Amedeo Avogadro - Gay-Lussac Yasası - Avogadro Varsayımı Doğrumu - Gram Molekül Ağırlığı

AVOGADRO, AMEDEO (1776 1856)




Kont Amedeo Avogadro Torino'da doğdu ve yaşamının büyük bir bölümünü orada geçirdi

Fen bilimlerine büyük ilgi duymasına karşın, ailesinde hukukçuluk bir gelenek haline geldiği için, hukuk okudu 1796'da mezun olduktan sonra, kısmen de olsa mesleğini sürdürdü

Fizikle ciddi olarak ilgilenmesi 1800 yılına rastlar 1809'da Vercelli'de fizik profesörü oldu İdeal gazların hacimleriyle ilgili tezini orada geliştirdi 1820 ve 1850 yılları arasında Torino üniversitesinde Fizik kürsüsüne başkanlık etti ve özgül ısı, sıcaklıkla genleşme ve maddenin elektriksel özellikleri ile ilgili araştırmaları yönetti

Avogadro'nun yayınlanmış olan çalışmaları arasında en önemlisi, dört ciltlik bir fizik ders kitabı olan Fisica dei corpi ponderabili'dir (1837-1841)

Avogadro'nun ünü, eşit hacimdeki gazların aynı sıcaklık ve basınç koşulları altında aynı sayıda MOLEKÜL içerdiği yolundaki varsayımına dayanır Bu öneri, Gay-Lussac'ın birleşen gazların hacimlerinin birbirleriyle ve yeni bileşikle orantılı olduğunu bulmasından sonra, yani 1811'de, Fransa'da Journal de Physigue'de yayınlandı

Gay-Lussac yasası ile birlikte ele alındığında Avogadro'nun varsayımı, gazların molekül formülünü ve atom ağırlığını deneysel yollarla saptamaya yarayabilirdi Ne var ki, Avogadro'nun tezi, deneysel bulgularla desteklenmediğinden, pek ilgi görmedi Avogadro, ayrıca HİDROJEN ve OKSİJEN gibi bazı yalın gazların bir değil, iki atomlu moleküllerden oluşabileceğini ileri sürdü Ancak öneri, John DALTON un atomların «bölünmezliğine ilişkin, o zaman geçerli olan kuramıyla çelişiyordu Avogadro, bu konuyla ve daha az özgün olan öteki kimyasal araştırmalarıyla ilgili bulgularını yayınlamayı sürdürdü

Avogadro'nun varsayımının doğruluğu, ölümünden sonra, 1860'da Stanislao Cannizzaro'nun onun çalışmalarına dayanarak, bir atom ağırlıkları sistemi önermesiyle ortaya çıktı Yalın gazların molekül yapısıyla ilgili düşüncesinin de doğru olduğu kanıtlandı

Avogadro'nun varsayımı, «gram-molekül ağırlığı» kavramına (bir maddenin kütlesinin, gram olarak Ölçülebilen molekül ağırlığı cinsinden değeri) ve bir maddenin bir molekül-gram ağırlığındaki molekül sayısını belirten «Avogadro Sayısı» kavramına yol açtı N harfi ile gösterilen Avogadro Sayısı, 1941 yılında RT Birge tarafından 6,02486 x 10 üzeri 23 olarak saptanmıştır

Moleküllerinin hacmi yüzünden, gerçek gazlar, Avogadro'nun varsayımına tam olarak uymazlar Bununla birlikte, çok yüksek basınçlar dışında, aradaki fark önemsizdir

Adı kısaca Avogadro olarak yazılan İtalyan bilim adamının hem ünvanı hem de tam ismi yazılınca oldukça uzun bir yer tutar:

Quaregna ve Cerreto Kontu Lorenzo Romano Amedeo Carlo Avogadro

Kendi adıyla anılan bu yasanın yaklaşık 50 yıl sonra kabul görmesi Avogadro’nun aşırı utangaç olmasıyla da ilgilidirYalnız başına çalışıyorduMeslektaşları ile az yazışır ve çok az sayıda bildiri yayınlardıBilimsel toplantılara ise hiç katılmıyordu

Avogadro sayısı,bir maddenin 1 molekül-gramında bulunan molekül miktarıdırDeğeri 6,02 x 10 üzeri 23 olarak gösterilirBu sayı muazzam derecede büyüktürGöz önüne getirebilmek için pratik benzetmelere gerek duyulur

Bu sayı,ABD’ni 14,5 km kalınlığında patlamış mısırla kaplamak için gereken mısır tanesi sayısı kadardırVeya Pasifik Okyanusu’nun tüm suyunu dolduracak bardak sayısına eşittirYa da düzgünce istiflendiğinde Yerküre’yi 322 kmkalınlığında bir tabaka halinde kaplayabilecek meşrubat kutusu sayısı kadardır Şöyle bir örnek daha verilebilir:Aynı sayıda Amerikan senti, Yerküre’deki her insanı dolar trilyoneri yapmaya yeter

Lise yıllarında fizik ve kimya okumuş olan herkes Amedeo Avogadro’nun adını bilir Zira o, “aynı basınç ve sıcaklıkta, eşit hacimdeki gazlar eşit sayıda molekül içerir” şeklinde özetlenebilecek olan “Avogadro Yasası”nı keşfeden ve bir gramda bulunan molekül sayısını ifade eden 60248 X10^23 rakamını yani “Avogadro Sayısı”nı bulan kişidir
1776 yılında, İtalya’nın Torino Kenti’nde doğan ünlü fizik ve kimya bilim adamı Amedeo Avogadro, aile geleneğini sürdürerek önce hukuk ve felsefe öğrenimi yaptı; 1789’da felsefe, 1792’de hukuk felsefesi diplomasını, birkaç yıl sonra da din hukukundan doktarasını aldı Fakat çok geçmeden doğa bilimlerine ve fen bilimlerine duyduğu ilgi onu yoğun bir kendi kendine eğitim faaliyeti yapmaya yöneltti


1800-1805 yılları arasında matematik ve fizik okudu Bu sayede 1809’da Vercelli Kraliyet Koleji’nde matematik ve fizik eğitmenliği yapan Amedeo Avogadro, 1821’de Torino Üniversitesi’nde yüksek fizik profesörü oldu Donna Felicita Mezzi ile evliliğinden altı çocuğu oldu


Amedeo Avogadro, kendinden iki yıl önce gazların bileşimi hakkında bazı önemli kanunları bulan Gay Lussac’ın çalışmalarından yararlandı ve Lussac Kanunları’nı molekül teorisine uyguladı Atom ile molekül arasındaki ayrımı da ilk kez farkeden ve buna işaret eden Avogadro, 1856’da öldüğünde fizik ve kimya bilimlerine ve özellikle de Molekül Teorisi’ne yaşamsal önemde katkılarda bulunmuştu


Ünlü İtalyan bilim adamı Avogadro, 80 yaşında dünyaya gözlerini yumduğunda bilim dünyası, onun bilimsel katkılarının büyük öneminin farkına henüz varmamıştı Onun bilimsel katkılarının büyüklüğünü ortaya çıkarmak bir başka İtalyan kimyacısı olan Cannizzaro’ya düştü


1860 yılında yapılan bir bilimsel toplantının ardından, Avogadro’nun kimya alanında oynadığı büyük rol, tüm bilim dünyası tarafından kabul edildi Avogadro’nun kendi adıyla anılan yasa ve sayı olmasaydı, kimya ve fiziğin bugünkü gelişkinlik düzeyine ulaşması düşünelemezdi En önemli yapıtı; “Cisimlerin Temel Moleküllerinin Bağıl Kütlelerini ve Bileşimlere Katılma Oranlarını Belirleme Yöntemi Üzerine Bir Deneme”dir