İnternet Ve Sosyal Sapma Nedir

İnternet ve Sosyal Sapma Nedir

İnternetin toplum bazında yaygınlaşmasını sağlayan önemli unsurlardan birisi internet kafelerdir İnternet kafeler, bilgisayar ve internet bağlantısı olmayan kişiler için önemli bir mekan konumundadır Bu mekanlar, kişilerin teknolojiden yararlanmalarında önemli bir işlev görürken, gençlerin toplumsal sapma göstermelerine de neden olabilmektedir Bu çalışmada, internet kafelerin, gençliğin sosyal sapmasındaki yeri ele alınacak, yapılan uygulamalı araştırma sonuçlarından yola çıkılmak suretiyle, birtakım genellemelere ulaşılmaya gayret edilecektir

Türkiye'de, ilk olarak üniversitelerde yaygınlaşan internet, daha sonra işyerlerine ve evlere girmiştir Kullanıcı kitlesinin genişlemesi ise, internet kafeler sayesinde olmuştur Daha önce bilgisayar ve interneti hiç kullanmayan geniş bir kesim, internet kafeler sayesinde sanal dünya ile tanışmıştır İnternet kafeler; saat üzerinden kiralama sistemi ile çalışan, ev ya da işyerinde internet erişimine sahip olmayan kişilere, internet ve bilgisayarı kullanma olanağı sunan mekanlardır İnternet ve bilgisayar teknolojisinin yüksek maliyeti ve internet kafelerin kullandığı teknolojik avantajlar değerlendirildiğinde, bu mekanlar, bahsedilen altyapıya sahip olmayan kişiler için, anlamlı bir tercih olarak görülebilmektedir

Genel olarak internet kafe; içinde internet bağlantılı bilgisayarları olan, içecek ve yiyecek servisi de yapılan, modern dinlenme ve öğrenme mekanları olarak tarif edilebilir Bu mekanlarda, internet kullanımının yanı sıra, bilgisayarlarda oyun oynama, yazıcıdan çıktı alma ve temel bilgisayar kullanımı hizmetleri de verilebilmektedir

İnternet kafeler, ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde ortaya çıkmıştır İnternet kafeler; insanların bilgisayar kullanma ihtiyaçlarını; evlerinin ve ofislerinin dışında, sokakta temin edebilmelerini ve adrese bağımlı olmadan, hemen her köşe başında hizmeti kiralayarak, daha düşük maliyetlerle ve konforlu olarak almasını sağlamıştır Zaman içinde, kafe kavramı, ?bilgisayar salonları? olarak adlandırabileceğimiz bu mekanlara girmiş ve sosyal bir anlam yüklenmiştir Hizmet çeşitliliği, her geçen gün, gerek donanım gerekse sosyal olarak sürekli artmıştır Bu nedenle internet kafeler, sadece bilgisayar ve internet mekanı olmaktan çıkmış, bir çok etkinliğin sunulduğu son derece renkli, sosyal ortamlar haline gelmişlerdir

İnternetin çok hızlı geliştiği ülkelerden biri olan Türkiye'de, kayıtlı internet abonesi sayısının 25-3 milyon civarında olduğu sanılmaktadır Kayıtlı kullanıcıların yanı sıra, işyeri ve internet kafe gibi mekanlardaki kullanım da dikkate alındığında, internetteki Türk nüfusunun 4 milyona yaklaştığı tahmin edilmektedir İnternet kullanımında önemli bir yer tutan internet kafelerin sayıları tam olarak bilinememekle birlikte, Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 24122001 tarihli belgesine göre, yasal olarak faaliyet gösteren internet kafe sayısı 5374'dür (EGM,2001) Ancak, kayıtlı bulunmayan internet kafelerin varlığı da göz önüne alındığında, bu rakamın iki katına yükselmesi sözkonusu olabilmektedir

