|
|
Konu Araçları |
boris, doktor, jivago, leonidovich, pasternak |
Doktor Jivago - Boris Leonidovich Pasternak |
06-25-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Doktor Jivago - Boris Leonidovich PasternakDoktor Jivago Yazan: BORIS LEONIDOVICH PASTERNAK (1880-1960) Başlıca Karakterler YURİ'NİN AİLESİ
Moskovalı zengin bir iş adamının oğlu olan Yuri Jivago, 1889'da doğmuştur On yaşında iken annesi ölür, bir kaç sene sonra da, parasını kaybeden babası intihar eder Yuri'nin, kültürlü ve müşfik bir aile olan Gromeko'ların yanında kalması için anlaşma yapılır Aile, onu öz çocukları gibi büyütür Yuri, tıp fakültesine devam eder ve boş vakitlerinde şiir yazar Yirmi yaşlarında iken, Gromeko'ların kızları Tonya ile evlenir ve Şaşa adında bir erkek çocukları dünyaya gelir Fakat 1914'te orduya alınması ile, istikbal vâdedici hekimlik çalışmalarını bırakmağa mecbur kalır Lara Guişar da, Moskova'da oturan genç bir kızdır Bu kız ve Yuri farklı sosyal çevrelerde yetiştiklerinden ilkin yolları birleşmez Guişar, Ruslaşmış bir Fransız kadının kızıdır Kadın duldur ve bir terzi atelyesi vardır Çocuk yaşlarında iken, Komarovski adındaki bir avukat, Lara'nın huzurunu son derece bozar, önceleri, babasının bir arkadaşı olan Komarovski, sonraları annesinin âşığı olur ve daha sonra dikkatlerini Lara'ya çevirir Avukattan kurtulmak için Lara, eski bir mektep arkadaşının ebeveynleri olan Kologrivov ailesinin öteki çocuklarına özel öğretmenlik yapmağa başlar Kologrivovlar ona, ailenin bir mensubu gibi muamele ederler Kardeşi Rodion borca girdiği zaman, Lara'ya borç para verirler Hamilerinin bu cömertliğinden mahcup olan Lara, önceki âşığı Komarovski'nin, Kologrivov'lara olan borcunu ödemesini ister Komarovski bu parayı ödemek istemeyince, Lara onu öldürmeğe çalışır Bereket versin, kurşunlar Koma-rovski'ye isabet etmez, Komarovski de, bu skandali örtmek için meseleyi kapatır Lara'nın evi yakınındaki bir binada oturan ve bir demiryolu işçisinin oğlu olan Paşa Antipov adındaki bir genç, uzun zamandan beri Lara'ya âşıktır Komarovski hâdisesinden sonra dahi, Lara ile evlenmek istemekten vazgeçmemiştir Lara, onun bu teklifini kabul eder Her iki genç de öğretmendirler Evlendikten sonra, ikisi de Ural Dağlarındaki Yuriatin şehrinde öğretmenliğe başlarlar, Paşa, iyi bir öğretmen, bir idealist ve karısını düşünen bir kocadır, fakat evlilik hayatlarında bazı huzursuzluklar başgösterir Lara daha kültürlü bir aileden geldiğinden, Paşa, Lara'nın, onun yüksek sosyal mevkiine veya Komarovski ile daha önceleri geçirdiği maceraya kızdığım sandığından korkar Nihayet, bir subay olarak orduya girer Harp, bütün Rusya'yı sarmıştır Bir topçu çatışması sırasında, Paşa'nın arkadaşları onun öldüğünü sanırlar Kocasından hiç bir haber alamayan Lara, hastabakıcı olarak orduya yazılır Paşa'yı cephede bulacağını sanarak, o da cepheye gider Bu arada Jiva-go da, ön safta çarpışmış ve bir şarapnel parçası ile yaralanmıştır İyileşmesi için Jivago'yu, Meliuseievo adındaki bir köye gönderirler İyileştikten sonra, doktor olarak bu köyde kalır Orada, Paşa'nın öldüğünü sanan Lara ile tanışır İkisi, biribirlerine âşık olmak üzere iken, aralarındaki ilişkinin daha fazla gelişmemesi için Lara