Öğrenmede Olumsuz Pekiştireçler

Öğrenmede Olumsuz Pekiştireçler

Olumsuz Pekiştireçler: Ortadan kaldırıldığında veya verilmediği zaman davranışın ortaya çıkma olasılığını artıran uyarıcılardır Yani belli bir davranış yapıldıktan sonra, organizmayı rahatsız edici bir durum ortadan kalkarsa o zaman aynı davranışın yapılma olasılığı artar Çok sıcak veya çok soğuk ortamdan kurtulma, bedende acı veren bir durumdan kurtulma gibi durumlar olumsuz pekiştirece örnektir



Pekiştireçler birincil ve ikincil pekiştireç diye de ikiye ayrılır Birincil pekiştireçler öğrenilmemiş olan pekiştireçlerle yapılan pekiştireçdir (yiyecek, içecek, uyku gibi biyolojik ihtiyacı karşılayan pekiştireçler) İkincil Pekiştireçler öğrenilmiş olan pekiştireçlerle yapılan pekiştireçdir (para, ödül vs)

Pekiştirme işlemi aralıklı ya da sürekli olarak olarakta sınıflandırılabilir Sürekli pekiştirme yapılan davranıştan sonra her seferinde pekiştireç verilmesidir Aralıklı pekiştirme ise pekiştireç her davranıştan sonra verilmez Aralıklı pekiştirmede düzenli aralıklı (sabit) pekiştirme, düzensiz aralıklı (değişken) pekiştirme diye ikiye ayrılır Düzenli aralıklı pekiştirme; pekiştirmenin belirli periyotlarla yapılmasıdır İş yerinde haftalık ücret ödeme, çocuğa her hafta başı harçlık verme gibi Düzensiz aralıklı pekiştirme ise pekiştirmenin zamanının belirsiz yapılmasıdır Yani pekiştirme yapılacak zaman belirsizdir ve sürekli değişir Aylık ücretin o ay içinde herhangi bir günde verilmesi, öğretmenlerin bazen haftada bir, bazen iki haftada bir, bazen de haftada iki defa sınav yapmaları

Ceza: Organizmada istenmeyen bir davranışı ortadan kaldırmak veya tekrarlanma olasılığını azaltmaya yönelik yapılan uygulamadır İki türlü ceza vardır

Birinci tip ceza; organizma için olumsuz sayılan uyarıcıların ortama katılarak davranışı ortadan kaldırma veya davranışın tekrarlanma olasılığını azaltma amacıyla uygulan cezadır Örneğin eve geç gelen gence kızılması, maçı kaybeden sporcuların antrenman sayısının artırılması

İkinci tip ceza; bireyin yaptığı bir davranışa karşılık, organizma için olumlu sayılan ortamdaki uyarıcıların ortamdan çıkarılarak istenmeyen davranışın ortadan kaldırılması veya tekrarlanma olasılığının azaltılması Örneğin bir futbolcuya kırmızı kart gösterilmesi, trafik suçu işleyen sürücünün ehliyetinin iptal edilmesi

Önemli Not: Olumsuz pekiştireci ceza olarak nitelendiremeyiz Çünkü cezada istenmeyen davranışları ortadan kaldırma amacı bulunurken, olumsuz pekiştireçde ise bir davranışın ortaya çıkma olasılığını artırmaya yönelik bir amaç bulunur