İnternet kafeler, mekanın kullanım amacına bağlı olarak farklılaşabilmektedir Bu mekanlar; oyun oynananlar, internet erişimi için kullanılanlar ve her ikisi için de kullanılanlar olarak ayrılabilir İnternet kafelerin, arz-talep olgusuna göre çalışan ticari işletmeler oldukları düşünüldüğünde, internet kafe işletmecilerinin bu taleplerden etkilenmeleri de beklenilen bir durumdur

İnternet kafelere devam edenlerin büyük bir kısmının gençlerden oluştuğu yapılan araştırmalarla ortaya çıkmıştır İnternet kafe müdavimlerinin, yasal olarak 15 yaşın altında olmaları, yasal açıdan olası değilken, bu kurala çoğu zaman uyulmadığı dikkat çekmektedir

Çocuk yaşta sayılabilen ve yasalar gereği, internet kafelere girişleri yasaklanmış olan 11-15 yaş dilimindekiler de önemli bir orana (%147) sahiptir İnternet kafe kullanıcılarının büyük çoğunluğunun (%947), yaş dilimi itibariyle, 30 yaş altındaki çocuk-gençlerden (Bölükbaş,2003,57) oluştuğu dikkat çekmektedir

İnternet kafeleri, genelde 15-25 yaş dilimindeki çocuk-gençlerin tercih ediyor olması, bilgisayara ve internete olan ilginin, gençler arasında daha yoğun olduğunun göstergesi olarak ele alınabilir İnternet kafeler, ?boş zaman geçirme mekanı? olarak düşünüldüğünde, bu sonucun çıkması doğaldır İnternet kafeler; tıpkı bilardo salonları, pastaneler, kafeler gibi boş zamanların değerlendirildiği mekanlar olarak işlev görmektedirler Ayrıca, belli bir bilgi düzeyi gerektiren internete, yeni teknolojilere, ileri yaştaki bireylere göre daha çabuk uyum sağlayan çocuk-gençlerin yoğun ilgi göstermesi anlaşılabilir bir durumdur

Sapma; ?doğru, gerekli veya iyi olandan sapma; normdan, normalden, kültürel açıdan kabul edilebilir olandan ayrılma?(Budak,2000,657) biçiminde tanımlanırken, sosyal sapma ise; ?bir toplumda, sosyal kabul görmüş ve yaşama tarzının parçası olmuş değer hükümlerinden ve davranışlardan uzaklaşma? (Erkal-Baloğlu-Baloğlu,1997,256) olarak tarif edilebilir İnternet kafeler, faydalı birçok amaç için kullanılabileceği gibi, kişilerin bu mekanlar vasıtasıyla sapma göstermeleri, yani, toplumsal açıdan kabul görmüş değer ve normlardan uzaklaşmaları da sözkonusu olabilmektedir

İnternet vasıtasıyla gençlerin sapma davranış göstermeleri sözkonusu olduğunda, ilk akla gelen konulardan birisi cinsellik-pornografi olmaktadır Günlük yaşamda karşılığı olmayan bazı güdülerin giderilmesi, sanal dünya kullanılmak suretiyle gerçekleşebilir Bu güdülerden en ağırlıklı olanı cinselliktir Bahsedilen güdünün bastırılmışlık oranına göre, internet ortamında cinsellikle ilgilenmenin azalması-artması sözkonusu olabilmektedir

İnternet kafeye devam edenlerin, buradaki aktivitelerine bakılacak olursa; %12'sinin erotik sitelere girdiği dikkat çekmektedir (Bölükbaş,2003,77) Ancak, yapılan gözlemlerde, bu oranın çok daha üzerinde kullanıcının, pornografik siteleri ziyaret ettiği görülmektedir İnternette önemli bir yer işgal eden erotizm-pornografi siteleri, her türlü sapkınlığa, sömürü ve istismara açık; cinsel şiddet, taciz, ensest ilişkiler, çocuk pornosu, teşhircilik ve sapıklık gibi birçok olumsuz unsuru sergilemektedir