hastahaneden ayrılır Kısa bir zaman sonra da Jivago, Moskova'ya döner, karısı Tanya'ya ve hemen hemen hiç tanımadığı çocuğuna kavuşur Şimdi sene 1917'dir, harp bir ihtilâle dönüşmüştür Yeni rejim, Jivago'nun çalıştığı hastahaneye el koyduğu zaman, çok sayıda doktor özel hekimlik yapmak üzere hastahaneden ayrılır, fakat Jivago sosyal mesuliyet hissi duyarak hastahanede kalır Moskova muhasara altındadır, sokaklarda çatışmalar vuku bulmaktadır, açlığın zayıf düşürdüğü halk arasında da tifüs salgını baş göstermiştir Nihayet Jivago ve Tonya, şehir dışına taşınarak çiftçilik yapmağa karar verirler Tonya'nın büyük babası Krueger'in bir zamanlar büyük bir çiftliğe sahip bulunduğu ve Yuria-tin'den çok uzakta olmayan Varikino'ya yerleşirler Fakat Varikino, onlar için sakin bir yer değildir, zira zengin bir kapitalistin torunu olan Tonya'yı herkes tanır Yine de, Krueger çiftliğini yöneten Miku-litsin, onları mütereddit de olsa benimser Çok çalışarak ve gösterişsiz bir hayat sürmek suretiyle, hiç olmazsa karınlarını doyurur ve kendilerini sıcak tutarlar Jivago, boş vakitlerinde yeniden şiir yazmağa başlar Paşa ve Lara da Yuriatin'e dönerler Paşa ölmemiş, sadece yaralanmış ve esir düşmüştür Kaçtıktan sonra, Strelnikov adını takınır ve Bolşevik olmamasına rağmen, ihtilâlci kuvvetlere katılır Paşa, şimdi Yuriatin bölgesinin kumandanıdır; bölgeden karşı-ihtilâl kuvvetlerini püskürtmüş ve gayet âdil bir yönetim kurmuştur Kim olduğunu belirtmek için Lara ile muhabere etmez Lara, kızı Katenka ile birlikte bir apartman katında oturmaktadır, Paşa'mn bu kararına hürmet eder ve âdeta bir dul gibi yaşar Lara, bir gün kasabaya gittiği zaman Jivago'ya rastlar ve aralarındaki aşk yeniden canlanır Jivago, maamafih vicdan azabı içindedir: karısı Tonya'yı sever ve vicdanı ile yaptığı bir mücadeleden sonra, Lara ile ilişkisini keser Bu noktada, kader araya girer Varikino'ya giderken, Orman Kardeşliği denen bir grup Bolşevik gerillalar Jivago'yu ele geçirir Grubun doktoru öldürülmüştür ve Jivago, silâh zoru ile onun yerini almağa mecbur bırakılır Jivago, gerillalarla bir sene kaldıktan sonra kaçar Yuriatin'e döndüğü zaman, kimlikleri bilinmeyen gerillaların Varikino'yu yağma ettiklerini, fakat ailesinin sağ salim Moskova'ya gittiğini ve oradan da Fransa'ya göç ettiğini öğrenir Şimdi Lara ile tekrar ilişki kurabilir Br müddet için diğerlerinden tamamiyle tecrit edilmiş olarak başbaşa yaşarlar Maamafih, Bolşevikler güçlendikçe, hayatları tehlikeye girer Bir partili olmayan Antipov, çok güçlenmiştir ve çok şey bildiğinden, yönetimini sürdürmesi arzu edilmez Antipov, mevkiinden düşürülür ve Lara da, tevkif edilmek tehlikesi ile karşılaşır Jivago da, mülkiyet sahibi önceki bir sınıfın mensubu olduğu gibi, partizanlardan da kaçmıştır Onun da durumu tehlikelidir Bu noktada, Lara'nm önceki âşığı Komarovski araya girer Şimdi bir ölçüde nüfuz sahibi olan Komarovski, Kızılların henüz tamamiyle kontrol altına alamadıkları Siberya'ya gitmek üzeredir Eğer Jivago, Vladivostok'tan ülkeyi terketmeyi ve yurt dışındaki ailesinin yanma gitmeyi kabul ederse, Jivago ve Lara'yı beraberinde ***üreceğini söyler Jivago, bu şartlar altında hürriyetine kavuşmağa pek yanaşmak istemez ise de, Lara'nın