Komandit Şirket

Komandit Şirketler Türk Ticaret Kanunu’nda tanımlanmıştır Yasada, “Adi Komandit” ve “Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit” şirketler olmak üzere iki türe ayrılmaktadırlar Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlere uygulamada pek rastlanılmadığından bu yazımızda sadece Adi Komandit şirketlerden bahsedilecektir

Komandit Şirketlerin en belirgin özelliği, ortakların bir kısmının sorumluluğunun sınırlı, bir kısmının sorumluluğunun da sınırsız olmasıdır Bu şekilde doğrudan ticaretle uğraşmadan kazanç elde etmek imkanı sağlandığı gibi, ticari yeteneği ve bilgisi olup, yeterli sermayesi olmayan kimseler için de ticaretle uğraşma olanağı elde edilmiş olur

Tanım
Komandit Şirket, iki veya daha çok kimse tarafından, bir ticari işletmeyi müşterek ticaret unvanı altında işletmek amacıyla, bir akitle kurulan ve şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir kısmının sorumluluğu sınırlanmamış ve diğer bir kısım ortaklarının sorumluluğu belirli bir miktar ile sınırlanmış olan, hak ehliyeti işletme konusu ile sınırlı, tüzel kişiliğe sahip bir ticaret şirketidir

Komandit Şirketin belirleyici unsurlarını şu şekilde sayabiliriz;

• Komandit Şirketin kurulabilmesi için iki veya daha çok gerçek veya tüzel kişinin bir araya gelmesi,
• Şirketin, belirli bir iktisadi amaç ve konu için kurulması,
• Girişim için bir ticari işletme kurulması,
• Bir Komandit Şirketin kurulması için en az iki ortağın bir araya gelmesi gerekmektedir Ortaklar, sorumluluklarının ne olacağını kararlaştırarak, en az bir ortağın sorumluluğunun sınırlı (komanditer ortak), ve yine en az bir ortağın sorumluluğunun da sınırsız (komandite ortak) olarak belirlenmesi,
• Şirket kuruluşunda, ortakların müşterek gaye için, eşit haklarla birleşmesi ve işbirliği yapması,
• Ortakların sermaye getirmeyi kabul etmiş olmaları,
• Şirket işletmesinin bir unvanı olması ve bu unvanda “Komandit” olduğunun belirtilmesi,
• Ortaklar arasında sözleşme yapılması,

Sadece gerçek kişiler Komandite ortak olabilirler, buna mukabil gerçek veya tüzel kişiler Komanditer ortak olabilirler

Ünvanı
Komandite şirketin unvanı, komandite ortaklardan birinin ad ve soyadı ile şirketi ve türünü gösterecek bir ibareden oluşur

Şirket unvanında komanditer ortağın adının bulunması yasaktır Ancak, her nasılsa unvana komanditer ortağın adı alınmışsa, bu ortak üçüncü kişilere karşı sınırsız sorumlu ortak gibi sorumlu olur

Sermaye Borcu
Komandite ortaklar, sermaye olmaya yarayan her çeşit kıymetleri, emek ve ticari itibarlarını şirkete sermaye olarak koyabilirler

Buna karşılık komanditer ortakların koyacakları sermayenin ise, nakit veya kolayca nakde dönüşebilir kıymetlerden olması gerekir Emek veya ticari itibarlarını şirkete sermaye olarak koyamazlar

Kuruluşu
A) Sözleşmenin Hazırlanması Ortaklar, yasanın emredici hükümlerine aykırı olmamak şartıyla, şirket sözleşmesine diledikleri kaydı koyabilirler

Sözleşmede bulunması gereken zorunlu unsurlar şunlardır :
1 Ortakların ad-soyadları, ikamet adresleri ve tabiyetleri,
2 Şirketin komandit niteliği ve ortaklardan hangilerinin komanditer oldukları,
3 Şirketin unvanı ve merkezi,
4 Şirketin mevzuu,
5 Şirket sermayesinin miktarı ile, ortakların herbirinin sermaye olarak koymayı taahhüt ettikleri sermaye payları,
6 Şirketi temsile yetkili olanların ad-soyadları ve bunların temsil şekli