Yapılan araştırmalara göre, internet kullanıcılarının %15'inin, seks içerikli chat odalarını ve p o r n o (yasak Kelime!) sitelerini ziyaret ettiği tespit edilmiştir İnterneti seks amaçlı kullananların %9'u ise, ekran karşısında haftada 11 saatten fazla zaman geçirmektedir İnternet kafede, p o r n o (yasak Kelime!) sitelerini ziyaret edenlerin oranı %143 olarak tespit edilmiştir (Kuloğlu,2001) Sanıldığından çok daha fazla insan, internet yoluyla bir tür seks bağımlısı haline gelmektedir Kullanıcılar, günlerinin daha fazla bir bölümünü seks sitelerini gezerek ya da chat yoluyla seks yaparak geçirmektedirler (Kuloğlu,2001)

Çocukların, gençlerin internette pornografi, müstehcenlik içeren sitelere girmelerine ek olarak, yaygın olan bir aktivite de cinselliğin ağır bastığı chat'ler olmaktadır Kişi, -bilinen anlamıyla- görmediği ve tanımadığı birisiyle, cinsellik konusunda merak ettiği konularda rahatça konuşma olanağı sunmasından dolayı, chat'te cinsel konulara ağırlık vermeyi tercih edebilir Chat odalarında, karşı cins arayışı içindeki bekar erkek kullanıcıların, toplum tarafından bastırılmış olan cinsellik duygularını tatmin etmek için, interneti sıklıkla kullandıkları düşünülmektedir

Türkiye'deki chat kanallarını, dünya kanallarından ayıran en büyük özellik, küfürleşmenin çok yaygın bir şekilde yaşanmasıdır Toplumda iletişimsizlik arttıkça, chat yapan internet kullanıcılarının da sayısı artmaktadır Türkiye'de, %90 gibi önemli bir çoğunluk, karşı cinsle konuşabilmek için chat yapmaktadır (Ayaz,2001,76)

İnternet kullanıcılarının %66'sının chat yaptığı ve bunların %947'sinin erkek olduğu düşünülürse (Bölükbaş,2003,110), chat yapanların büyük çoğunluğunun karşı cinsle, yani bayanlarla arkadaşlık kurmak için interneti kullandığı söylenebilir

Günümüzde internet, bir bilgi ve iletişim kaynağı olmanın ötesinde, bazı kişiler için ?bağımlılığa? dönüşmüş durumdadır Birçok kişi, gerçek dünyada karşılığını bulamadığı tutkuları ve tutsaklığı sanal dünyada yaşamaktadır İnternet bağımlılarına yardımcı olmak için kurulmuş web siteleri bile bulunmaktadır İnternet bağımlılığı; genel olarak internet'in aşırı kullanılması isteğinin önüne geçilememesi, internet'e bağlı olmadan geçen zamanın önemsiz görülmesi, yoksun kalındığında ise, aşırı sinirlilik hali ve saldırgan olunması durumu olarak tanımlanabilir

Bağımlılığı meydana getiren; bilgisayar, internet ve sanal dünyanın karşı konulmaz çekiciliğidir İnternet kafeler, bu olanakların tümünü birden kişilere sunarak, bağımlılığı mekansal bir temele taşımaktadırlar Gerçek dünyadan uzaklaşan bireyler, sanal dünyadaki gerçek olmayan faaliyetler ve ilişkiler içerisine girerek toplumdan soyutlanmakta, bilgisayar ve internet bağımlısı haline gelmektedirler Bu, tıpkı alkol, sigara ve uyuşturucu bağımlılığı gibi, kişileri esir almaktadır Genel anlamda, toplumun, teknolojik bir olgu olarak bilgisayar ve internete olumlu bakıyor olması, bağımlılık sorununun ve tehlikesinin göz ardı edilmesine neden olmaktadır

