Bilgi Çevre Kirliliğine Sebep Olan Etkenler Ve Çözüm Yolları Nelerdir?

Çevre kirliliğine sebep olan etkenler ve çözüm yolları nelerdir?

Çevre ve Sağlığımız:Bütün canlıların uyum içinde yaşadıkları alana doğal çevre denir Tabiattaki bütün canlılar çevremizdeki diğer varlıklarla uyum içinde hayatlarını devam ettirirler Canlılar ile canlı varlıklar arasında canlılar ile cansız varlıklar arasında bir madde alış-verişi ilişkisi ve uyumu mevcuttur

Örneğin,ormanlarda tüm bitki,hayvan ve mikroskobik canlılar uyum içinde yaşarÇevreyi oluşturan canlı halkalardan birinin yok olması,diğer canlıların olumsuz etkilenmesine neden olur(Besin zinciri)

Örneğin,ormanların yok olmasının çevreye çeşitli etkileri vardır;

* Ormanda yaşayan canlı türleri yok olur

* Hava kirliliği artar

* Yağışlar azalır

* Erezyon artar

İnsanların Çevreye Etkileri

Kullandığımız yakıtlardan kül ve zehirli gaz gibi atıklar açığa çıkar Baca ve egzozlardan çıkan zehirli gazların birleşmesi sonucu asit yağmurları oluşur

Asit yağmurları temas ettiği bitki örtüsünün yok olmasına,insanlarda deri ve akciğer hastalıklarına neden olur Çevre kirliliğini azaltmak için yüksek kalorili,kül ve zehirli gaz çıkışı az olan yakıtlar kullanılmalıdır(doğal gaz,taş kömürü)Deniz kazaları ile denize dökülen petrol,su üzerine yayılır Su üzerine yayılan petrol kısa sürede temizlenmediğinde suyun güneş ışığı ve hava ile temasının kesilmesine neden olur Bu olay suda yaşayan canlıları olumsuz etkiler

Atık Çeşitleri

Çevreye atılan ve doğal dengeyi bozan zararlı maddelere atık denir

Kağıt,bitki kalıntıları,sofra artığı,hayvan leşleri ve doğal gübre gibi organik (canlı kökenli) atıklar mikroorganizmalar tarafından parçalanarak yeniden tabiata kazandırılır Fakat bu atıklar,çevreye atıldığında mikropların üremesine de uygun ortam oluşur

Cam şişe,teneke kutu,petrol,plastik,pet şişe,deterjan,tarım ilacı ve pil gibi maddeler tabiatta kalıcı kirliliğe neden olur

Kalıcı kirliliğe neden olan atık maddelerin rasgele çevreye atılmaması ve sanayide yeniden kullanımı sağlanmalıdır Cam,kağıt,teneke,pil ve plastik sanayide yeniden kullanılır

Kirlilikten Etkilenenler

Su

Hava

Toprak

Kirleten Kaynaklar

Zehirli Maddeler

Radyoaktif Maddeler

Petrol Ve Petrol Ürünleri

Evsel Ve Kentsel Atıklar

Endüstriyel Atıklar

Gürültü

1-) Suyun Canlılar İçin Önemi

Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için suya ihtiyaçları vardır Hücrenin büyük bir bölümü (2/3) sudan meydana gelmiştir Hücrede meydana gelen biyokimyasal olaylar için su gereklidir Ayrıca dünyanın ¾ ü suyla kaplıdır Bu suların ancak %0,003 ü içilecek niteliktedir İçilecek su kaynakları,yer yüzü suları/baraj,göl,gölet) ve yer altı suları (kaynar,artezyenler)dır

Su Kirliliğinin Sebepleri

Endüstriyel kuruluşlarca bırakılan artıklar (petrol, boya, deterjan, ağır metaller, kanalizasyon)

Tarımda kullanılan zehirler ve fazla kullanılan gübreler

Hayvansal ve evsel artıklar

Sulara bırakılan kurşun,civa

Lağımların sulara karışması

Su Kirliliğinin Önlenmesi

Arıtma tesisleri kurulmalı ve özenle işletilmeli

Belirli yerlerde nüfus artışının önüne geçilmeli

İnsanlar bilinçlendirilmeli

Su kaynaklarının korunması için iyi politikalar geliştirilmeli,plan ve programlar yapılmalı

Hava ve toprak kirliliğine sebep olan faktörler ortadan kaldırılmalıdır

2-) Havanın Canlılar İçin Önemi

Hava,canlılar için vazgeçilmez bir ihtiyaçtır Özellikle havada bulunan oksijen canlılarda besinlerin yıkımında rol oynadığından çok önemlidir

Havada bulunan gazların;

%78 i Azot

%21 i Oksijen

%1 i Diğer gazlardan oluşur

Hava Kirliliği Ve İnsan Sağlığına Etkileri

Hava kirliliğine sebep olan etkenler şunlardır;

Sanayiden çevreye bırakılan gazlar

Araçların egzosundan çıkan gazlar

Fosil yakıtlardan (petrol,kömür vs)çıkan gazlar

Fosil yakıtların yanması sonucu ortaya çıkan karbondioksit, azot oksitleri,kükürt oksitleri asit yağmurlarına neden olur

Hava kirliliğinin zararları bitki,hayvan ve insanlara daha fazladır

İnsanlarda hava kirliliği;

Solunum yolu rahatsızlıkları

Astım-bronşite

Vücudun savunma mekanizmasının zayıflamasına neden olur

Hava Krililiğinin Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

Hava kirliliğinin en önemli nedenlerinden olan fosil yakıtlar olabildiğince az kullanılmalı Bunun yerine doğalgaz, güneş enerjisi, jeotermal enerji vb enerjilerin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır

Karayolu taşımacılığı yerine demiryolu ve deniz taşımacılığına ağırlık verilmelidirBüyük kentlerde toplu taşıma hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır Böylece otomobil egzoslarının neden oılduğu kirlilik azaltılabilir

Sanayi kuruluşlarının atıklarını havaya vermeleri önlenmelidir

Yeşil alanlar arttırılmalı, orman yangınları önlenmelidir

Ozon tabakasına zarar veren maddeler kullanılmalıdır

Toprağın Canlılar İçin Önemi

Yeryüzünün en üst tabakasını oluşturan örtüye toprak denir Toprak tüm canlıların besin ve hayat kaynağıdır Bitkiler;insan ve hayvanların,toprakta bitkilerin besin kaynağıdır Çünkü bitkiler ihtiyaç duyduğu inorganik besin ve suyu topraktan alırlar Toprağın canlılara sağladığı faydalardan biri de yer altı sularının süzülerek canlıların kullanabileceği hale getirilmesidir(doğal arıtma)

Toprak Kirliliği

Toprak kirliliğine neden olan başlıca etmenler;

Ev, iş yeri ve hastahane atıkları,

Radyoaktif atıkla

Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları,

Gereksiz yere ve aşırı miktarda yapay gübre, tarım ilacı vb kullanılması

Tarımda gereksiz yere ya da aşırı hormon kullanımı

Suların kirlenmesi Su kirliliği toprak kirliliğine neden olurken, toprak kirliliği de özellikle yer altı sularının kirlenmesine neden olur

Toprak Kirliliğinin Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

Toprak kirliliğinin önlenmesi için yapılabilecek bazı şeyler şunlardır;

Verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanları kurulmamalı yeşil alanlar arttırılmalıdır

Ev ve sanayi atıkları toprağa zarar vermeyecek şekilde toplanıp depolanmalı ve toplanmalıdır

Yapay gübre ve tarım ilaçlarının kullanılmasında yanlış uygulamalar önlenmelidir

Nükleer enerji kullanımı bilinçli şekilde yapılmalıdır

Ses Kirliliği

Sanayileşme ve modern teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan çevre sorunlarından biri de ses kirliliğidir Gürültü de denilen ses kirliliği, istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen sesler ya da insanı rahatsız eden düzensiz ve yüksek seslerdir Ses kirliliğinin yaratan önemli etmenler;

Sanayileşme

Plansız kentleşme

Hızlı nüfus artışı

Ekonomik yetersizlikler

İnsanlara, gürültü ve gürültünün yaratacağı sonuçları konusunda yeterli ve etkili eğitimin verilmemiş olmasıdır

Ses kirliliği, insan üzerinde çok önemli olumsuz etkiler yaratır Bu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz

İşitme sistemine etkileri: Ses kirliliği işitme sistemi üzerinde, geçici ve kalıcı etkiler olmak üzere iki çeşit etki yapar Ses kirliliğinin geçici etkisi, duyma yorulması olarak da bilinen işitme duyarlılığındaki geçici kayıplar şeklinde olur Duyma yorulması düzelmeden tekrar gürültüden etkilenilmesi ve etkileşmenin çok fazla olması durumunda işitme kaybı kalıcı olur

Fizyolojik etkileri: İnsanlarda görülen stresin önemli bir kaynağı ses kirliliğidir Ani olarak oluşan gürültü insanın kalp atışlarında (nabzında), kan basıncında (tansiyonunda), solunum hızında, metabolizmasında, görme olayında bozulmalar yaratır Bunların sonucunda uykusuzluk, migren, ülser, kalp krizi gibi olumsuz durumlar ortaya çıkar Ancak en önemli olumsuzluk kulakta yaptığı tahribattır

Psikolojik etkileri: Belirli bir sınırı aşan gürültünün etkisinde kalan kişiler, sinirli, rahatsız ve tedirgin olmaktadır Bu olumsuzluklar, gürültünün etkisi ortadan kalktıktan sonra da sürebilmektedir

İş yapabilme yeteneğine etkileri: Özellikle beklenmeyen zamanlarda ortaya çıkan ses kirliliği, iş veriminin düşmesi, kendini işine verememe ve hareketlerin engellenmesi şeklinde performansı düşürücü etkiler yapar Gürültünün öğrenmeyi ve sağlıklı düşünmeyi de engellediği deneylerle saptanmıştır

Ülkemizde, insanları gürültünün zararlı etkilerinden korumak için gerekli önlemleri içeren ve çevre yasasına göre hazırlanmış olan "Gürültü kontrol yönetmeliği" uygulanmaktadır Ancak yönetmeleğin hedeflerine ulaşabilmesi için insanların bu konuda eğitilmeleri ve bilinçlendirilmeleri gerekir

Ses Kirliliğinin Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

* Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla önlenebilir;

* Otomobil kullanımını azaltacak önlemler alınmalıdır

* Ev ve iş yerlerinde ses geçirmeyen camlar(ısıcam gibi) kullanılmalıdır

* Eğlence yerleri vb ortamlarda yüksek sesle müzik çalınması engellenmelidir

* Gürültü yapan kuruluşlar şehirlerin dışında kurulmalıdır

Radrasyon

Radyoaktif element denilen bazı elementlerin atom çekirdeğinin kendiliğinden parçalanarak etrafa yaydığı alfa, beta,ve gama ışınlarına radrasyon denir Çevreye yayılan bu ışınlar, canlı hücreleri doğrudan etkileyerek mutasyon denilen genlerdeki bozulmaya neden olur Çok yoğun olmayan radrasyon, canlının bazı özelliklerinin değişmesine neden olurken yoğun radrasyon, canlının ölümüne neden olabilir Örneğin; 1945’te Japonya’ya atılan atom bombasın, atıldıktan sonra 7 gün içinde, vücutlarının tamamı 10 saniye radrasyon almış insanların %90’ı hiçbir yara ve yanık izi olmadan öldü 26 Nisan 1986’da Çernobil’deki nükleer kazanın; ani ölümler, gebe kadınlarda düşük olayları kan kanseri, sakat doğumlar gibi olumsuz etkileri oldu

Bir çevredeki belli bir dozun üzerinde olan radrasyon, canlının vücut hücrelerini etkileyerek doku ve organlarda bozulmalara ,anormalliklere, üreme hücrelerini etkileyerek doğacak yavrularda sakatlıklara neden olur Uzun süre radrasyon etkisinde kalmanın yaratacağı sonuçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

Radrasyonun Etkileri

Kanser oluşması

Ömrün kısalması

Katarakt oluşması,

Radrasyonun Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

Özel giysiler(kurşun önlük,özel maske)kullanılmalıdır

Radrasyon kaynağından uzak durulmalı, en kısa sürede radrasyonlu ortam terk edilmelidir

Radrasyonlu cihazlarla yapılan teşhis ve tedaviye sık sık başvurulmalıdır