güvenlik içinde bulunması için yapılacak başka bir şey yoktur Lara da, Jivago'nun geride kalmasına müsaade etmez Jivago ise, şayet Lara yola çıkarsa, çok kısa bir zaman sonra peşlerinden geleceğini söyler Fakat, Moskova'ya döner Sene şimdi 1922'dir ve pejmürdeleşen Jivago' nun morali bozulmuş, tıp mesleğini terketmiş ve günü gününe bulduğu işlerde çalışarak karnını doyurmağa başiamıştır Bir ara, Urallarda tanıştığı Vasia adındaki bir gencin yanında kalır Vasia, kitap kapağı desenleri yapar, Jivago'nun ara sıra yazdığı şiirlerini yayınlar Vasia ile arkadaşlığı sona erdikten sonra, babasının bir zamanlar Gromeko'nun evinde uşaklık yaptığı Marina adındaki bir kadınla nikâhsız yaşar, iki çocukları dünyaya gelir Eski çocukluk arkadaşları, Jivago'ya yardım etmek isterler Üvey kardeşi Evgraf ın yardımı ile bir hastahanede iş bulur Sene şimdi 1929'dur ve Jivago da sadece kırk yaşında Fakat sıhhati iyice bozulmaktadır Bir gün, bir tramvayda kalp krizi geçirir ve ölür Geride bıraktığı yegâne şey, önceki arkadaşları arasında elden ele dolaşmaya başlayan şiirleridir 1943'te vuku bulan hâdiseler, hikâyeyi bir adım daha ileri ***ürür Lara Jivago'dan ayrıldığı zaman hâmile idi Çocuk, Siberya'da doğdu Ülkenin büyük bir kargaşa içinde bulunduğu bu sıralarda, Lara çocuğunu bir aileye bırakmaktan başka çıkar bir yol göremez Jivago'nun ölümünden sonra, Lara da kaybolur Muhtemelen, Stalin çağında tevkif edilir ve temerküz kampında ölür Çocuğu Tanya'ya gelince, üvey annesi kendisine kötü muamele eder Ardından, dehşet saçıcı bir şekilde, üvey babası ve üvey ağabeyi, civardan geçen bir serseri tarafından öldürülür Tanya başıboş, âvâre bir hayat sürmeğe başlar, ikinci Dünya Harbi'nde, Tanya'yı cephede, çamaşırcı bir kız olarak görüyoruz Jivago'nun üvey kardeşi -ki şimdi Rus ordusunda tümgeneraldir- Tanya'yı nihayet tanır ve evlât edinir Romanın ek kısmında, «Yuri Jivago'nun Şiirleri» var Bu yirmi dört şiirin hiç biri, romandaki maceralarla ilgili değildir Ekserisinin ana fikirleri dindir ve bu şiirler, Doktor Jivago'nun kısa ve mutsuz hayatının mânasını açıklar Tenkid Doktor Jivago'nun yarattığı şiddetli tartışmalar göz önünde tutulduğu takdirde, okuyucuların bu romanı siyasî bir belgeden ziyade bir sanat eseri olarak ele almaları için seneler geçmesi gerekmektedir Esere hücum edenler de, savunanlar da kitabın, komünist devletini suçlayan bir belge olduğunu söylüyorlar Pasternak bu sayfalarda, Dahilî Harbin vahşetini, ihtilâlcilerin fanatikliğini, Lara'yı temerküz kampına gönderen mânâsız işkenceleri, Dudorov'un hapishanede «yeniden siyasî eğitimden geçirilmesini ve çok sayıda diğer hâdiseleri anlattı Maamafih, kendisine yöneltilen en ciddî itham, cemiyette açıktan açığa yürütülen işkenceleri belirtmesinden ziyade, zekâ ve ruhu baskı altma almak için ustalıkla yürütülen suçlar üzerinde durduğudur Lara, romanın bir yerinde der ki: «Kötülüğün kökü bir kimsenin kendi düşüncelerine beslediği güveni kaybetmesi idi» Başka bir ifade ile, kitlelerin kafalarını aynı kalıpta yoğurma arzusu; düşüncenin bayağılaştığı, dilin klişelerle dejenere olduğu ve insanlar arasında hakikî muhaberenin imkânsızlaştığı bir atmosfer yarattı Temerküz kampları dışında kalanlar için