Çin Ve Mançular

Çin ve mançular



15 yüzyılın sonlarında Çin, yeni bir çöküş dönemine girdi Kıyı halkı Çinli ve Japon korsanlann saldınlarmdan çok tedirgin oldu Bu yüzden hükümet, halkı çiftliklerini ve evlerini terk ederek iç kesimlerde güvenli yerler aramaları için zorlamak durumunda kaldı Çin Seddi'nin kuzeyinde göçebe kabileler bir Mançu şefinin önderliğinde birleştiler Bu şef Mançu hanedanını kurdu ve Shengyang'ı (Şenyang) başkent ilan etti 16 yüzyılın sonlannda Mançular Çinliler için giderek büyüyen bir tehlike olmaya başladılar Bu sırada bir Çinli general Mançular'dan Çin'deki bir ayaklanmanın bastınlması için yardım isteğinde bulununca, Mançu imparatoru ordusunu Pekin'e soktu ve savaşmaksızın yönetimi ele geçirdi


Mançu hanedanı yönetiminin ilk 150 yılında, geçmiş Tang hanedanının parlak dönemlerini yeniden canlandırdı ve Çin'i önceki dönemlerden daha da güçlü ve zengin bir ülke yaptı Bu hanedanın imparatorlanndan Kangxi (Kang Şi; 16611722) ile torunu Qianlong (Çienlong; 173696) Çin tarihindeki en ünlü imparatorlar arasındadır


Qianlong'un imparatorluk döneminin sonuna doğru, sorunlar birikmeye başlamıştı Bir kez daha gerileme dönemine giren Çin'de bu gerileme 19 yüzyıl boyunca sürdü Halk artan vergilerden, düzenbaz ve çıkarcı memurlardan bezmişti Tarımla uğraşan köylüler işledikleri toprağı toprak sahiplerinden çok yüksek bir kira ödeyerek kiralıyor ve ürün iyi olmasa bile ailelerini aç bırakmak pahasına bu kirayı ödemek zorunda kalıyorlardı Çin halkı için yaşam çetin ve acımasızdı Bu durum haydutların ve korsanlann saldırılarıyla daha da ağırlaşıyordu 1850'de Taiping Ayaklanması olarak bilinen büyük bir iç savaş çıktı Bu savaş 1864'e kadar sürdü ve ülkenin üçte ikisinin yıkımına yol açtı Savaş sırasında 20 milyon kişinin yaşamını yitirdiği sanılmaktadır


Avrupa ülkeleri ile Japonya, bu gerileme döneminde Çin'den sınırlarını yabancı tüccarlara ve misyonerlere açması yolunda isteklerde bulunmaya başladılar 1514'te bir Portekiz gemisinin Guangzhou'ya (Kanton) gitmesi AvrupaÇin denizyolu ticaretinin başlangıcı olmuştu İlk dönemden başlayarak Çin ile ticaret yapan yabancı tüccarlar işlerini kendi yasa ve geleneklerine göre yürüttükleri ayrı topluluklar içinde yaşadılar Örneğin, Portekizliler'in Makao'da bu tür bir yerleşim birimi oluşturmalarına izin verildi; bugün hâlâ bir Portekiz kenti olan Makao, Hong Kong'un 64 km batısında kuruldu 18 yüzyılın başlarında Doğu Hint Kumpanyası'nın Kanton'da bir ticaret bölgesi kurmasına izin verildi {bak DOĞU HİNT KUMPANYASI) ve kısa sürede Çin'deki tüm dış ticaretin yaklaşık beşte dördü İngiliz tüccarlann eline geçti


19 yüzyılın başlarında sanayileşmiş bulunan İngiliz ekonomisi fabrikalarının ürettikleri mallar için yeni pazarlar aramaya koyulmuştu İngilizler Çin'den çay ve ipek alıyorlar, ama Çin hükümeti dış ticareti sıkıca denetlediği için, Çin İngiltere'den fazla mal almıyordu Böylece İngiliz tüccarlar aldıkları çay ve ipliğin bedelini gümüşle ödemek zorunda kalıyorlardı Ayrıca ticaretlerinin Kanton limanının dışına çıkamayışı da bu tüccarları kızdırıyordu


Bu sırada, İngiliz tüccarlar Çin'e gizlice afyon sokmanın her bakımdan kazançlı olacağını keşfettiler (bak Afyon) O dönemde bir İngiliz sömürgesi olan Hindistan'daki Bengal bölgesinde afyon üretiliyordu Çinliler'in uyuşturucuya bağımlılığı arttıkça, tüccarlar ülkeye daha da çok afyon soktular Çin yönetimi afyon kaçakçılığını önlemeye çalıştıysa da, İngiliz hükümeti yardım etmeyi reddetti Bu olay iki Önemli savaşa yol açtı: Birinci (183942) ve İkinci (185660) Afyon savaşları Her iki savaş da Çin için yıkım oldu

Kanton'un yanı sıra, antlaşmak limanlar denilen başka bazı limanlarda da yabancı tüccarların yaşamasına ve ticaret yapmasına izin veren antlaşmalar imzalandı Çinliler Hong Kong'u İngilizler'e bıraktılar (bak Hong KONG) Misyonerlerin Çin'in ker yerinde dinsel örgütler kurmalarına izin verildi Afyon ticareti eskisi gibi sürdürüldü


Çinliler "barbar" olarak niteledikleri Avrupalılara yenebilmek için onların bilgilerinden yararlanmaları gerektiğini düşündüler ve yabancı danışmanlar getirterek silak fabrikaları ve tersaneler kurmaya başladılar Çağdaş bilim ve tekniği öğrenmeleri için dış ülkelere öğrenciler gönderdiler Ne var ki, Çin 1894'te Japonya karşısında ağır bir yenilgiye

uğrayınca, güçlü Avrupa ülkeleri bu fırsattan yararlanarak Çin topraklarında yeni liman ve deniz üsleri elde ettiler Ayrıca, demiryolları yapma kakkı istediler ve Çin'i, ker Avrupa ülkesinin kendi ticaret kaklarına sakip olacağı bölgelere ayırmaya kalkıştılar Çin, tariki boyunca ilk kez bu denli onur kırıcı bir durumla karşılaşıyordu Çinliler'in yabancıların içişlerine karışmalarından doğan rabatsızlıkları giderek arttı Kuzey Çin'de köylüler

arasında "Boxer" (Hak ve Uyum Yumruklan) adlı gizli bir örgüt kuruldu 1900'de Boxer Ayaklanmasını başlatan örgüt "yabancı şeytanlar"ı ülkeden atmak için eyleme geçti Mançu İmparatoriçesi Cixi'nin desteğiyle Avrupalı misyonerler ve Hıristiyan Çinliler öldürüldü, yabancı temsilcilikler kuşatıldı Ama yabancıgüçlerin askerleri ayaklanmayı bastırdılar ve Çin yönetimi ağır bir savaş tazminatı ödemek zorunda bırakıldı


Bu süre içinde birçok Çinli'nin artık Mançular'in ülkeyi çağdaşlaştıracağına, batık ülkeler ile Japonya'nın gelişmişlik düzeyine yükseltebileceğine inancı kalmamıştı Çin'de Mançular'ı yönetimden uzaklaştırarak cumhuriyeti kurmayı amaçlayan milliyetçi bir hareket doğdu Önderliğini doktor Sun Yatsen'in yaptığı bu hareket 1911'de yönetimi ele geçirdi (bak SunYatSen)

1912'de Ulusal Halk Partisi ya da Kuomintang'ı kuran Sun Yatsen Çin'i birleştirmeyi başaramadı Savaş ağaları birbirleriyle savaşmaya ve durumları zaten çok kötü olan köylülerin mallarını yağmalamaya başladılar Çin artık merkezi yönetimden tümüyle yoksun ve her zamankinden daha yoksuldu Sun Yatsen SSCB'de yeni kurulan Sovyet hükümetinden yardım istedi

Sun Yatsen 1925'te Ölünce, Kuomintang'ın yönetimine Çan KayŞek (Chiang Kaishek) geçti (bak Çan KayŞek) ve Çin komünistlerinin yardımıyla savaş ağalarını yendi Komünistlerin çok güçlendiğini düşünen Çan KayŞek 1927 ilkbaharında gizli polis ve ordu aracılığıyla önde gelen komünistleri ve sendika üyelerini tutuklattı Kalan komünistler Güney Çin'e, köylüler tarafından destekleneceklerini umdukları kırsal alanlara çekildiler