Mermerin Oluşumu Mermer Nasıl Çıkartılır İşlenir Mermer İle Üretilen Ürünler Nelerdir

Mermerin Oluşumu Mermer Nasıl Çıkartılır İşlenir Mermer İle Üretilen Ürünler Nelerdir
Mermerin Oluşumu Mermer Nasıl Çıkartılır İşlenir Mermer İle Üretilen Ürünler Nelerdir

Mermer, mermer ocaklarından çıkarılır Çıkarılma sırasında genellikle patlayıcı kullanılmaz, çünkü patlama sırasında oluşan şok dalgaları kütlede kırılma ve çatlamalara yol açabilir Bu nedenle, yaklaşık 5cm genişliğinde ve birkaç metre derinlikte oyuklar açan kalem uçlu çelik çubuklarla çalışan kanallama aygıtlarından yararlanılır Oyma işlemi sırasında da mümkün olduğunca kayaçta var olan doğal çatlaklardan yararlanılmaya çalışılır ve işlem lifli mineral damarları boyunca uzanan kolay yarılma hatları doğrultusunda sürdürülür Oluklar ve çatlaklar yardımıyla ana kütleden ayrılan mermer bloğu, sondaj deliklerine yerleştirilen kamalarla dışarı alınır Daha sonra blok paralel demir testereli araçlarla parçalara ayrılır Mermer, torna ve zımparataşı tezgahlarında işlenir, ardından da ince aşındırıcılarla perdahlanır Ve kullanılma amacına göre ince işlem görür

Mermer

Vikipedi, özgür ansiklopedi



Mermer, metomorfizma olayı sonucunda kalker ve dolomitik kalkerlerin yeniden kristalleşmesiyle meydana gelmiş bileşimdir Bileşimlerinin %90-98'i CaCO3'ten (Kalsiyum karbonat) oluşmaktadır Düşük oranda MgCO3 (Magnezyum karbonat) içermektedir CaCO3 kristallerinden oluşan mermerlerde esas mineral “Kalsit” tir Aynı zamanda az miktarda silis, silika, feldspat, demiroksit, mika, fluorin ve organik maddeler bulunabilir Renkleri genellikle beyaz ve grimsidir Fakat yabancı maddeler nedeniyle sarı, pembe, kırmızı, mavimtırak, esmerimsi ve siyah gibi renklerde de olabilirler Mikroskop altında incelendiğinde, birbirine iyice kenetlenmiş "Kalsit Kristalleri"nden oluştuğu görülür
Endüstriyel anlamda “mermer”; kesilip parlatılabilen her cins taş mermer olarak kabul edilmektedir Taşın cinsi ve içeriği ne olursa olsun büyük ebatta blok elde edilebilme, kesilme ve cilalanma gibi özellikler göstermesi, o taşın mermer olarak kabul edilmesine kafi gelmektedir Bunlardan granit, diyabaz, lösitli siyenit, fanolit ve serpantinler gibi magmadan türeyen kayaçlar da bu suretle mermer tanımının içine girmektedir
5 Haziran 2004 tarihli ve 25483 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden Kanununda Mermer; II Grup madenler; Mermer, Dekoratif taşlar, Traverten, Kalker, Dolomit, Kalsit, Granit, Siyenit, Andezit, Bazalt ve benzeri taşlar içerisinde yer almaktadır