dahi, böyle bir atmosfer sadece mecazî olarak değil, gerçekten de öldürücü oldu Jivago, romanın bir bölümünün sonlarında, kendisinin kalp hastalığından öleceğini söyler ve bunu da; kendi neslinin içinde yaşamağa zorlandığı ruhî çatışmalara bağlar: Kalp hastalıklarının mikroskopik şekilleri, son senelerde sık sık görünmeğe başladı Bu tipik bir modern hastalık Ben, bunun sebeplerinin ahlâkî olduğunu sanıyorum Büyük bir ekseriyetimiz, daima, sistematik bir ikiyüzlülük hayatı sürüyor Her gün hissettiklerinizin aksini söylerseniz, sevmedikleriniz karşısında haysiyetinizi ayaklar altında çiğnerseniz, sıhhatinizin bundan etkilenmemesi imkânsız Sinir sistemimiz bir hayal değil, bedenimizin bir parçası, ruhumuz da boşlukta ve içimizde Bunlar tıpkı ağzımızdaki dişler gibi, tesirlerini hissettirmeksizin, sonuna kadar suistimal edilemez Innokent, hapishanede nasıl yeniden eğitimden geçtiğinizi vo olgunlaştığınızı bize anlattığınız zaman, sizi dinlemek bana ızdırap verdi Bu, bir sirk tayının, kendisini sirke nasıl alıştırdığını dinlemekten farksızdı Bu dehşetli suçlamaya rağmen, Pasternak'm, anti-komünist olmaktan ziyade gayri-siyasî bir kimse olduğu söylenebilir Jivago, Çar veya Kerenski veya Kolçak veya Batı kapitalizmi nâmına özür dilemediği gibi -eğer elinden gelse idi- nasıl bir cemiyet yaratmak isteyeceğinin ipuçlarını da vermemiştir Cemiyetin, zahirî konformite (aynı kapta yoğurulma) yaratmasının ancak dahilî gerginlikler pahasına mümkün olabileceği, sol istibdat rejimleri için olduğu kadar demokratik sol rejimler için de doğrudur ve hattâ bazan demokrasilerde de işitilir Pasternak, bir ölçüde, bütün devlet şekillerini suçluyordu Rusların, onu yıkıcı bulmalarının gerçek sebebi muhtemelen budur Eğer, kendi ülkesine hitap ederek, «Yoldaşlar, iyi niyetlisiniz, ama bazı hatâlar yapıyorsunuz,» demiş olsa idi, affedilebilirdi; ama o dedi ki: «Sizin bin senelik geleceğiniz beni ilgilendirmez; beni yalnız bırakın» Bu, affedilemeyecek bir suç Bu halde, gayesinin, siyasî bir tez yazmak değil de bir sanatkâr olarak, çağının ızdıraplarını belirtmek olduğunu söyleyen Pasternak'ı dinlemek faydalı O bize şunu demek istiyor: Asrımızın ilk otuz senesinde Rusya'da hayat böyle idi Unutmamak gerekir ki, Pasternak şahit olduğu hâdiseleri anlatıyor Jivago, Pasternak gibi, medenî ve haysiyetli bir hayat sürdürülmesine imkân sağlayan, bütün lüks unsurların, temiz zevklerin, iyi yetişmenin, hissi olmanın ve şerefli bir vicdan geliştirmenin mümkün olduğu, yukarı-orta sınıf bir ailede doğdu Ardından harp, ihtilâl ve dahilî çatışmanın üçlü dehşeti geldi Böylece, hayatın dokusu ya parçalandı veya hazin bir sakilde kabalaştı Aileler birbirlerinden ayrı düştü, dostluklar zehirlendi, insanlar her gün tevkif edilmek korkusu içinde yaşadılar Jivago otuz yaşma geldiği zaman, ümitlerini tamamiyle kaybetmiş, tıp mesleğini veya yazmayı bırakmış, tamamen başıboş, âvâre bir hayat sürmeğe başlamıştır Kırk yaşında da ölür Zahiren, hayatta mağlûp olmuştur, ama onun bu trajik hayatında müellif, Jivago'yu, mağlûbiyetinde dahi bir fatih olarak görür Her şeyden önce, haysiyetini korumasını bilmiştir Sahte mâbudlar önünde eğilmemiş, tiksindiklerini övmemiştir Onun metanetini üç şey ayakta