İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası

İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası


Tarihçe

İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, ilk tam kadrolu konsere 1945 – 1946 yıllarında başladı Ama gerçekte İstanbul’da çok sesli müzik hareketleri çok daha önce başlamıştıİlk kez 1524’de Venedik Elçisi tarafından İstanbul’da yaşayan İtalyanlar için bir bale gösterisi düzenlenmişti 1543’de Fransa kralı i François, iki devletin imzaladığı barış antlaşmasını üç konserle kutlamak için saray orkestrasını Kanuni Sultan Süleyman’a göndermişti Bu gibi olaylar dışında ilk Türk orkestrası ise, Sultan müzikçilerinden oluşturulan ve başına şef Manguel’in getirildiği toplulukla başladı Daha sonra Viyana’dan çağrılan, ünlü İtalyan Opera bestecisi Gaetano Donizetti’nin kardeşi Guiseppe Donizetti ( 1788-1856), 1827’de Muzika-i Hümayun adı verilen orkestranın gerçek kurucusu oldu Donizetti orkestrayı 28 yıl, ölümüne kadar yöneterek İstanbul Senfoni Orkestrası'’ın temelini atmıştır

Padişah tarafından Paşa ünvanı ile ödüllendirilen Donizetti’den sonra yine İtalyan şefler görevlendirildi : Angelo Mariani, Pisani, Callisto Guatelli(Paşa) Orkestrayı yöneten ilk Türk şef ise orkestranın flütçülerinden Saffet Atabinen (1858-1939) oldu Saffet Bey saray orkestrasını dışardan elemanlar alarak genişletti ve Viyana klasiklerini seslendirdi Osman Zeki Bey zamanında ise orkestra 17 Aralık 1917 ile 31 Ocak 1918 günleri arasında ilk kez yurtdışı turnesine çıkarak Viyana, Berlin, Dresden, Münih, Budapeşte ve Sofya’da Beethoven’ın Eroica Senfonisi, Wagner’in Parsifal Prelüdü ve Weber’in Oberon Uvertürü programını başarıyla çalmış ve dönüşünde Union Française’de halk huzurunda ilk konserlerine başlamıştı

Cumhuriyet’in ilanından sonra Muzika-i Hümayun 1924 yılında Ankara’ya alındı; orkestraya Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası, bandoya ise Riyaset-i Cumhur Armoni Mızıkası adı verildi ve içerdiği Fasıl Heyeti kaldırıldı Günümüzdeki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın çekirdeği olan Müzika-i Hümayun’dan geri kalanlar ise İstanbul’da küçük oda müziği konserlerini sürdürdü

1931 yılında ilk kez yabancı bir uzman, Avusturyalı besteci ve öğretmen Prof Joseph Marx ( 1882-1964) çağrıldı Bu arada konservatuarda armoni dersleri veren Hasan Ferit Alnar ve Cemal Reşit Rey, aralarına Bülent Tarcan, İzzet Nezih Albayrak, Ömer Refik Yaltkaya ve besteci Adnan Saygun’un da katılmasıyla çoğunluğunu amatör müzikçi ve öğrencilerin oluşturduğu orkestra ile konserler düzenliyorlardı

1930’lu yıllarda ünlü solistleri davet eden bir orkestra durumuna geldiler Jascha Heifetz’in İstanbul’a gelmesinden sonra, Fransız piyanist Alfred Cortot ile ünlü kemancı Zino Francescatti de Cemal Reşit’in yönetiminde Tepebaşı Tiyatrosunda konserler verdiler 1943 yılında verdikleri bir konseri izleyen Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün “Borular nerede?” sorusunun üstüne, İstanbul Belediye Konservatuarı’na bağlı İstanbul Şehir Orkestrası’nın kurulması hız kazandı İsmet İnönü, her türlü yardımı alan Ankara Orkestrası’nda her zaman gördüğü üflemeli çalgıları kastetmişti
İstanbul Şehir Orkestrası ile ilk konserini Cemal Reşit Rey yönetiminde, 13 Aralık 1945 Perşembe günü Beyoğlu’ndaki Saray Sineması’nda verdi Programda Beethoven’ın Egmont Uvertürü, Bizet’in No1 L’Arlesienne Süiti ve César Frank’ın Re Minör Senfonisi yer alıyordu Özellikle Franck’ın dev senfonisi çok güç olamasına karşın büyük bir ustalıkla çalınmış, böyle bie eserle ilk konserini veren orkestra ve şefi büyük başarı kazanmıştı İleride, yıllar sonra bile bu başarı hatırlanacak, orkestra 1960’lı yıllarda eski gücünü kaybetme tehlikesiyle karşılaşınca bu örnek gösterilecekti Mali gücü çok kısıtlı olan orkestra 1940’lardan önce de konserlerini sinema salonlarında, provalarını Tepebaşı’ndaki konservatuarın çatı katında, ya da kömürlüğünde gerçekleştiriliyordu Bu arada Barbaros İlkokulu’nun müsamere salonunda da çalışan orkestraya Alman Lisesi’nin Türk müdiresi okulun müzik salonunu veriyor, Cortot, Thibaut, Prihoda, Cassado, Iturbi, Kempff gibi sanatçılarla provalar orada yapılıyordu Ancak 19 Kasım 1949’da açılan İstanbul Radyosu, büyük stüdyosunu İstanbul Şehir Orkestrası’na açınca, 1950’den sonra topluluk biraz rahatladı Ayrıca aynı kadro İstanbul Radyosu Senfoni Orkestrası adıyla hem yayınlara katılıyor, hem de haftalık konserlerini hazırlayabiliyordu