Sözleşmede bulunması yararlı olan unsurlar da şunlardır;
1 Sözleşmenin düzenlenme tarihi,
2 Şirketin süresi,
3 Ortakların kâr ve zararı paylaşma oranları

B) Sözleşmenin İmzalanması Sözleşmenin düzenlenmesinden sonra bütün ortaklar tarafından imzalanması ve imzalarının noter tarafından onaylanması gereklidir
C) Tescil ve İlân Komandit şirket ortaklarının, şirket sözleşmesinin noter tarafından tasdikinden sonra onbeş gün içinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki Ticaret Siciline müracaat ederek şirketin tescilini talep etmeleri zorunludur

Sicil Memuruna, bir dilekçe ile müracaat edilmeli ve dilekçe ekinde aşağıda sayılan belgelerin verilmesi gerekmektedir :
1 Noter tasdikli iki adet sözleşme,
2 Şirketi temsile yetkili kişilerin noter tasdikli imza örnekleri,
3 Kurucu komandite ortakların noter tasdikli nüfus cüzdanları suretleri,
4 İlgili belediyeden alınacak Ticari Durum Belgesi,
5 İlgili vergi dairesine yatırılmış kuruluş harcının makbuzu,

Müracaat üzerine, komandite şirket sicile tescil edilir Şirket tescil ile tüzel kişilik kazanır
Şirketin sözleşmesinde komandit olduğu tayin edilmediği hallerde o şirket kollektif şirket sayılır Bunun haricinde sözleşmesi yasal şekilde yapılmamış veya zorunlu unsurlarından biri veya bir kısmı eksik ya da hükümsüz olan bir komandit şirket, adi şirket hükmünde olup, hakkında adi şirkete ait Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır

Komandit Şirketin Yönetimi
Komandit Şirketlerin yönetimi, sözleşmede belirlenecek hükümlere göre, komandite ortaklara aittir Sözleşmede bulunmayan hususlarda kollektif şirketlere ait hükümler uygulanır

Kollektif Şirketler için anlatılanlar Komandite Şirketler için de aynen geçerlidir

Komanditer ortaklar, şirket işlerini görmeye yetkili değildirler Komanditer ortakların itiraz hakkı bulunmadığından mutad işlerin görülmesine engel olamazlar Ancak, olağanüstü işler hakkında, ortaklar genel kurulunda oy kullanabilirler

Temsil Komandit şirketlerin temsili
Komandite ortaklara aittir Bu yetkinin içeriği ve uygulanacak hükümler aynen kollektif şirketlerde olduğu gibidir

Komanditer ortağın şirketi temsile yetkisi yoktur Aksine davranıldığı takdirde, üçüncü kişilere karşı komandite ortak gibi sorumlu olur

Ancak, komanditer ortak kanuni temsil yetkisine sahip olmadığı halde, ortaklar kararı ile ticari mümessil, ticari vekil veya ticari memur olarak tayin edilerek, temsil yetkisi sahibi olabilirler İradi temsil yetkisine sahip olmaları, komanditerlik sıfatını etkilemez

Ortaklar Genel Kurulu Şirketin yönetimi
Ortaklar Genel Kurulu Şirketin yönetimi ile ilgili kararların genel kurul tarafından alınması sözkonusudur Şirkette en yetkili karar organı ortaklar genel kuruludur Komandite ve Komanditer ortakların bir araya gelmesiyle oluşan genel kurul, mutad işler dışında olağanüstü nitelikteki işler içinde karar alabilir

Kollektif şirketlerin genel kurulu için anlatılanlar Komandite şirketler için de aynen geçerlidir

İç Denetim Komandite ortağın denetim hakkı
İç Denetim Komandite ortağın denetim hakkı, kollektif şirket ortağının denetim hakkı ile aynıdır Komanditer ortağın denetim hakkı ise Türk Ticaret Kanunu’nda ayrıca düzenlenmiştir

Her komanditer ortak;