tutmuştur İlki ve başlıcası Lara'ya olan aşkıdır İkincisi edebiyat, bilhassa şiirdi ki, mesleği tıp olmasına rağmen, gerçek hayatının işi budur Üçüncüsü de tabiat; bilhassa Jivago'nun huzura kavuştuğu ve Pasternak'a hafızalardan çıkmayan sayfalarını ilham eden Urallar Bu tezler -sanat, aşk ve güçlüklere tahammül etmek- hikâyenin ortalarına doğru takdim edilen canlı bir sembolde birleşirler; üvez ağacı Bu ağaç, Jivago'yu ele geçiren orman partizanlarının kampı civarında yetişmektedir Ağacın, kışın dahi dalları, karlı çevrede parlayan ve aç kuşları doyuran portakal rengindeki meyvalarla doludur Üvez ağacı aynı zamanda, Jivago'nun işittiği bir halk şarkısında, askerdeki sevgilisinin hasretini çeken kızın aşkının da ifadesidir Bu ağaç, Jivago için de, sevgilisini sembolize eder, ağacın beyaz dalları Lara'nm kollarını hatırlatır Nihayet hürriyetini yeniden ele geçirmek için buradan kaçtığı zaman, rehberi bu ağaçtır Bu imajlar -kar altındaki ağaç, sevilen kadın, onların ilişkilerini açıklayan şarkı ve şarkının ilham ettiği hürriyete kaçış- romanın esas mânasına çok yakın olan bir sembolde birleşirler Doktor Jivago'da çok sayıda ölüm sahnesi bulunmasına rağmen -kitabın ilk bölümü bir cenazeyi anlatır- dirilişin de imajları vardır Jivago kelimesi «yaşayan, hayatta bulunan» demektir ki, Rusların İncilinde, İsa'nın boş mezarında bir kadını karşılayan melek tarafından kullanılır: «Yaşayanı, niye ölüler arasında arıyorsun?» (Payne, Boris Pasternak'ın Uç Dünyası, s 170) Ana akıntı altındaki sakin sular gibi, kitap boyunca dinî imajlar görülür Pasternak münekkidlerin, dinî semboller üzerinde haddinden fazla durmalarından şikâyet etmiş ve bu sembolleri sadece eserinin dokusuna daha fazla yoğunluk getirmek için kullandığını söylemişti Bu, Rus edebiyatının resmî efendilerinin kulakları için söylenmiş bir özür hissini uyandırıyor; bunun için de, Pasternak'ın bu sözlerine muhtemelen pek önem vermemek gerek Jivago'nun hikâyesi, basit, aşikâr bir şekilde dinî değil Maamafih, romanın sonuna eklenen şiirler önümüze başka bir resim koyuyor Bunlardan sekiz tanesinin tezleri dindir ve kitabın son sayfasındaki şiirin son kıtası, İsa'nın dirilişini anlatıyor Bununla beraber, roman hakkındaki en iyi yorum, Yuri Ji-vago'nun şiirlerinin ilki, «Hamlet» başlıklısıdır Hatip -ki bir aktör veya Prens Hamlet veya İsa veyahut Jivago'nun kendi- bu şiirde oynayacağı dramdaki rolünü kabul eder ve dram şimdi sona erdiğinden, sahneyi terketmeğe hazırdır Perdenin nihaî mdirilişini kimse önleyemez Yapayalnızım Her tarafta iki yüzlülük Hayatı sonuna kadar yaşamak hiç de çocukça bir görev değil Bu satırlar, Pasternak'ın hayatının parolası da olabilir Yazar Bir münekkid, Boris Pasternak'm zamanımıza kadar gelmesini anormal bir hâdise diye vasıflandırdı ise de; diğerleri, onun, şu bakımdan ondokuzuncu asrın son büyük Rus yazarı olduğunu söylediler: Pasternak, kafası Çarlık Rusya'sının en-tellektüel atmosferlerinde teşekkül eden belli başlı son yazardır Sanatkâr bir ailede dünyaya gelmişti: babası Leonid Ossi-poviç Pasternak tanınmış bir portre ressamı ve annesi de, konser piyanisti idi Babası Odesalı bir Yahudi idi ve annesi de yarı-Yahudi Fakat aile Ortodoks dinini benimsemişti ve