Sümela Manastırının İnşası Ve Efsaneleri

Sümela Manastırı bir Yunan Ortodoks manastır ve kilise kompleksidir ve tam adı Panagia Sumeladır “Panagia” o bölgedeki derenin, “Mela” da “Kara Tepe”nin Yunanca adıdır

Kilisenin MS 375-395 yılları arasında inşa edildiği sanılmaktadır Anadoluda sıkça görülen Kapadokya kilise tarzında inşa edilmiştir Kilisenin ilk kuruluşu ile manastıra dönüşümü arasında 1000 yıllık bir zaman farkı bulunmaktadır Bu dönemle ilgili kesin bir bilgi mevcut değildir Kiliseyle ilgili pek çok efsane bulunmaktadır

Kiliseyle ilgili efsaneler

Karadenizli Rumların arasında anlatılan bir efsaneye göre Atinalı Barnabas ve Sophronios isimli iki keşiş bir rüya görür ve Sümelaya doğru yola çıkarlar Burada Bakire Meryem ikonunu görürler ve bu mağarayı bir kiliseye çevirmek isterler Mağarayı daha da derine doğru kazarak ve yüzeyleri düzleştirerek ufak bir kilise inşa etmişlerdir Ardından küçük bir şapel de eklenmiştirBu kilise manastırın temelini oluşturmuştur

Yine efsaneye göre Hz İsanın havarilerinden Aziz Luka bir ikon yapmıştır ve ölümünün ardından bu ikon Atinaya gönderilmiştir Ancak Theodosius Iin hükümdarlığı esnasında ikon Atinada ayrılmak istemiştir ve melekler ikonu Trabzondaki mağaraya getirmiştir İkonun oldukça eski ve mucizevi bir yapı olduğuna inanılmaktadır

İnanışa göre manastırın ortasında kutsal bir havuz vardı ve 30-40 metre yükseklikten aşağıya dökülen suların mucize etkisi olduğuna inanılırdı Sadece Hıristiyanlar değil Müslümanlar da Meryem Ananın insanlara sağlık getirdiğine inanmaktaydı Bu nedenle yüzlerce yıl boyunca her iki dine de inananlar sağlık bulmak için buraya gelmiştir

Dik bir kayalık üzerinde bulunan Manastırda mutfaklar, öğrenci odaları, şapeller, fıskiyeler ve kütüphaneler inşa edilmiştir Manastırın eski fotoğraflarına bakıldığında tahta balkonları olduğu da görülmektedir Ancak bu balkonlar 1930 yılında çıkan yangında küle dönmüştür

Türk hükümdarlığı sonrasında Sümela

1461 yılında Sultan 2 Mehmet Trabzonu fethettikten sonra manastırda Türk tasarım ve sanatının etkisi görülmeye başlanmıştır

Bu etki şöminelerde, mutfak dolaplarında ve duvarların yapısında fark edilebilmektedir Kutsal suyun toplandığı arklar da Türk stilini yansıtmaktadır

Diğer bir Türk etkisi ise duvarlardaki boyalarda görülmektedir Duvar resimlerinde kullanılan koyu kırmızı renk 18 yüzyıl Türk mimarisinin belirgin özelliklerindendir

Düzenlenen ayinler

18 Nisan 1916dan 24 Şubat 1918e kadar süren Rus işgali sırasında Maçka civarındaki diğer manastırlar gibi bağımsız bir Pontus devleti kurmak isteyen Rum milislerin karargahı olmuş, nüfus mübadelesi ile bölgedeki Hıristiyanların Yunanistan'a gönderilmesinin ardından önemini yitirerek TC Kültür Bakanlığı tarafından yakın zamanda onarılana dek kaderine terkedilmiştir

Yunanistan'a mübadele ile göçen Karadenizli Rumlar Veria kentinde Sümela adını verdikleri yeni bir kilise inşa etmişlerdir Her yıl Ağustos ayında tıpkı geçmişte Trabzon Sümela'da yaptıkları gibi yeni manastırın çevresinde geniş katılımlı şenlikler düzenlemektedirler

2010 yılında Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin izni ile Hıristiyanlarca Meryem Ana'nın göğe yükseliş günü olarak kabul edilen ve kutsal sayılan 15 Ağustos günü 88 yıl aradan sonra ilk ayin düzenlenmiş, ayini Fener Rum Patriği Dimitri Bartholomeos yönetmiştir