla ilişkili davranışlarıdır Sosyal davranış sosyal ilişki ve etkileşim sonucu oluşur Sosyoloji sosyal davranışı açıklamak için kendine özgü bir bakış açısı geliştirmiştir Bu bakış açısı belli temel öncüllere dayalıdırBunları şöyle ifade edebiliriz:

·İnsanlar sosyal varlıklardır

·Sosyal davranış öğrenilir

·Toplum insanların ait olduğu en geniş gruptur

·İnsanlar tek boyutlu değildir Bu nedenle sosyal davranışta çok boyutludur

·Birey davranışlarındaki ilişki toplamı açısından incelenir

* Sosyal davranışın nedeni toplumsaldır

Sosyolojik bakış açısıyla bir olayı incelemeyi şöyle ortaya koyabilirizÖrneğin Mehmet’in işsiz oluşu

AÇIKLAMALAR:

Psikolojik( Bireyci): insanlar tembel , aptal oldukları veya beceriksiz oldukları için işsiz kalırlar Mehmet’te bu özelliklere sahip oldukları için işsizdir

Sosyolojik açıklama: işsizlik toplumdaki eşitsizliğin, dengesizliğin sonucu olarak ortay çıkar Eşitsizlik kişinin meslek edinmesini, eğitimini olumsuz etkiler Ayrıca eşitsizlik sonucu toplumun kaynakları da akılcı kullanılıp yatırımlara dönüştürülemez Mehmet’in işsizliği bu nedenle daha çok toplumsaldır İşsizlik problemi toplumsal düzenlemeler sonucu çözülebilir ( Erjem ,2004)

SOSYOLOJİNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ

Toplumla ilgili fikir ve düşünceler insanlık tarihi kadar eskidir Ancak toplumu ve toplumsal olayları bilimsel olarak araştırıp, incelemeyi oldukça yeni bir gelişme olarak değerlendirebiliriz Bu bağlamda sosyoloji ikiyüzyıllık bir geçmişe sahip bir bilim dalıdır Sosyoloji 19yy’da, özellikle Batı Avrupa toplumlarında meydana gelen önemli siyasi, sosyal , ekonomik ve entelektüel gelişme ve değişmelerin sonucu olarak ortaya çıkmıştır Batı Avrupa toplumlarında meydana gelen büyük değişimler modern toplum denilen bir toplum biçimini ortaya çıkarmıştır Modern toplum, eski topluma ait birbirinden kopuk toplulukların bütünleşmesini, gelenek ve dinden kopmayı, bireyleşmeyi, rasyonelleşmeyi, kentleşmeyi, eşitsizliği kapsayan bir dizi süreçle ortaya çıkmıştır Bu karmaşık toplumu incelemek sosyolojinin konusu haline gelmiştirModern toplumu oluşturan olaylar şunlardır:

1Ulus devletin yükselişi

2Endüstrileşme

3Kapitalizmin yükselişi

4Sosyalist ülkelerin ortaya çıkışı

5Temsili demokrasinin doğuşu

6Bilim ve teknolojideki gelişmeler

7Kentleşme

8Kitle iletişim araçlarının gelişimi ve çeşitlenmesi

9Rönesans

10Aydınlanma

11Fransız ve Amerikan devrimleridir

Sosyoloji kelimesi Fransız sosyologu ve tarih felsefecisi A COMTE tarafından icat edilmiştir Comte sosyal olayları doğa bilimleri modelinde kurmayı amaçlayan bir sosyoloji kurmak istemiş, ancak bunu başaramamıştır Daha sonra Comte’u takip eden Fransız sosyologu E Durkheim, sosyolojinin konusu, yöntemi ve akademik yaşamda yer alması konusunda önemli çalışmalar yaparak sosyolojinin gerçek olarak kurulmasını sağlamıştır Daha sonraki gelişmeler sosyolojinin bütün dünyada giderek daha çok yayılmasına neden olmuştur Sosyolojiye önemli katkı sağlayan başlıca düşünürler E Durkheim , K Marks, M Weber, V Pareto,GSimmel,W Mills ve T Parsons’durTürkiye’de sosyolojinin kurucusu ise Ziya Gökalp’dir