1960’da İstanbul Şehir Operası’nın açılmasıyla İstanbul Şehir Orkestrası üyeleri o yıllarda daha da yoğun bir çalışma temposu içine girmiş, Radyoevi - Konser Salonu – Opera üçgeni arasıdaki trafik artmıştır Provalarını İstanbul Radyosu’nda yapan orkestranın çalgıları Radyoevinde durmakta, her konser için Şan Sineması’na taşınmakta, ayrıca haftada 9 kez operaya götürülmekteydi O yıllarda düzenli olarak iki haftada bir, Pazar sabahları konser veren İstanbul Şehir Orkestrası, Belediye Konservatuarı’nın diploma konkurunda da genç mezunlara eşlik etmekteydi 1963 ve 1965 yılları Ocak aylarında, İsmet İnönü’nün de izlediği ve sanatçıları tek tek tebrik ettiği iki Ankara konseri gerçekleştirilmiş, şef Cemal Reşit Rey ilk konserde, “ İşte borular Paşam!” cevabını verebilmiştir

Ancak o yıllarda Belediye Konservatuarı’nın keman ve piyano dallarından başka sınıflara öğrenciler ilgi göstermediğinden, yaşlanan orkestra üyelerinin yerini genç mezunlar alamamakta, hafif müzik orkestralarının cazip ücretlerle gençleri kapmaları problemler doğurmaktaydı

İstanbul Şehir Orkestrası’nın bütçesinin, Ankara’daki Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’ndan altı kat az olması, Şan Sineması’na her konser için 1000 lira ödeyen ve zaten borç içinde yüzen Belediye’nin maaşlarla diğer masrafları karşılayabilmesinde çeşitli problemler yaratmaktaydı O yıllarda İstanbul Şehir Orkestrası’nın devlete bağlanması için pek çok yollar araştırılmış, Milli Eğitim Bakanlığı nezdinde girişimlerde bulunulmuştur Hatta Ankara konserlerinin bir nedeni de İstanbul Şehir Orkestrası’nın kalitesini göstererek bu yardıma hak kazandığı ıspatlamaktı

10 yıl süreyle Şan Sineması’ndaki iki haftada bir olmak üzere konserlerini sürdüren İstanbul Şehir Orkestrası, 1969’da İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin kuruluşuyla 27 üyesi bu kuruma ve Devlet Tiyatrosu’na geçmesiyle zayıfladı 1968’de de şef Cemal Reşit Rey’in hastalığından sonra, yaş haddi nedeniyle emekliye sevkedilmesiyle orkestra Demirhan Altuğ ve konuk şeflerce yönetildi 12 Nisan 1969’da İstanbul Kültür Sarayı adıyla açılan opera, İstanbul Şehir Orkestrası’nın müzikçilerine daha yüksek ücretler ödeyerek kendine çekmişti

İstanbul Şehir Orkestrası 1969-1970 mevsiminin ilk konserini 13 Ekim 1969’da yine Şan Sineması’ nda Demirhan Altuğ yönetiminde gerçekleştirmiş, Spor ve Sergi Sarayı karşısındaki, Belediyeye ait Sümerbank pavyonu restore edilmek üzere orkestraya verilmesine karşın, onarımı bitince Şehir Tiyatrosu’na verilmiştiBu arada Şehir Operası Müdür Yardımcısı Turgut Boztepe Sakarya Milletvekili olmuş, 1969 yılı Aralık ayında Meclise, Şehir Orkestrası’nın dağılmasını önlemek üzere bir kanun teklifi sunmuş, müzikçilere de Devlet Opera ve Tiyatrosu santçılarına verilen ücretin ödenmesini önermişti İstanbul Şehir Orkestrası’nın devlete bağlanması çalışmaları da o yıllarda yine sonuçsuz kaldı