Boris, ailesinden belirli Yahudi özellikleri tevarüs etmedi Aile, ilkin mütevazi yaşıyordu, fakat Leonid tanındıkça, daha iyi bir hayat sürmeğe başladılar Pasternak'a, gençliğinde bilhassa üç kişi tesir etti: Ailenin bir dostu olan -ve Leonid'in, kitaplarını resimlendirdiği- Tolstoy; Boris'in, Tolstoy'lar vasıtasıyle tanıdığı şair Rainer Rllke; bir aile dostları ve komşuları olan kompozitör Aleksandır Scriabin Boris, Scriabin'in nüfuzu altında musiki çalıştı ise de, ondokuz yaşına geldiği zaman bir kompozitör olma ümitlerini yitirmişti Pasternak'm gençliği, 1905 İhtilâline ve Nijinski'nin, Pavlova' nın, Raspotin'in zamanlarına rastlar Üniversiteye girdiği zaman, ilkin felsefe eğitimi yapmağa başladı ise de, sonraları edebiyata döndü Bu sıralarda, kabiliyetli genç bir talebe hayatı yaşıyordu: derslerine çalıştı, basit bir hayat sürdü, ders verdi, arkadaşla-nyle mütemadiyen konuştu, tartıştı ve çağının genç öncü yazarları arasına girdi Pasternak, 1912'de, Marburg Üniversite-si'nde bir sömestir felsefe eğitimi yaptı Çocukluğunda, bacağından geçirdiği bir sakatlıktan ötürü, 1914'te orduya alınmadı Kırılmış ayağı, belki de onun hayatını kurtardı Urallardaki bir kimya fabrikasında kâtiplik işi buldu, şiirler yazdı, tercümeler yaptı ve kısa hikâyelerle uğraştı 1917'de ihtilâl patladığı zaman, Moskova'ya döndü ve Sovyet Eğitim Vekâletinde kütüphane memuru olarak çalıştı Pasternak, 1923'te evlendi, bir erkek çocuğu dünyaya geldi, boşandı, tekrar evlendi, bir kaç çocuğu daha oldu ve yazılarına devam etti 1920'lerdeki ilk tecrübî edebiyat dalgalarından sonra ülkenin kültürel atmosferi, hakikî yaratıcılığa imkân vermeyecek derecede bozuldu Lenin'in yerini Stalin almış ve bir Bizans kon-, formitesi, cemiyeti kaplamıştı Pasternak'ın arkadaşlarından bazıları kayıplara karıştılar Yesenin, 1925'te, Mayakovski de 1930' da intihar ettiler Gorki de, 1936'da şüpheli bir şekilde öldü Rusya'da şimdi bir tenkil devri başlamıştı: Pasternak'ın başlıca hâmisi Parti teoristi Bukharin, hıyanetle suçlandı ve 1938'de öldürüldü Pasternak'a bir şey yapmadılar, zira siyasî bir yazar değildi ve kendisini Batı klâsiklerini Rusçaya tercüme işine vermişti Fakat o günlerin siyasî muhtevası içinde, sadece Shakes-peare'i tercüme etmek dahi siyasî bir tutum takınmak demekti Onun bu tutumu, hiç bir tarafa bağlı olmamak istemesi diye yorumlandı Sınıf mücadelesi teoristleri indinde Pasternak, kendisini çağın büyük meselelerinden uzakta tutan bir fildişi sarayı sanatkârı idi Doktor Jivago'nun yazılmasına 1945'te başlandı Stalin'in ölümünden sonra, bir ara, doktrinel katılığın yumuşatılacağı ümidi beslendi Pasternak, eserini 1956'da, Novy Mir adındaki edebî mecmuaya takdim etti Mecmuanın yazı heyeti, otuz sayfalık hakaret edici yorumla eseri geri gönderdi Pasternak, antidemokratik olmakla, İhtilâli yanlış yorumlamakla ve Çarlık günlerine dönmek istemekle itham edildi Kendisini ümitsizliğe kaptırmayan Pasternak, kitaptaki bazı tartışmalı pasajları çıkararak, bastırmak imkânlarını aradı Bu sırada, Feltrinelli adındaki bir İtalyan komünisti ile anlaşma yapıldı, kitabın İtalyanca nüshasının basılmasına karar verildi Kitap, böylece basılmış olsa idi, Pasternak, muhtemeldir ki, kendisini