• İş yılı sonunda şirketin envanter, bilançosu ve defterlerini inceleyebilir Bu incelemeyi kendi yapabileceği gibi, uzman bir kişiye de yaptırabilir
• Önemli sebeplerin bulunması halinde komanditer ortak, şirketin işlerinin, mevcudunun bizzat kendisi veya uzman bilirkişi tarafından incelenmesini mahkemeden talep edebilir

Komanditer ortağın yukarıda sayılan denetleme hakkı anasözleşme ile kısıtlanamaz, ancak, genişletici nitelikte hükümler getirilebilir

Ortaklar Arası İlişkiler
Kollektif şirketlerle aynı olup, sadece farklı noktalara deyinilecektir;

• Rekabet yasağı komanditer ortaklar hakkında uygulanmaz
• Komandite şirketlerin bir faaliyet dönemi sonunda elde ettiği safi kâr, düzenlenen bilanço ile belli olur Yedek akçe ayrılması için bir zorunluluk getirilmemiştir
• Elde edilen kâr sözleşmede belirtilen oranlar dahilinde ortaklar arasında bölüştürülür
• Kârın bölüşümü ile ilgili hüküm bulunmuyorsa, kollektif şirketlerde benzer durumlara uygulanan hükümler, komandite ve komanditer ortaklar hakkında da aynen uygulanır Başka bir karar alınmamışsa, koymuş oldukları sermaye nevi ve miktarı ne olursa olsun kâr ve zarar eşit olarak paylaştırılır

Komanditer ortaklar için Türk Ticaret Kanunu’nda başka düzenlemeler de getirilmiştir Buna göre;

• Komanditer ortaklar, iş yılı sonunda gerçekleşen kârdan paylarını nakden alırlar
• Zarar sonunda eksilen sermayeyi tamamlamak zorunda değillerdir
• Koydukları sermaye herhangi bir şekilde azalmış ise, noksanı tamamlanıncaya kadar kârdan pay alamazlar
• Komanditerler koymayı taahhüt ettikleri sermaye payı ile sınırlı olarak zarara katılırlar

Ortakların Değişimi
Komandite ortakların değişimi, kolektif şirketlerle aynıdır
Komanditer ortaklarda ise; ortağın ölümü halinde mirasçıları üç ay içinde şirkete katılma veya paylarını diğer ortaklara devretmek konusunda bir seçimlik hakka sahip olurlar

Komandite veya komanditer ortakların ortaklık payının devri için, bütün ortakların rıza göstermesi gereklidir

Sorumluluk
Komandit Şirketin borç ve taahhütlerinden dolayı birinci derecede şirket tüzel kişiliği sorumludur Kollektif Şirkette olduğu gibi, şirket hakkında yapılan takip sonunda şirket varlığından alınamamış olan alacaklar için ortaklara başvurulur

Komandite ortaklar alacaklılara karşı sınırsız şahsi; Komanditer ortaklar ise sınırlı olarak sorumludurlar

Aşağıda belirtilen hallerde, Komanditer ortağın sorumluluğu genişlemekte, hatta sınırsız hale gelmektedir

• Komanditer ortakların, şirkete koymayı taahhüt ettikleri sermayeyi aşan bir miktar ile sorumluluğu üzerlerine aldıklarına dair mukavelede hüküm bulunuyorsa, üçüncü kişilere bu meblağ kadar sorumlu olurlar
• Komanditer ortaklar, yazılı olarak veya ilân yoluyla daha fazla sorumluluk üstlendiklerini beyan ettikleri takdirde, sorumlulukları genişler,
• Adı, şirket unvanına dahil olan komanditer ortak, komandite ortak gibi sorumlu olur
• Ticari mümessil veya ticari vekil olarak hareket ettiğini açıkca belirtmeksizin şirket namına muamelelerde bulunan komanditer ortak, bu muamelelerden dolayı iyiniyet sahibi üçüncü kişilere karşı komandite ortak gibi sorumlu olur
• İşlerin idaresine müdahale edici nitelikte katılan veya yönetim işlerini üstlenen komanditer ortak komandite ortak gibi sorumlu olur

Komadite Şirketlerin Sona Ermesi ve Tasfiyesi
Komandite Şirketlerin sona ermesi ve tasfiyesi aynen Kollektif Şirketlerde olduğu gibidir