Online (internete bağlı) değilken, internette yapılan aktivitelerin hayalinin kurulması, internet kullanımının artan oranlarda devam etmesi, internette planlanandan daha fazla zaman geçirilmesi, internet yüzünden işteki ya da okuldaki başarıda düşme görülmesi ya da sosyal ilişkilerde kopma yaşanması, internet kullanımı hakkında aile ya da arkadaşlara yalan söylenmesi, internetin günlük hayattaki problemlerden kaçmak için bir araç olarak kullanılması internet bağımlılığının tipik davranışları olarak görülmektedir (Kuloğlu,2001,27)

Avrupa Birliği araştırmasında, günde 4 saatten fazla internet kullanımının, bağımlılık etkisi meydana getirdiği belirtilmektedir Bu araştırma sonuçları dikkate alındığında, internet kafe kullanıcılarının %14'ünün (Bölükbaş,2003,87) potansiyel internet bağımlısı oldukları söylenebilir İnternet kullanıcılarının; yaşadıkları ülke, şehir veya sahip oldukları toplumsal statüye göre, bağımlılık oranlarının değişebilmesi sözkonusudur (Esgin,2000)

Günde iki saatten az bir vakit alması kaydıyla; bilgi almak, e-mail göndermek ve gelen e-mail'leri okumak için internete bağlanılıyorsa, endişe edecek bir durum yoktur Ancak, internet üzerinde harcanan zaman, haftada toplam 18 saatten fazla ise kişi, ?internet bağımlılığı? riski taşıyan insanlar grubuna girmektedir (Çankırılı,2001)

Yapılan araştırmaya göre, haftada 20 saat ve üzerinde internet'e bağlanan %233'lük grubun internet bağımlılığı riskiyle karşı karşıya olduğu söylenebilir İnternet kullanıcılarının %18'i, kendilerini internet bağımlısı olarak görmektedir (Bölükbaş,2003,88&102)

İnternet kafelere devam eden gençleri bekleyen önemli ?tuzak?lardan birisi de kumardır Gençler, ilk olarak tanıştıkları bu ortamın etkisinde kalabilmekte ve bu alışkanlığı devam ettirme yönünde davranış sergileyebilmektedirler

İnternet kafelere devam eden gençleri tehdit eden önemli unsurlardan birisi de, zamanın boş yere harcanması ya da zamanın nasıl geçtiğinin fark edilmemesidir Bağlandıktan sonra zamanı unutmak ve daha az internette kalmayı düşünmek, ancak, bunu başaramamak, internet bağımlıların tipik davranışlarından birisidir İnternet merakı nedeniyle, kullanıcıların %673'ü (Bölükbaş,2003,90), zamanının büyük bir kısmını ekran başında geçirmektedir İnternete bağlı kalmanın dozu arttığında, iş ve okul hayatında verimlilik düşmekte, aile ve iş yaşamında çok çeşitli sorunlar meydana gelebilmektedir

Zamanın bollaşması, yeni insan tipine, internet dünyasında; boş zamanlarında sıkılmayı ve mutsuz olmayı düşündürmeyecek olanaklar sunmaktadır Yapılan araştırmada (Bölükbaş,2003,90), planladıklarından daha fazla zaman geçiren internet kullanıcılarının oranı %673'tür Bu oran, internet kullanıcılarının, internete girdikten sonra zaman kavramını unuttuklarını gösteren anlamlı bir durum olabilir

Aşırı para harcama da, internet kafelere devam edenleri tehdit eden bir olgu olmaktadır Gençler; chat yapma, internette sörf yapma, oyun oynama vs aktivitelerini devam ettirirken, zamanın nasıl geçtiğini fark edemeyebilmektedirler Bu durumda, gençler, ailelerinden aldıkları ya da kendilerinin kazanmış oldukları paranın tamamını ya da önemli bir kısmını internet kafelere ödemek zorunda kalabilmektedirler

