İşık Saçan Bakteriler

Işık saçan bakteriler

Ege Üniversitesi bilim adamları ışık saçan bakteriyi buldular, çoğaltıyorlar

İzmir Körfezi'nde bulunan Luminoz Bakteri, ışık saçarak hastalıklı bölgeyi belirgin kılıyor Kanserli hücre hatlarına küçük kapsüller yardımı ile bakteri aktarılıyor ve hastalıklı hücre hatları ışıma oluşturuyor Çevre kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerde ışığı sönen bakterilerden hastalıklı hücrelerin tedavisinde de yararlanılıyor

İsmail Karaboz



Ege Üniversitesi mikrobiyoloji hocalarından İsmail Karaboz ve ekibi İzmir Körfezi'nin kıyısal alanlarında ve çeşitli deniz canlılarında ışık saçan bakteri Luminoz'u buldu Uzun süren araştırmalardan sonra bakteriyi, okul bünyesinde oluşturdukları doğal ortamda çoğaltmayı da başardılar Hatta İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Priştina'nın ölümü sonrası milyonlarca bakteriyi bir araya getirerek 'Priştina kalbimizde' yazdılar Birkaç yerel gazetede yankı bulan haber üzerine bu keşif nasıl yapıldı ve dünyadaki gibi Türkiye'de de çeşitli hastalıkların ortaya çıkarılmasında kullanılabilecek mi? sorularıyla İzmir'e doğru yola düştük biz de

Ege Üniversitesi'ne gitmeden birkaç gün önce telefon açmamızı istedi Prof Dr İsmail Karaboz Nedeni Tempo Dergisi için milyonlarca bakteriyi bir araya getirerek fotoğraf çekebilmemizi sağlamak Sonuçta birlikte alınan kararlar sonucu 'Tempo' ve Türk Mavisi yazılmasına karar verildi Neden Türk mavisi? diyenlere cevap hazır; Bakterilerin rengi mavi çünkü

Luminoz bakteri dünyanın her yerinde bulunabiliyor Ama özellikle bulunduğu ortamlar denizel ortamlar Tüm dünyada bulunan 4 çeşidi var Bunlardan 3 çeşidi denizde, 1 çeşidi karada yaşıyor Tüm çeşitlerinin ortak özelliği ise 'biolümnüesans' özelliği yani ışık saçmaları Işık oluşturma yeteneği bakterinin doğal genlerinden kaynaklanıyor

Normalde bu bakterinin en çok bulunduğu ortam deniz Fakat denizde ışık olayını görmek hayli zor, çünkü ışık oluşturması için milyonlarca bakterinin bir araya gelmesi gerekiyor

Bu arada bu bakteriler sanılanın aksine hayli bilinçli canlılar Dünyada bazı bilim adamları gibi Ege Üniversitesi'nde de İsmail Karaboz ve ekibi bakterilerde sosyal bilinç konusunu araştırıyor Yanlış duymadınız! Bu bakteriler kendi aralarında iletişim kurabiliyorlar

Bunu nasıl mı yapıyorlar? Karaboz'un anlatımıyla aynen şöyle; "Bakteriler kendi ürettikleri bazı proteinleri ortama salıp çevresi ile etkileşimlerini sağlayan bir takım aracı moleküller salgılıyorlar Belli yoğunluğa ulaşınca hepsi birden aynı anda ışımaya başlıyor Bu hücre dışı moleküllerle hem kendi içlerinde hem de kendi aralarında iletişim kuruyorlar Bu proteinleri salgıladıkları zaman kendi bireyleri bu sinyali alıp kendi hücre yoğunluğunu ortamda ne düzeyde olduğunu saptayabiliyorlar"

Luminoz bakteriler aynı ateş böcekleri gibi ATP (Adenozin tree fosfat) denilen bir moleküle sahip ATP'nin anlamı ise yüksek enerjili fosfat bileşiği olarak açıklanabiliyor Bakterilerin içindeki kimyasalları alıp bir ortama koyarsanız, ATP yani canlılık varsa ışıma oluşturuyor İşte bilim adamları canlılığı veya canlıyı araştırmak için ATP varlığından yararlanıyor Işıma sayesinde gıdalarda canlı hücre varsa ya da klinik örneklerde canlı örnek varsa, yoğunlukları ile ilgili fikir edinebiliyorlar Oluşan ışıma miktarı ne kadar fazla ise canlılık o kadar fazla anlamı taşıyor Biyokitle, klinik örnekte sperm sayısı ya da gıda da patojen varlığı Luminoz bakteriler sayesinde tüm hastalıklı bölgeler tespit edilebiliyor

Özellikle Amerika'da bilim adamları çeşitli kanser türlerinin araştırılmasında ve yerlerinin belirlenmesinde kullanmaya başlamışlar bakteriyi Ege Üniversitesi'nde yapılan çalışmalar sonucu Türkiye'de de özellikle ilaç sektöründe kullanma imkanı olacağını belirtiyor Karaboz Kanserli hücre hatlarına küçük kapsüller yardımı ile bakteri aktarılıyor ve hastalıklı hücre hatları ışıma oluşturuyor Hastalıklı bölge bu şekilde kesin hatları ile belirlenmiş oluyor Sadece hastalıklı hücrelerin tespitinde değil tedavisinde de yararlanılıyor luminoz bakterilerden Yeni bulunan ilaçlar, kanserli hücreler üzerinde deneniyor ve iyi geliyorsa bakterinin ışığı azalıyor ya da kayboluyor Aynı şekilde kemoterapinin sonuçlarını, ne kadar zamanda işe yaradığını görmek için de bu bakteriler en iyi yöntem olarak kabul ediliyorlar dünyada Kanser örneğinden yola çıktık ama yayılmacı hastalıkların (tifo, AIDS, sarılık gibi) tümünde etkili Hatta Karaboz, "Mikrobiyoloji, klinik tıp, biyokimya, diş hekimliği zaman içinde mutlak olarak bu bakteriye ihtiyaç duyacaklar" diyor

Çevre kirliliğinin habercisi

Çevre kirliliğinin belirlenmesinde de işi yarayan en önemli araç Luminoz bakteri Çünkü kirli bir suda bakterinin ışıma olayı hemen farklılaşıyor Ekotoksikolojik çalışmalarda toksin varlığı ağır metal analizleri, duyarlıklık çalışması ve miktar tayinleri de yapılabiliyor bakteri sayesinde Ege Üniversitesi'nin imkanları çerçevesinde şu anda bakterileri izole etmiş durumdalar Ve üstlerinde tanımlama çalışması yapmaya devam ediyorlar Bu arada izole etmenin anlamını da açıklayalım; Bakteriyi herhangi doğal ortamından alıp laboratuvar ortamında incelemek demek Morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal testlerini yapıp taksonomik sınıflandırmasını ve bakteriler içindeki yerinin belirlenmesi çalışmaları da bu izole ortamda gerçekleştiriliyor Şu anda milyarın üzerinde bakteri barındırıyorlar laboratuar ortamında Üremeyi ise daha önce üremiş olan kolonilerden ekim çubukları ile alıp besi yerine sürüntü yaparak sağlıyorlar O sürüntüye 100 tane bakteri koymuşlarsa, ikiye bölünerek 200'e çıkıyorlar 20 dakika içinde Yüzde 90 sulu ortamda tutulan bakterilerin sayısı, 10 saat gibi kısa bir süre içinde ise milyarları geçebiliyor Azıt kaynakları ve bazı minerallerle beslenen bakteri, insan vücudunda herhangi bir hastalık oluşturmuyor bu arada