Sir Humphry Davy, 1.Baronet,İngiliz Kimyager

DAVY, SİR HUMPHRY (1778-1829)

Sir Humphry Davy çok gençken birçok buluş yapan, çok zeki ve çalışkan bir bilim adamıydı Günümüzde hâlâ kullanılmakta olan madenci emniyet lambasını yaptı ve sodyum, potasyum, bor kimyasal elementlerini buldu

Davy, Cornwall'da Penzance kasabasında doğdu Zengin bir köylü ailesinin en büyük oğluydu Çok küçük yaşlarda keskin zekasını ve doğaya karşı büyük sevgisini gösterdi Önceleri şiirle ilgilenirken daha sonra bilime yöneldi Bu konulardaki temel bilgileri yüzeyseldi; ama XVIII yüzyıl sonlarında bu eksiklik, günümüzdeki kadar önemli bir sakınca doğurmuyordu Hattâ söz konusu durum, daha iyi eğitim görmüş herhangi bir kişinin düşünmeden inanabileceği kuramları, Davy'nin kendi zihninde tartmasına olanak sağladı


1797'de, daha yaşlı bir bilim adamı olan Davies Gilbert'le tanıştı Gilbert, Davy'ye Clifton'daki (Bris-tol) Tıbbi Pnömatik Enstitüsü'nde iş buldu Bu enstitü, çeşitli gazların sağlık üstündeki etkilerini incelemek için kurulmuş bir kurumdu Davy, daha kuruluşa girmeden önce, diazot monoksit ya da güldürücü gazı (sonraları ilk uyuşturucu gaz olarak kullanıldı) incelemiş ve hem kendi, hem de arkadaşları üstünde deneyler yapmak istemişti Buna razı olanlar arasında Coleridge ve Southey adlı ozanlar da vardı


İlk başarı: Amonyakla da deneyler yapan Davy, kızıl kömür üstünden buhar geçirilerek elde edilen ve karbon monoksit ile hidrojen gazı karışımı olan su gazını soluması yüzünden, ölüm tehlikesi geçirdi 1800'de, ilk önemli yapıtı olan ve deneylerini anlatan Researches, Chemical and Philosophical (Araştırmalar, Kimyasal ve Felsefi) adlı kitabını yayımladı Kitap, hem başarı kazandı, hem de Davy'nin bilim çevrelerinde tanınmasını sağladı

Henüz 21 yaşındayken Davy, Londra'daki Krallık Enstitüsü'nde ders vermeye başladı İyi bir konuşmacı olan Davy'nin çeşitli konulardaki konferansları zengin ve ünlü kişilerce izlendi O sırada, elektrik pilleri ve deri sepileme (tabaklama) yöntemleri gibi çok farklı konularla ilgilenmekteydi

1803'te, Krallık Akademisi'ne üye seçildi 1805'te Copley madalyası kazandı, 1807'ce Krallık Akademi-si'nin genel sekreteri oldu Bu arada, ELEKTROLİZ üstüne araştırması, sodyum ve potasyumu (her ikisini de 1807'de), potasyumla ilgili deneyleri de başka bir element olan bor'u bulmasını sağladı 1808 yılında, günümüzde hâlâ kaynak işlerinde kullanılan elektrik arkını geliştirdi Hidroklorik asitin kimyasal bileşimini ve KLOR elementine ilişkin çeşitli önemli gerçekleri buldu Aynı zamanda 1813'te Elements of Agricultural Chemistry (Tarım Kimyasının Elemanları) adındaki kitabının yayımlanmasına yolaçan tarımla ilgili araştırmalarını sürdürmekteydi Bu kitap yılarca bu konudaki tek çalışma oldu Bundan bir yıl önce yayımladığı Elements of Chemical Philo-sophy (Kimyasal Felsefenin Elemanları) adlı kitapsa, kimyanın tümünü kapsayacak bir dizinin ilki olacaktı; ancak bu, çok geniş kapsamlı bir işti ve bu yoldaki çalışmalarını daha ileri götüremedi

Davy'nin yaşadığı yıllarda İngiltere ile Fransa savaş halindeydi; buna karşın, İnstitut de France ona 1906'da Bonaparte ödülünü verdi 1812'de de şövalyelik unvanı aldı
Bundan kısa bir süre sonra evlendi ve Avrupa'dakl savaşa karşın, eşiyle bir Avrupa gezisine çıktı Yanına önce laboratuvar asistanı olarak işe alınan, ama sonra ünlü bir bilim adamı olan genç Michael FARADAY'ı da aldı Gezisi sırasında klorlu bileşikleri inceledi ve iyot elementinin bulunuşuna yolaçan temel bilgileri sağlayan çalışmalar yaptı

Davy, 1815'te İngiltere'ye döndüğü zaman Kömür Ocaklarında Kazaları Önleme derneği, onu kömür ocaklarındaki patlamaları ve alınacak önlemleri incelemekle görevlendirdi Bu araştırmaları sonucu Davy, madenci emniyet lambasını geliştirdi Tel kafesli bu lamba, alev ısısının dışarı çıkmasını önleyerek grizu patlamalarının ortaya çıkmasını engeller Alev patlayıcı bir gaz varlığında renk değiştirir Bu lamba gaz araştırmalarında hâlâ gelişmiş donanımın yanı sıra kullanılmaktadır

Madenci lambasını bulması Davy'ye Krallık Akademisi'nin altın madalyasını kazandırdı Maden sahipleri ona değerli bir gümüş tabak takımı armağan etiler Davy bu takımı satarak, kendi adını taşıyan bilimsel ödül için bir vakıf kurdu 1818'de baronluğa yükseltildi, 1820'de Krallık Akademisi'ne başkan seçildi

Daha sonra, Zooloji Derneği ve Regent's Park Hayvanat Bahçesi'nin kurulmasına yardımcı oldu ve tahtadan yapılmış gemilerin, bakır bölümleriyle ilgili korozyon sorunları üstüne araştırmalar yaptı 1827' de Krallık Akademisi'ndeki başkanlığını eski arkadaşı Davies Gilbert'e devrederek, son bir Avrupa gezisine çıktı 1828 - 1829 yıllarında İngiltere'yi kısa ziyareti dışında, ömrünün geri kalan bölümünü Avrupa'da geçirdi ve 1829'da Cenevre'de öldü