Travertenler

CbCO3'lü magma getiriminin (sıcak kaynak suları) atmosferle temas ettikleri yeryüzüne çıkış yerlerinde çıkış anındaki basınca, suyun sıcaklığına ve içerdikleri madensel tuzların yoğunluğuna bağlı olarak amorf veya çok küçük kristalcikler halinde CaCO3'lü çökelek meydana getririrler Magma suyunun sıcaklığı çok fazla ve kalsiyum bikarbonat oranı çok yüksek olursa; çökelme hızla meydana gelecektir Bu şekilde meydana gelen oluşuma traverten çökelmesi denir Bu taşların hafif veya fazla miktarda bitki sap ve yaprakları ayrıca deniz ve kara canlılarının fosillerini içerenlerine "Kalker Tüfü" denir Kalker Tüflerine en güzel örnek; dünyada eşsiz olduğu bilinen ve sadece Türkiye'de Kütahya çevresinde çıkartılan üreticisine göre chocolate veya cappuccino adıyla anılan türdür Travertenler inşaat bakımından önemli kayaçları teşkil ederler bunlar büyük bloklar halinde uygulandığı gibi, kesmek suretiyle kaplama malzemesi olarak da kullanılırlar
TRAVERTEN UYGULAMA TÜRLERİ : Honlama Nedir? Traverten fayansın yüzeyinin belli başlı aşındırıcılarla yarı mat hale getirilmesine Honlama denir iyibir honlanmış yüzey saten dokusunu andırır Ne ışığı yansıtacak kadar parlak, ne de kaba mat bir yüzey Cilalama Nedir? Traverten fayansın yüzeyinin belli başlı aşındırıcı gruplar ile ışığı yansıtacak kadar mükemmel pürüzsüz bir yüzeye ulaştırılmasına cilalama denir Fırçalama ( Patinato ) Nedir? Traverten fayansın yüzeyinin özel aşındırıcı fırçalar ile eskitilmiş bir doku kazanıncaya kadar aşındırılmasına Fırçalama ya da Patinato denir Kenar Kırma Nedir? Traverten fayansın kenarlarının mekanik işlemler sayesinde hafifçe kırılarak antik, eskitilmiş bir doku kazanmasına kenar kırma denir Fırçalama işlemi ile iyi bir ikili oluşturur Eskitme - Tamburlama Nedir? Traverten ürünlerin çağlar boyunca maruz kalacağı erozyon ve eskimiş görünümünün mekanik yollar ile kazandırılmasına Eskitme veya Tamburlama denir Dolgu Nedir? Travertenin bünyesinde doğal olarak bulunan boşlukların veya gözeneklerin özel çimento veya kimyasal maddeler ile doldurulmasına Dolgu denir Cross - Amerikan Kesimi Nedir? Travertenin tabakalarına parelel olarak yapılan kesime Cross veya Amerikan kesimi denir Bu tip kesim daha az hareketle ve durağan bir doku görünümü verir Su yolları görünmez Damar - Vein Kesim Nedir? Travertenin tabakalarına dik olarak yapılan kesime verilen ad'tır Travertenin tüm doğal güzelliği ve çizgisel yapısallığı göz ününe serilir

Oniks Mermerler

Magma getirimi CaCO3'lü suyun sıcaklığı oldukça düşük, içeriği bakımından daha fazla madeni tuzlar içermekte ve su miktarı da az ise; çökelme işlemi daha yavaş bir şekilde gerçekleşecektir Bu şartlarda meydana gelen taş; kristalize, yoğun ve oldukça saydamdır Bu taşlara onik mermer veya "Su Mermeri" denilmektedir Genellikle beyaz, kırmızı, sarı ve yeşil renkte olup yarı saydamdırlar Işık 1-3,5 cm derinliğine geçebilir Gerçek Oniks; bileşimi silis olan bir Kalsedun taşıdır Ziynet eşyası olarak kullanılır Oniks mermeri ise; bünyesi Gerçek Oniks’e az çok benzer olmakla beraber, bileşim olarak CaCO3'ten oluşmaktadır Kristal taneleri Aragonit'tir

Mermerin sınıflandırılması

Mermerler, oluşum esnasındaki şartlara bağlı olarak farklı mineralojik, kimyasal ve yapısal özelliklere sahip olmaktadır Buna bağlı olarak, mermerler aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır

Mineral tane boyutlarına göre
[*]İnce taneli mermer (1 mm)[*]Orta taneli mermer (1-5 mm)[*]İri taneli mermer (5 mm ile 1-2 cm) Mineral bileşim ve oranlarına göre
[*]Memmer; %95 kalsit (CaCO3) içerir Masif yapıda ve taneli dokuya sahiptir Kuvars ve mika gibi diğer mineralleri içerebilir[*]Kalkşist; %60-70 kalsit içerir Şisti yapıda ve yönlü dokuya sahiptir Klorit, epidot, m,ka ve lepidolit gibi diğer mineralleri içerebilir[*]Spolen; %80 kalsit içerir Şisti yapıda ve yönlü dokuya sahiptir Flaapit, tremotil, diopsit, plajioklas ve gröna gibi diğer mineralleri içerebilir[*]Mermer-Skarn; %80-90 kalsit içerir Masif yapıda ve taneli dokuya sahiptir Epidot, diopsit, gröna, olivin ve plajioklas gibi diğer mineralleri içerebilir Yapı ve dokularına göre
[*]Masif mermer; kompakt görünümlü, ince ve iri tanelidir[*]Laminal mermer; renkli şeritli görünümde, ince taneli şeritler farklı mineral veya elementler içerirler[*]Şisti mermer; yapraklı yapıda ve önemli miktarda mika içermektedir[*]Breşik mermer; tekrar kırılmış ikincil minerallerle dolgulanmıştır Ana dolgular farklı renk ve mineral içerikli olabilirler Jeolojik olarak
[*]Magmatik kayaçlar (Granit, diyabaz, siyenit vb)[*]Metamorfik kayaçlar (Hakiki mermerler, rekristalize kireçtaşları vb)[*]Sedimanter kayaçlar (Travertenler, oniks mermerler, çakıltaşı (=konglomera) vb) Magmatik kökenli taşlar

