Batı Gök-türk Hakanlığı

BATI GÖK-TÜRK HAKANLIĞI

'BATI GÖK-TÜRK HAKANLIĞI

İstemi Yabgu'nun oğlu Tardu Doğu Göktürk Hakanlığı ile olan ilgisini 582 yılında resmen kesmişti Hükümdar Tardu Kağan önce Hoten bölgesin İmp bağladı Şehinşah 4ORMUZD (Türkoğlu) zamanında, Bizans Sasani savaşlarında İran'ın iç işlerine karışmaya başladı 588-589 da bir Türk ordusu Kafkasya'da DERBEND'i kuşatırken, başka bir Göktürk komutanı da Horasan'da Herat ve Badgis havalisine girdi Bu ikinci orduyu ünlü Sasani kumandanı Behram Çupin durdurdu Behram daha sonra isyan etmiş ve hükümdarın yerine oğlu Hüsrev Pervizi geçirmişti Bunun üzerine Sasani imp sarsılmış ve Bizans'ında karışmasıyla yenilen Behram Batı Göktürklere sığındı


TARDU'NUN HÜKÜMDAR OLUŞU

Doğu Göktürklerin iç işlerine karışan Çin'in Tülan ve kardeşi Tulı'yı savaştırması sonucu Batı Göktürk hakanı Tardu Çin üzerine sefere çıktı Kuzey Çin topraklarında süratle ilerledi, Ötüken, Kuzeybatı Moğolistan, Aral Gölü havalisi, Kaşgar, Maveraünnehir ve Merv'e kadar olan bölgeleri ele geçirdi Neticede bu başarılardan sonra kendisi Ulu Kağan (Bilge Kağan)'' ünvanını almıştır

Tardu Çinlilerle mücadele ederken O ünlü Çin komutanı Çang-sun Şeng'in oyununa gelmiş, Türk ordusunun geçeceği yollardaki suları, kuyuları, pınarları zehirleyen bu general yüzünden ağır asker ve at kayıpları vermişti Çekilmek zorunda kaldı (600) Başarısızlığı ülkede tepki yaratmıştı Tardu bütün amacı ve ideali olan Göktürk birliğini gerçekleştirmek için çok şiddetli davranmıştı Huzursuzluğu önlemek için başkentin yakınlarında yaptığı bir savaşta sonuç alamaması üzerine birçok Türk boyları ve yabancılar ayaklandı Tardu bunlarla başa çıkamadı ve KUKO-NOR havalisinde kayıplara karıştı (603)


TONG YABGU

Tardu'nun yok olması üzerine, ülkedeki devlet düzeni bozulmaya başladı Bu sırada Doğu Göktürk kanadında Şipi Kağan yeni bir kudret olarak ortaya çıkmıştı Tardu'nun torunu HOSANA, Şipi'ye karşı Çinli Sui Hanedanı ile işbirliğine kalktıhatta ülkesini bırakarak, Çin sarayında yaşamaya başladı Bunun üzerine Şipi onu Çin sarayından alarak idam ettirdi

Batı Göktürk Devletinin durumu Devlet meclisinin Hakan ilan ettiği Tardu soyundan Sİ-KOEİ zamanında düzelmeye başladı Fakat asıl huzur, Tardu'nun küçük torunu olan TONG YABGU devrinde görüldü (618-630) Akıllı ve cesur olan bu Hakan aynı zamanda iyi bir savaşçı ve seçkin bir tabyeci idi Töles'leri kendine bağladığı gibi, İranlıları mağlup etmiş, Güneyde Kandahar'a kadar ilerlemişti Ordusunu derleyip toparlamış ve hatta bir kaç yüz bin den fazla süvariden oluşan bir kuvvet kurmuştu


BATI GÖKTÜRK DEVLETİNİN YIKILIŞI

Batı Göktürk devletinin bu kadar iyi duruma gelmesinden ürken Doğu Göktürk hakanı Kieli On-Oklar ve Karluk'ları isyana teşvik ediyordu Nihayet bunların ayaklandığı bir sırada Tong Yabgu daha müdahaleye fırsat bulamadan, amcası SEPİ tarafından öldürüldü Bunun üzerine ülkede kargaşa hakim oldu Bir kısım halk Sepi'yi istemedi Nihayet uzun tartışmalardan sonra Tong Yabgu'nun oğlu Se-Yabgu üzerinde anlaşıldı Bu defa Töles'ler ayaklandılar Güçsüz düşen devlet Çin'e bağlanarak istiklalini kaybetti(630)
'''