Dinler Tarihi: Urartılarda Din

Başkent Tuşpa (Van) olan Urartu Devleti; en güçlü döneminde günümüzdeki Doğu Anadolu Kuzeybatı İran Irak´ın küçük bir bölümü ile Ermenistan´ın güneyine egemendi Sınırları kuzeyde Erzurum-Kars-Ardahan yaylası güneyde Toroslar doğuda Urmiye Gölü havzası batıda Fırat Nehri (şimdiki Karakaya baraj alanı) olarak çizilebilir Urartu döneminde kuzeyde Diauehi Qulha Tariu ülkeleri ile bozkırlı Isqugulu toplumları batıda Hatti (Melitea Qumaha ve Tabal) güneyde Assur güneydoğuda Mana ve Parşua ülkeleri bulunmaktaydı

Urartu adına Assur yazıtlarında ilk kez Uruatri biçiminde MÖXIIIyy rastlanmaktadır MÖ XIII yy ile IX yy arasında Uruatri ve Nairi toplulukları Doğu Anadolu´da beylik ve aşiretler halinde yaşamışlardır

Bölgede Urartularda Krallık MÖ IX yy ortasında I Sarduri ile ilan edilir İlk Urartu yazıtı ve Van Kalesi´ndeki ilk anıtsal mimari bu krala aittir Uratu Krallığı ;MÖ 7 yy´daki en güçlü krallarındandan biri olan II Rusa´dan sonra ise gittikçe zayıflamış ve MÖ VI yy başlarında tarih sahnesinden çekilmiştir

Urartular da Din ve Tanrılar

Van/ Meher Kapı anıtındaki yazıta göre Urartu´da adlarına belirli dönemlerde kurban kesilen ve ilk üç sırayı Haldi Teişeba ve Şivini nin paylaştığı 79 tanrı tanrıça tanrısal özellik bulunmaktadırHaldi ;(Eşi Bagbartu/ Bagmaştu/ Arubani) Urartuların baş tanrısı idi Haldi Assur yazıtlarında XIIIyy´dan itibaren rastlanan bir isim idi En büyük tapınağı Muşaşir´de idi Teişeba (Fırtına T) Hurri kökenlidir ve Hititlerde Teşup ile aynı tanrı olmalıdır Şivini de (Güneş T) Hurri kökenlidir Hititlerdeki Şimegi´nin karşılığıdır

Urartular Anzaf Çavuştepe Ayanıs ve Toprakkale gibi büyük merkezlerde tanrıları için kule tipi tapınaklar ve Meherkapı gibi açık alanlardaki kayalara kapı görünümlü kutsal nişler yapmışlardı

Ölü Gömme

Urartu´da yakarak veya yakmadan gömü yapılmaktaydı Yönetici kesim ve olasılıkla aileleri büyük kale ve merkezlerin yakınındaki çok odalı kaya mezarlarına birlikte diğerleri ise olasılıkla sosyal statülerine göre toprak altına inşa edilen oda mezarlara basit toprak mezarlara veya yakılarak urne adı verilen küplere gömülmekteydiler Merkezde Van Kalesi batıda Palu Mazgirt Altıntepe´de kuzeyde Aras Nehri´nin güney bölgesinde doğuda Sangar (İran´da Bastam´ın kuzeyi) gibi önemli merkezlerin yakınında çok odalı kaya mezarları bulunmaktadır Dilkaya Karagündüz ve Yoncatepe´de ise soyulmadan günümüze ulaşmış içinde birden çok gömü bulunan yeraltı oda mezarları incelenmiştir


Alıntı