1970 yılında 15 konser verebilen orkestranın 69 kişilik kadrosunda ise 1971 yılında 12 boş kadro olmasına karşın bunları mali güçlükler nedeniyle dolduramamıştı O yıl Radyoevi’nde prova yapmak da güçleşmiş, Ankara CSO şefine ayda 36000-TL ödenirken İstanbul Şehir Orkestrası’na sürekli bir asıl şef temin edilememişti 1969’da 10 konsere gelen 6645 dinleyici sayısı, 1970’de %45 eksiğiyle 3554’e düşmüştü 27 Kasım 1970’de İstanbul Kültür Sarayı’nın yanması ise, hiç olmazsa provalarını bu binada yapmak üzere uğraşan İstanbul Şehir Orkestrası’nı daha da zor duruma soktu Şehir Orkestrası 1972 Mayıs ayında ise yaşlanan 15 üyesinin daha ayrılması sonucunda 35 kişi kalmış, tümüyle dağılma tehlikesi başgöstermişti
Ancak o yıl, nihayet Devlet Bakanlığı İstanbul Şehir Orkestrası’na yardım elini uzatmış, orkestra 52 kişilik kadro oluşturarak İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası(İDSO) adını almış, yönetimine Ankara’dan CSO’nun eski müdürü Mükerrem Berk gönderilmişti İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, GE Lessing yönetiminde ve çellist Reşit Erzin’in solistliğiyle İstanbul Teknik Üniversitesi, Maçka Maden Fakültesi salonunda 18 Kasım 1972 günü ilk konserini vermiştir

Orkestra Şefi

EROL ERDİNÇ - Şef
İstanbul Devlet Senfoni orkestrası’nın şefi olan Erol Erdinç, Türkiye’deki orkestraların yanısıra, Avrupa, ABD ve Güney Amerika’da konuk şef olarak çok sayıda konser yönetmiştir

Müziğe küçük yaşta başlayan Erol Erdinç, Ankara Devlet Konservatuarı’na girerek Saygun, Akses ve Usmanbaş ile çalışmış, konservatuarı bitirdikten sonra Fransız Devlet bursuyla Paris’te Ecole Normale de Musique’te öğrenimini tamamlamıştır Nadia Boulanger, P Petit ve P Portier ile kompozisyon çalışan sanatçımız, Jean Martinon ve Pierre Darvaux gibi ünlülerin orkestra şefliği öğrencisi olmuştur

Erol Erdinç’in konuk şef olarak yönettiği orkestralar şöyle sıralanabilir: Radio Difusion Portugaise, South Florida Senfoni, Porto Senfoni, Parana Senfoni, St Paulo Senfoni, Minas Gerais Filarmoni, Arjantin Devlet Senfoni, Santa Rosa Senfoni, Azerbaycan Devlet Senfoni, Saintes Festival, Rio de Jenerio Pro-Musica Senfoni, Meksika National Senfoni, İtalya San Remo Senfoni
Genelde İstanbul Devlet Senfoni Orkestrasıyla eşlik ettiği ünlü solistlerden bazıları ise şöyledir: Hudacek, Berman, Klimov, Benda, Kulka, Nara, Taillon, Johansen, Volondat, Yablonski, Costa Castiolis

Sanatçımızın katkı getiren çalışmaları arasında Türk bestecilerinin yazdığı yapıtların ilk seslendirilişi vardır: Çetin Işıközlü’nün “Ağrı Dağı Efsanesi” (1989) ve iki piyano için “Konçerto”su (1993); Kemal Sünder’in “4 Senfoni”si (1993); Celina Kohen de Scher’in “Viyolonsel Konçertosu”, (Brezilya 1991); İpek Tongur’un yaylılar için “Prelüd”ü (1992); Erol Erdinç’in “Senfonik Bölüm”ü (1985); Nazife Güran’ın soprano ve orkestra için “Mehlika Sultan”ı (1993) bu katkılar arasında bulunmaktadır

