Ses Hangi Ortamlarda Yayılır? - Sesin Şiddeti, Yayılması Ve Hızı

Ses Hangi Ortamlarda Yayılır? - Sesin Şiddeti, Yayılması Ve Hızı
Ses Hangi Ortamlarda Yayılır? - Sesin Şiddeti, Yayılması Ve Hızı

SESİN YAYILMASI ve HIZI


Ses dalgaları titreşim kaynağından enerji taşırlar Bu enerji, çeşitli ortamlar tarafından iletilir Bu esnada ortam yer değiştirmez, hareket eden madde değil, hareket enerjisidirSu yüzeyindeki dalgalar ile havada yayılan ses dalgaları farklıdır Su dalgalarını gördüğümüz halde, ses dalgalarını göremeyiz Ses dalgaları havada küresel olarak yayılır Cisimlerin titreşmesi ile meydana gelen sesin kulağımıza kadar gelebilmesi için ses kaynağı ile kulağımız arasında katı-sıvı-gaz gibi esnek bir ortamın bulunması gerekir

Sesin hızını değiştiren etkenler:
1 Ortam sıcaklığı ( Sıcaklık arttıkça sesin yayılma hızı artar)
2 Ortamın cinsi (Katı-sıvı-gazlarda değişik) Ses saniyede 340m hızla yayılır (Ses, en yavaş gazlarda, sora sıvılarda, en hızlı katılarda yayılır)
Bir binanın önünde oluşan ses, arkada duyma olayı, yan binalardan yansımasıyla olmaktadır Sesin yayılma özelliğinden yararlanılarak okyanusların derinliği ölçülebilir Yankı, ses dalgalarının bir engele çarpıp geri dönmesidir

SESİN ÖZELLİKLERİ VE REZONANS

Sesleri birbirinden ayırmak için; sesin:
Şiddetini,
Yüksekliğini (frekansını),
Tınısını bilmek gerkir
1 Sesin Şiddeti: Ses kaynağına uzaklık Hafif sesi kuvvetli sesten ayıran özellik
2 Sesin Yüksekliği (Frekansı): Ses kaynağının 1 saniyedeki titreşim sayısı frekanstır Yani ince sesi kalın sesten ayıran özellik (erkek-kadın sesi) Frekansı büyük olan ses kaynağından kalın, frekansı küçük olan ses kaynağından ince ses verir

Titreşen telin frekansı ile telin kaynağı ve cinsi arasındaki ilişki:

Sonuç: Kalınlıkları farklı, diğer özellikleri aynı olan telin verdiği seslerin frekansları farklıdır(İnce telin verdiği ses daha incedir, frekansı büyüktür) Cinsleri farklı, diğer özellikleri aynı iki telin verdiği seslerin frekansı farklıdır
Titreşim bir telin verdiği seslerin frekansı telin yapıldığı maddenin cinsine bağlıdır

Rezonans: Frekansları aynı olan ses kaynaklarından biri titreştiğinde, diğer ses kaynağının etkiyle titreşmesine rezonans denir

İŞİTME

İşitme organımız kulaktır
Kulağımız, aynı zamanda denge organımızdır

Gürültü ve Çevre Sağlığı
Ses şiddeti birimi desibeldir (dB) İşitilebilen en hafif şiddetindeki ses 0 (sıfır) desibel olarak kabul edilir Buna işitme eşiği denir Normal konuşma sesi 30-60 dB arasındadır İnsan kulağı, frekansı 20 titreşim/saniyeden küçük olan sesleri işitmez fakat bu seslerden olumsuz etkilenir Sesaltı denilen bu titreşimlerin etkisinde uzun süre kalan insanlarda sağırlıklar görülmektedir

SES YALITIMI

Ses Yalıtımı ve Yalıtım Teknikleri
Gürültüyü oluşturan ses olduğuna göre sesi geçirmeyen ve daha az geçiren maddelerin kullanılması gürültüyü önler
Gürültü, şehirlerde daha çok rahatsız edicidir Günümüzde ses yalıtımı sağlayan malzemeler üretilmektedir

SES KAYDI

Ses Kaydeden Araçlar
İlk ses kaydı "fonograf" denen bir araçla yapılmıştır (Thomas Edison tarafından 1877'de icat edilmiştir) Zamanla bu alanda çeşitli araçlar geliştirilmiştir Gramafon, teyp ve modern stüdyolardaki kayıt araçlarıdır İlk ses kaydı fonografta sesler, mum silindirlere kayıt yapılıyordu Dönen taş plaklara kaydedilir Sesin banda kaydedilmesiyle ses kaydı gelişti Sesli bir filmde ses, filmin kenarına kaydedilir Müzik kasetleri, sesin kaset içinde banda kaydedilmesiyle istediğimiz zaman, kaset çalarla tekrar sese dönüştürmemizi sağlar

SES HIZI
Ses hızı havada, deniz seviyesinde ve 15 °C sıcaklıkta 340 m/s (340 metre/saniye) (yaklaşık 1224 km/saat) olarak alınır Ses hızı frekansa bağlı olarak değişmez, her frekansta ses aynı hızda gider Havanın sıcaklık, yoğunluk durumuna göre sesin yayılma hızı değişir Soğuk havada ses hızı azalır Ses sıcak havadan soğuk havaya geçerken yayılma doğrultusunu değiştirir

Sesin havadaki hızı yaklaşık olarak şu formülle hesaplanabilir:

Formüldeki (theta) sıcaklığın derece santigrad (°C) cinsinden ifadesidir Herhangi bir alanda, rüzgar arkadan eserse ses zemine doğru yönlenir Rüzgar önden eserse, ses zeminden yukarı doğru yönlenir Gündüz, zemin ısındığı için ses dalgaları ısı etkisi nedeniyle yukarı doğru yönelir Gece, zemin soğuduğu için ses dalgaları daha uzağa gidecektir ve aşağıya doğru yönelir Denizde suyun yapısı yansıtıcı bir yüzey oluşturmaktadır Bu nedenle denizde ses sakin bir ortamda 4-5 km kadar uzağa gidebilir Hareketli ses kaynağının hızı, sesin yayılma hızını geçince, ses, patlama sesi olarak duyulur Bu durumda dalga ışın gibi konik bir alana yayılır ve şok dalgaları olarak isimlendirilir Böyle durumlarda sesin yayılma hızının kaynağın yayılma hızına oranına Mach sayısı denir