zorluklar içinde bulmayacaktı Fakat Pasternak hastalandı ve gerekli tadilâtı yapamadı Kitabın, Moskova'da yayınlanması gecikiyordu Feltrinelli, elindeki orijinal müsveddeleri İtalyancaya çevirtmeğe başladı Ruslar endişeye düştüler Surkov adındaki tanınmış bir yazarı -ki Sovyet Yazarlar Derneği'nin sekreteri idi- İtalya'ya göndererek, kitabın basılmasını durdurmak istediler Feltrinelli, bir ara tereddüt etti, zira mesele gittikçe muğlaklaşıyordu, ama elinde bir şaheser bulunduğunu da biliyordu Bu sırada Pasternak'tan gelen bir mektup, Feltrinelli'nin, şahsî kararını kullanmasını istedi Bunun üzerine, Surkov'un engel olmak istemesine rağmen, Feltrinelli kitabı yayınlamağa karar verdi Kitabın İtalyanca nüshası 1957 Kasımında yayınlandı Ertesi sene de, İngilizce nüshası çıktı Pasternak önceleri, kendisini derin bir tartışma içinde bulmadı Batıdaki eleştiriciler bu kitabın, derhal, Harp ve Sulh ile mukayese edilecek ölçüde büyük bir eser olduğunu gördüler Fakat kitabın yayınlandığı tarihler, soğuk harp yılları idi, İngiliz ve Amerikan okuyucuları Doktor Jivago'yu, anti-Komünist bir belge olarak alkışlayınca, Ruslar artık kitaba sırt çevrilemeyeceğini anladılar Ardından 1958 Ekiminde, İsveç Kraliyet Akademisi, Pasternak'a Nobel Edebiyat Mükâfatını verdi Bu mükâfat, bir Rus yazarına ikinci defa olarak bahşediliyordu Bazıları, Çehov'a, Tolstoy'a ve Gorki'ye verilmeyen bu mükâfatın, Komünist inanışlarından zerresini kaybetmeyen Şolokhov'a verilmesi gerektiğini iddia ettiler Rusya'da, büyük bir protesto fırtınası koptu; Parti basını Nobel Mükâfatının siyasî düşünceler altında verildiğini iddia etti Bu baskı altında Pasternak, «yaşadığım cemiyetin, bana bahşedilen bu şerefi nasıl yorumladığını göz önünde tutarak,» Nobel mükâfatını reddetti Bu arada, Pravda ve Komsomo!, Pas-ternak'ın bir hain olduğunu söylediler ve şayet linç edilmek istemiyorsa, ülkeyi hemen terketmesini istediler Sekiz yüz Sovyet yazarı -ki Pasternak'ın kitabını okumalarına imkân yoktu-Pasternak'ın vatandaşlıktan çıkarılmasını teklif etti Pasternak'a hücum edenler arasında Şolokhov da vardı Pasternak şimdi -Galile'nin başından geçen ızdırap verici hâdiseyi hatırlatırca-sına- hatâlarını itirafa zorlandı Kruschev'e bir mektup yazan Pasternak, Rusya'da yaşamasına müsaade edilmesini rica etti Sovyet Yazarlar Birliği'nin bir üyesi olarak oturduğu ev elinden alındı, geliri kesildi ve Rusya dışında biriken milyonlarca dolar telif ücretinden yararlanamadı Üstelik hasta idi Pasternak, 1960'da ciğer kanserinden öldü ve arzusuna rağmen, dinî âyin yapılmaksızın gömüldü Düşmanlarının intikamı Pasternak'ı, ölümünden sonra da bırakmadı Aradan henüz bir kaç hafta geçmişti ki Madam Olga Ivinskaya adındaki yakın bir edebiyatçı arkadaşı aleyhine dâva açıldı Ivinskaya ve kızı, Pastemak'ın, Rusya dışındaki parasını gizlice Rusya'ya getirmekle suçlandılar Lara gibi Madam Ivinskaya da Sibirya'ya sürüldü, kızı da üç sene hapse mahkûm edildi Pastemak'ın, ölümünden önce üzerinde çalıştığı bir piyesine de el kondu Kısacası, Pastemak'ın, Komünist devletinin manzarasını çizerken haklı veya haksız olduğu konusunda bir soru kafaları kurcaladı ise de, Rus otoriteleri, hareketleri ile, bu soruyu cevaplandırdılar |
|