Aynı zamanda piyanist olan sanatçımız, Fransa 2 Kanal’da Türk Müziği’ne ilişkin piyano örneklendirmeli programlar yapmıştır Erdinç, Fransa’daki Saintes Müzik Festivali’nde Maurice Ohana’nın “L’office des Oracles“ adlı yapıtının orkestrayla dünya prömiyerini de gerçekleştirmiştir Bu performans, Fransa-Musique’te yayınlanmış, başarı kazanmıştır

İlgi alanı içinde caz müziği de bulunan Erdinç, piyanist kimliğiyle orkestra eşlikli caz yapıtları seslendirmektedir Bestecilik çalışmaları kapsamında ise şu yapıtlarıyla müzik yaşamımıza katkıda bulunmuştur

ORKESTRA ŞEFİ
♦ Erol ERDİNÇ

KONSERMAİSTER SANATÇILARI
♦ Şafak TANYEL (Konsertmaister Yard)
♦ Ayşe BÖLÜKBAŞI (Konsertmaister Yard)

KEMAN SANATÇILARI
♦ Mürüvvet ŞAHİN (2Keman Grup Şef Yrd)
♦ Betül BOZOK KIR (1 Keman Üyesi)
♦ E Nihal DEMiRHAN (1 Keman Üyesi)
♦ Serap DEMİREL (1 Keman Üyesi)
♦ Nurgül AKTAŞ (1 Keman Üyesi)
♦ Mine DİNÇER
♦ Gilda ASSA
♦ Metin ÖZTAN
♦ Ali İhsan ÜNAL
♦ Okan ŞAMİL
♦ Ercan ERDİNÇ
♦ Nilgün LÜ
♦ İffet TUNALI
♦ Gülten ÇAPAN
♦ Gülnur KIZILÇAY
♦ Perran AKPINARLI
♦ Hülya ÖZALAŞAR
♦ Kenan AYDIN
♦ Mesut ÇINAR
♦ Tomris UĞUR
♦ Ülkü KOPER
♦ Murat GÜROL
♦ Leyla BERK
♦ Aycan KÜÇÜKÖZKAN
♦ Kemal YEŞİL
♦ Levent YALAZ
♦ Seda HOŞSES

VİYOLA SANATÇILARI
♦ Ersin PAMUKÇU (Viyola Grup Şef Yard)
♦ Hakkı ÇAKAR
♦ Türkmen GÜNER
♦ İbrahim MUSLU
♦ İsmail TEMEL
♦ Selçuk KUNDAKÇI
♦ Tuncer ÖZPAY
♦ Mehmet AKKAL
♦ Çimen ÇAKAR
♦ Tuba ÖZKAN
♦ Sine SEZER URMAN

VİYOLONSEL SANATÇILARI
♦ Hakkı ÖZTÜRK (Çello Solisti)
♦ Ali Arslan KIZILÇAY
♦ Alp ALTINER
♦ Suzan ALTINER
♦ Sami ÖZTOP
♦ Kent METE
♦ Murat BERK
♦ Zeynep METE
♦ Pınar DURUK
♦ Mine CANGAL
♦ Funda KASNAK

KONTRABAS SANATÇILARI
♦ Engin TİTİZ (Kontrabas Grup Şefi)
♦ Yaz BALTACIGİL (Kontrabas Grup Şef Yard)
♦ Hüsamettin DEMİRAY
♦ İbrahim TUNCA
♦ Erol AKALIN
♦ Mustafa PERİN
♦ Nevra ALTINIŞIK

FLÜT SANATÇILARI
♦ Günay YETİZ (Flüt Grup Şefi)
♦ Celal KARA
♦ Aydın BÜKE
♦ Rengin ÜLKER
♦ Murat DOĞUDUYAL
♦ Bülent EVCİL

OBUA SANATÇILARI
♦ Mehmet Emin ÖZİSTEK (Obua Grup Şefi)
♦ Gülşen NEĞİZ (Obua Grup Şef Yard)
♦ Hülya BİROL
♦ Damla TUNCER ALİYEV
♦ Sezai KOCABIYIK

KORNO SANATÇILARI
♦ Hüseyin ÇOŞKUN (Korno Grup Şefi)
♦ Ertuğrul KÖSE (Korno Grup Şef Yard)
♦ Alaaddin YOĞURTÇU
♦ Sadi BARUH
♦ Burak ÇAĞMAN

KLARİNET SANATÇILARI
♦ Ayşegül KİRMANOĞLU (Klarinet Grup Şefi)
♦ Cevdet TOKUŞOĞLU (Klarinet Grup Şef Yard)
♦ Serdar KALAFATOĞLU
♦ Ahmet KARA

FAGOT SANATÇILARI
♦ Rafet KAZIL (Fagot Grup Şefi)
♦ Süleyman ALNITEMİZ (Fagot Grup Şef Yard)
♦ İ Nüvit HAS
♦ Recep GÜMÜŞ

TROMPET SANATÇILARI
♦ Sükan TANGÜNER (Trompet Grup Şefi)
♦ Şenova ÜLKER (Trompet Grup Şef Yard)
♦ Rasim Eser ÇAPAN
♦ Mücahit AKYUNAK

TROMBON SANATÇILARI
♦ Levent ÇOKER (Trombon Grup Şefi)
♦ Murat KİRMANOĞLU (Trombon Grup Şef Yard)
♦ Nurettin IRMAK
♦ Hakkı ŞAKÜL

TİMPANİ – BATERİ SANATÇILARI
♦ Yücel BERRAK (Timpani Grup Şef Yard)
♦ M Cezmi BAŞEĞMEZ (Bateri Sanatçısı)
♦ Bülent DAVRAN (Bateri Sanatçısı)
♦ Orhan TOPÇUOĞLU (Bateri Sanatçısı)
♦ Ayşegül GÜVENÇ (Timpani Sanatçısı)

TUBA SANATÇISI
♦ Nihat ÖZKİLİZMAN

ARP SANATÇISI
♦ Sevin BERK (Arp Grup Şefi)

PİYANO SANATÇISI
♦ Ayşe Nil MENTEŞ

♦ Ali TOZAN (Akordör)
♦ Uğur KARUL (Akordör)

♦ Neşe Muştu FALAKALI (Notist)



İletişim

İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası Müdürlüğü
Tel: (0212) 243 10 68 - 292 92 75
Faks: (0212) 251 05 07
E-mail: idso@ttnet<img src="images/smilies/f...nlineimg" />tr
Adres: Atatürk Kültür Merkezi Taksim-İSTANBUL

İstanbul'un müzik yaşamında önemli bir yeri olan ve besteci Cemal Reşit Rey'in yönetiminde 1945'te kurulan İstanbul Belediyesi Şehir Orkestrası, 1972 yılında Kültür Bakanlığına bağlanarak İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası adını aldı

Kadrosu, Orkestra Şefi Prof GE Lessing ve Müdür Mükerrem Berk döneminde kısa zamanda tamamlanarak düzenli konserler verilmesi sağlandı Daha sonraki yıllarda yurtiçi turnelerin yanı sıra İstanbul, Ankara, Bratislavya ve Patras uluslararası festivallerindeki konserler gerçekleştirildi

Orkestra Anatole Fistoulari, Aaron Copland, Mircea Basarab, Ionescu Galati, Tadeusz Strugala, Alexander Schwinck, Vladimir Fedoseev, Erich Bergel, Jean Perrisson, Cemal Reşit Rey, Hikmet Şimşek, Gürer Aykal, Rengim Gökmen, Demirhan Altuğ ve daha birçok ünlü şef yönetiminde; Igor Oistrakh, Andre Navara, Leonid Kogan, Vaclav Hudecek, Tedd Joselson, Heinrich Schiff, Yehudi Menuhin, Luciano Pavorotti, Jean Piere Rampal, Sabine Meyer, Gidon Kremer, James Tocco, Lazar Berman, Natalia Gutman, İdil Biret, Suna Kan, Ayşegül Sarıca, Ayla Erduran, Verda Erman, Leyla Gencer gibi solistler eşlik etti Güher Pekinel, Süher Pekinel, Gülşen Tatu, Meral Güneyman ve Arın Karamürsel'in solistliğini ve Erol Erdinç'in de daimi şefliğini yaptığı 113 sanatçıdan oluşan İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası, Türk bestecilerinin eserlerinin bir çoğunu ilk kez seslendirmiş, radyo ve televizyon programları yapmıştır
Türk sanat ve kültürünü yurt dışında tanıtımı için son yıllarda İspanya (1990 - 1993), İtalya, Yugoslavya, Çekoslovakya, Avusturya, Yunanistan ve ABD'nin Memphis kentinde açılan "Muhteşem Süleyman Sergisi" (1992) sırasında iki konser vermiştir 1993'de Münih'te yapılan "Eropa Musicale " festivalinde Türkiye'yi temsil etmiştir