Fonetik-Ses Bilgisi

Fonetik-Ses Bilgisi


Sesbilgisi bir dildeki seslerin oluşumunu, aktarılmasını ve algılanmasını inceler Bir dilin en yalın ve temel öğesi olan ses, insan gırtlağındaki ses tellerinin titreşimiyle oluşur; küçükdil, dil, dudaklar, damak, geniz, dişler gibi organlarla değişik nitelikler kazanır Fonetik insan sesiyle ilgili çalışmalar yapar Doğadaki öteki canlıların ya da cansızların çıkardığı sesler fonetiğin uğraş alanı dışında kalır Fonetik, insanın çıkarabildiği tüm sesleri incelerken belirli bir dile bağlı kalmaz Başka bir deyişle fonetik bir dildeki sesleri değil, genel olarak sesleri inceler Buna göre fonetiğin bazen fizik, bazen de fizyoloji ile ilişkisi olur


Dilbilim alanında seslerle ilgilenen bir dal daha vardır Fonoloji ya da sesbilim denen bu dal ile fonetiği birbirine karıştırmamak gerekir Fonoloji sesleri bildirişim açısından inceler; seslerin yüklendikleri görevleri göz önüne alır ve dilbilim yöntemleriyle iş görür Sesler aracılığıyla oluşan ve kendine göre ayırıcı bir özelliği bulunan bir birim olarak tanımlayabileceğimiz sesbirim ya da fonem, sesbilgisinin temel yapı taşıdır Sesbirimler iki eğik çizgi arasında gösterilir Örneğin İpi, Ibl birer sesbirimdir ''So pa", "So ba" sözcüklerini anlam açısından ayıran bu İpi ve Ibl sesleridir Sesbilgisi her sesbiriminin nasıl oluştuğunu, fiziksel özelliklerini ve nasıl algılandığını inceler


Örneğin İpi sesi Türkçe'de çift dudaksıl, süreksiz ve titreşimsizdir Bir sesin sesbirim olarak tanımlanabilmesi için hem sözcük başında, sözcük sonunda hem de ortasında görülebilmesi gerekir Bu nedenle, örneğin, Türkçe'de /ğ/ bir sesbirim değildir Çünkü /ğ/ ile başlayan Türkçe bir sözcük bulunmamaktadır
Sesbilgisi, ayrıca, konuşma işinin gerçekleşmesi, konuşma sırasında seslerin üretilişi, bunların çıkış yerleri ve biçimleri, hece, vurgu, ton gibi kavramları, seslerin öbeklendirilmesi gibi konuları inceler (bak KONUŞMA: Türkçe)