İnternet ve chat, bir yandan sorunları, korkuları paylaşmaya yardımcı olurken, bir yandan da sorunlardan ve gerçek dünyadan kaçmanın bir aracı olmaktadır Üstelik bu durum, yeni sorunları da beraberinde getirmektedir Sorunlu evliliklerde, eşleri daha çok soruna boğarken, gençlerde de istenmeyen etkilere, okul yaşamında başarısızlıklara neden olmaktadır

İnternet kullanıcılarının internetteki arkadaşlarının, gerçek hayattaki arkadaşları ve ailesinin yerini alması, internet bağımlılığının en önemli belirtilerinden biri olarak kabul edilebilir Bağımlılar, sanal dostlarıyla online sohbet etmeyi, örneğin; arkadaş, aile veya sevgilileriyle sinemaya gitmeye tercih edebilirler Bu süreç, boşanma, aile içi huzursuzluk ve arkadaşlardan uzaklaşma ile sonuçlanabilir İnternet ve chat yapanları, bu faaliyeti yapmayanlardan ayıran şey, kişinin sanal ortamda kendini tamamen özgür hissetmesidir İnternet kullanıcıları, internette, sınırların kaybolduğu düşüncesine kapılmaktadırlar Bunlar, kendilerine sunulan sınırsız, yasaksız, baskısız sanal dünyanın olanakları karşısında, gerçeklikten uzak, ancak, sanal bir özgürlük duygusu yaşamaktadırlar

İnternet kafeye devam eden ve kendine göre yeni bir ?sanal aile? edinen kişi için, aile yaşamının önemsizleşmesi ve sonucunda, daha büyük sorunların yaşanması söz konusudur Evli ya da bekar olma, kişinin davranış ve tavırlarının nispeten değişimi sonucunu doğurabilir Bekar olan kişi, üzerindeki sorumluluğun evli kişilere göre az olmasından dolayı, daha rahat hareket edebilir

Yapılan araştırmada, internete her gün bağlananlar, evlilerde %385 iken, bu oran bekarlarda %35 olmuştur (Bölükbaş,2003,85) Evli kullanıcıların internete daha sık bağlanmalarında, bekarlara göre daha fazla ekonomik özgürlüğe sahip olmalarının etkisi olabilir Bunun yanında, evli kullanıcıların interneti, evlilik yaşamlarındaki sorunlardan, sorumluluklardan kaçış yolu olarak görmeleri de olasıdır Başka bir araştırmada ise (Kuloğlu,2001), internete her gün bağlanan evli kullanıcıların oranı %33'tür

Anne baba ile duygusal bağları zayıf, aile içinde kendilerini değerli hissetmeyen, okul başarısı düşük çocuklar ve gençlerin, sokak yerine internet kafelere gitme olasılığı yüksektir Bilgisayar kullanmayı bilmeyen çoğu anne baba, derslerine yardımcı olacağı düşüncesiyle, çocuğunun internet kafelere gitmesini destekleyebilmektedir

İnternet kafelerin, daha çok eğlence mekanı olarak algılandığı söylenebilir Bu mekanlar ifade edilirken, ?internet evi? ya da daha başka bir isim kullanılmaması, bunun yerine ?internet kafe? biçiminde, daha çok eğlence içeren bir kavramın tercih edilmesi, bu mekanlara bakışın bir göstergesi olarak ele alınabilir

İnternet kafeler, kahvehane kültürünün bir devamı olarak görülebilmekte ve bu nedenle toplumda, daha çok ?erkek egemen mekanlar? olarak algılanmaktadır Kadın internet kafe müdaviminin çok fazla olmaması, bu düşüncenin bir göstergesi olarak ele alınabilir İnternet kafeler, zaman içinde ortak arkadaş gruplarının bir araya geldiği, yeni arkadaşlıkların kurulduğu mekanlar haline gelmiştir Yani internet kafelerin ülkemizdeki yapısı, bir anlamıyla ?kıraathane? statüsünde değerlendirilebilir

Kaynaklar;

Yrd Doç Dr M Cengiz YILDIZ

Dicle Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü

Kenan BÖLÜKBAŞ

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi