Zaman Zarfları

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-21-2012

Zaman Zarfları

Tanımı

Fiillerin anlamını zaman yönünden tamamlayan zarflardır

Özellikleri ve Örnekler

Fiile (veya zarfı olduğu başka kelimelere) sorulan “ne zaman”, “ne kadar süre” sorusuna cevap verir

Zaman zarfları, zarf olarak kullanılan çeşitli zaman isimleridir

Çekimsizdirler

İsim çekim ekleri alırlarsa zarf olmaktan çıkarlar

Başlıcaları şunlardır:

“dün, bugün, yarın, şimdi, gece, gündüz, güpegündüz, gündüz gözüne, cuma günü, haftaya, önceki gün, akşam, sabah, akşamleyin, sabahleyin, az önce, geç, iki gün, iki saat, on dakika, iki günde, iki saatte, uzun süre, uzun zaman, biz gelmeden, demin, henüz, hâlâ, daha, gene, yine, artık, sonra, evvelâ, daima, hep, henüz, hemen, geceleri, sabahları, önceden, ayda bir, buraya gelmeden, anlatırken, yaşarken …”

Az önce gitmişti

Sonra uğrarsınız

Henüz işimiz bitmedi

Artık buralara gelmeyeceğim

Yarın geleceklermiş

Okulu gelecek sene bitireceğim

Kâmil dün akşam telefon etti

Ayda bir uğrar buralara

Toplantı iki saat sürdü

İnsanların vefasızlığını geç anladım

“-leyin” eki sınırlı sayıda zaman zarfı yapar:

sabahleyin, akşamleyin

“-lErİ” eki zaman isimlerine gelerek -iyelik anlamı taşımaksızın- “her ” anlamı katacak şekilde zaman zarfı yapar:

sabahları, akşamları, önceleri, ikindileri…

“-İn” eki de zaman isimlerine gelerek zaman zarfı yapar:

yazın, kışın, ilkin, güzün

“-E, -dE, -dEn” ekleri ve bu eklerle birlikte bazı edatlar zaman zarfı yapar:

Yola çıktık; akşama geliriz sanırım

Bayramlarda bütün aile bir araya toplanır

Azıklarınızı geceden hazırlamıştım

Edat barındıran ve fiilin başlangıç ve bitiş zamanını bildiren zarflar edat tümleci olarak da değerlendirilebilir

Sabahtan beri burada bekliyoruz

Akşama kadar geri döner misin?

Günlerden beri yağmur yağıyordu

Kar akşama kadar yağabilir

Zaman anlamı taşıyan zarf-fiiller ve zarf-fiil grupları da zaman zarfı olarak kullanılır:

Buraya gelmeden haber verin

Bizi karşısında görünce şaşırdı

Yaşadıklarını anlatırken gözleri yaşardır

İstanbul’a geleli iki yıl oldu

10-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Zaman Zarfları Zaman Zarfları Tanımı Fiillerin anlamını zaman yönünden tamamlayan zarflardır Özellikleri ve Örnekler Fiile (veya zarfı olduğu başka kelimelere) sorulan “ne zaman”, “ne kadar süre” sorusuna cevap verir Zaman zarfları, zarf olarak kullanılan çeşitli zaman isimleridir Çekimsizdirler İsim çekim ekleri alırlarsa zarf olmaktan çıkarlar Başlıcaları şunlardır: “dün, bugün, yarın, şimdi, gece, gündüz, güpegündüz, gündüz gözüne, cuma günü, haftaya, önceki gün, akşam, sabah, akşamleyin, sabahleyin, az önce, geç, iki gün, iki saat, on dakika, iki günde, iki saatte, uzun süre, uzun zaman, biz gelmeden, demin, henüz, hâlâ, daha, gene, yine, artık, sonra, evvelâ, daima, hep, henüz, hemen, geceleri, sabahları, önceden, ayda bir, buraya gelmeden, anlatırken, yaşarken …” Az önce gitmişti Sonra uğrarsınız Henüz işimiz bitmedi Artık buralara gelmeyeceğim Yarın geleceklermiş Okulu gelecek sene bitireceğim Kâmil dün akşam telefon etti Ayda bir uğrar buralara Toplantı iki saat sürdü İnsanların vefasızlığını geç anladım “-leyin” eki sınırlı sayıda zaman zarfı yapar: sabahleyin, akşamleyin “-lErİ” eki zaman isimlerine gelerek -iyelik anlamı taşımaksızın- “her ” anlamı katacak şekilde zaman zarfı yapar: sabahları, akşamları, önceleri, ikindileri… “-İn” eki de zaman isimlerine gelerek zaman zarfı yapar: yazın, kışın, ilkin, güzün “-E, -dE, -dEn” ekleri ve bu eklerle birlikte bazı edatlar zaman zarfı yapar: Yola çıktık; akşama geliriz sanırım Bayramlarda bütün aile bir araya toplanır Azıklarınızı geceden hazırlamıştım Edat barındıran ve fiilin başlangıç ve bitiş zamanını bildiren zarflar edat tümleci olarak da değerlendirilebilir Sabahtan beri burada bekliyoruz Akşama kadar geri döner misin? Günlerden beri yağmur yağıyordu Kar akşama kadar yağabilir Zaman anlamı taşıyan zarf-fiiller ve zarf-fiil grupları da zaman zarfı olarak kullanılır: Buraya gelmeden haber verin Bizi karşısında görünce şaşırdı Yaşadıklarını anlatırken gözleri yaşardır İstanbul’a geleli iki yıl oldu