Kemikler Eklemler Ve Bağlar

Kemikler Eklemler Ve Bağlar

İnsanın ve bütün öbür omurgalıların iskeleti çok sert ve katı bir doku olan kemiklerden oluşur Vücudun bu bükülmez çatısına hareket yeteneği kazandıran da kemiklerin arasındaki eklemlerdir Eklemler, birleştirdikleri kemiklerin birbiri üstünde dönerek ya da kayarak konum değiştirmesine, dolayısıyla insan ve


hayvanların hareket etmesine olanak verir Bağların görevi ise eklemlerin aşırı hareketini ve gerilmesini engelleyerek eklemlenen kemikleri sıkıca bir arada tutmaktır İnsanın iskeletindeki 206 kemik bütün vücut için destekleyici ve koruyucu bir çatı oluşturur Bir canlının boyutları ne kadar büyükse, o canlının vücudunu destekleyen kemiklerin de o kadar güçlü olması gerekir Nitekim sağlıklı bir insanın kemikleri aynı kütledeki dökme demirin yarı ağırlığını bile bulmadığı halde neredeyse onun kadar güçlü ve dayanıklıdır
İnsanın ve bütün omurgalıların kemikleri hemen hemen aynı maddelerden yapılmıştır Ama biçimleri ve büyüklükleri hayvanın boyutlarıyla orantılı olarak değişir Örneğin balıkların ve kuşların incecik kemiklerine karşılık balinaların ve tarihöncesi çağlarda yaşamış fosil sürüngenlerin dev kemikleri yüzlerce kilogram ağırlığındadır

Kirli beyaz ya da sedef renginde, sert bir doku olan kemiğin yaklaşık üçte ikisi inorganik (mineral kökenli), üçte biri de organik (hayvansal kökenli) maddelerden oluşur İnorganik bileşenlerinin başında kemiğe sertlik kazandıran kalsiyum fosfat gelir En önemli organik bileşeni ise kollajen denen lifsi bağdokudur Bu madde de kemiğe dayanıklılık ve bir ölçüde esneklik kazandırarak kemiklerin kırılmasını önler Ayrıca kemiğin ağırlığının üçte biri sudur

Kemik dokusu yer yer tıkız ve yoğun, yer yer de sünger gibi gözenekli yapıdadır İnsanın ve öbür memelilerin iskeletinde dört tip kemik bulunur: Kol ve bacak iskeletini oluşturan uzun kemikler; el ve ayak bileklerindeki kısa kemikler; kafatası, kalça ve kürekkemiği gibi yassı kemikler; omurlar gibi girintili çıkıntılı düzensiz kemikler Uzun kemiklerin silindir biçimindeki orta bölümü (diyafiz) tıkız ve yoğun kemik dokusunda, şişkince olan uç bölümleri (epifiz) ise süngersi yapıdadır

İskeletteki kemiklerden çoğunun özel bir adı vardır Örneğin göğüs boşluğundaki kalp ve akciğerler gibi iç organları barındıran göğüs kafesinin kemiklerine kaburga denir Dirseğin üst bölümündeki uzun kol kemiğinin adı üstkol (pazı) kemiği, dizin üst bölümünde yer alan ve vücudun en büyük kemiği olan uzun bacak kemiğinin adı uylukkemiği, omurgayı oluşturan küçük yuvarlak kemiklerden her birinin adı omurdur Ayrıca elmacıkkemiği, köprücükkemiği, kürekkemiği, sağrı, oturga ve çatı kemikleri, kavalkemiği, kamışkemiği gibi özel adlarla anılan kemiklerin yerlerini İSKELET maddesindeki çizimde bulabilirsiniz

Bütün kemiklerin üstü, kemik zarı (periost) denen ince bir zarla kaplıdır Çok sayıda kan damarının ve sinirin bulunduğu bu zar kemiğin büyümesi sırasında yeni kemik katmanları oluşturur Böylece kemiğin kalınlaşmasını sağlar Ayrıca örselenen bir kemiğin kendi kendini onarmasına yardımcı olur ve kasların kemiğe tutunabileceği bir taban oluşturur

Bazı kemiklerin ortası oyuktur; bu oyuğu dolduran kemik iliği bazen çok fazla kan damarı içerdiği için kırmızı, bazen de çok yağlı olduğu için san renkte olur Kırmızı ilik alyuvarlar ve akyuvarlar gibi kan hücrelerinin yapımından sorumludur Çocukların hemen hemen bütün kemiklerinde kırmızı ilik bulu

nur Ama insan büyüdükçe, özellikle uzun kemiklerdeki kırmızı ilik bir yağ deposu olan sarı iliğe dönüşür Ayrıca kemiklerin yapısında kan ve lenf damarları ile sinirlerin geçtiği incecik kanallar vardır Bu nedenle kemik canlı ve oldukça etkin bir dokudur
Kemikler, lastik gibi esnek ve beyaz bir madde olan kıkırdıktan gelişir Anne karnındaki bebeğin neredeyse bütün iskeleti kıkırdaktandır Doğumdan sonra ve büyüme çağında bu kıkırdak çok esnek bir kemik dokusuna dönüşür Bebeklerin ve çocukların kemiklerinin kolay kolay kırılmaması bundandır Zamanla kemik dokusundaki mineral oranı arttığı için kemikler esnekliğini büyük ölçüde yitirerek daha dirençsiz ve kırılgan duruma gelir

Bileşimindeki mineraller nedeniyle kemikler vücudun en değerli yedek "mineral deposudur Örneğin, yiyeceklerle yeterince kalsiyum alınamadığında, beyin ve sinir sisteminde uyarıların iletimi için gerekli olan kalsiyum kemiklerden sağlanır Sonradan vücuttaki kalsiyum eksikliği giderildiğinde bu madde yeniden kemiklerde depolanır