Gerçekte mermer olmadıkları halde, mermerin endüstriyel tanımı içerisinde değerlendirilen, güzel görünümlü, cila kabul eden ve yeterince büyüklükte blok elde edilebilen magmatik kökenli kayaçlardır Bileşimlerinde kuvars, hornblend ve diğer silikatlar bulunur Bu yüzden blok üretimleri, kesilip parlatılabilmeleri oldukça zordur Fakat diğer mermer cinslerine göre daha dayanıklıdırlar Granit, diyabaz, lösitli siyenit ve serpantinler Türkiye'de en çok tanınan magma kökenli mermer örnekleridir
Granit, volkanik bir taştır ve yer kabuğunun diplerindeki erimiş magmanın, milyonlarca yıl yavaş yavaş kristalize olmasıyla, deprem ve erozyonlar sonucunda yeryüzüne çıkmıştır Granitin ana mineralleri, quartz ve feldspat ile amfibole, piroksen ve mika gibi ikincil minerallerdir Bu minerallerin dağılımı ve yoğunluğuna göre granitin rengi oluşur
Granit, yapılarda en çok tercih edilen malzemedir ve bunun nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:
• Doğal taş içinde doğal granit en sert taş grubudur Doğadaki en sert yapı malzemesidir Sertlik derecesi 6-7 mohs'tur • Granitte bulunan başlıca mineraller silikat, kuvars ve feldspattır Silikatlar, limon (sitrik asit), sirke, alkol ve benzeri gibi sıklıkla mutfaklarımızda bulundurduğumuz asidik maddelere reaksiyon göstermezler • Granit ısıya ve çizilmelere karşı yüksek derecede dayanıklıdır Granit bir mutfak tezgahı üzerinde rahatlıkla ekmek kesilebilir, sebze de doğranabilir • Granit tüm taşlar içinde en sert ve en kalın olanıdır • Diğer taşlarla ve seramikle kıyaslandığında üzerindeki cilayı çok daha uzun süre korur • Granitte bulunan feldisipat en düşük su emişini gerçekleştirir (%0,02-0,04) Böylelikle su tezgahtan sızmaz ve malzeme üzerinde leke bırakmaz • Ultraviole ışınlardan etkilenip renk atmaz, doku ve rengini daima korur,her türlü hava koşuluna son derece dayanıklıdır • Periyodik bakım gerektirmez,temizliği arap sabunu ile ovarak yapılır ve ilk günki cilasıyla tekrar kullanıma hazır duruma gelir

Diyabazlar

Yeşil ve yeşilin tonlarında görünüme sahip sert mermerler grubunu oluşturan, derin magma kökenli yarı derinlik kayaçlarıdır Kimyasal bileşimdeki silis oranı %45-52 arasında değişmektedir Mineral bileşimleri proksen ve plajioklaslardan oluşmaktadır Hiçbir zaman kuvars ve K-feldspatları içermezler
Siyenitler; kabaca “kuvarssız granit” olarak bilinirler Renkli elemanlarına göre isim alırlar Biototli siyenit, horblendli siyerit, ojitli siyenit ve lösitli siyenit gibi Granitlerden kuvarsın azalması ile ayrılan bu taşlar nadiren porfirik dokulu, iri veya ince tanelidirler

Mermer artığı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Mermer artığı, mermerin ocaktan çıkarılması, ocaktan çıkarılan blok mermerin fabrikada işlenmesi esnasında ortaya çıkan ve mamül mermer üretiminden geriye kalan bütün mermer parça ve tozlarıdır
Bu artık parçaların şekil ve boyutları; ocaklarda kullanılan madencilik ekipmanlarına, fabrikalarda kesilebilecek blok mermerin büyüklüğüne, fabrikalarda kullanılan kesme makinalarının özelliklerine ve bunlarla birlikte mermerin yapısında bulunan arızalara bağlı olarak değişmektedir

Oluşum yerlerine göre mermer artıkları

Ocaklarda oluşan artıklar

Ocaklarda bulunan mermerler doğal bir kaya halindedirler Ocak kazı ekipmanlarıyla blok mermer üretimi yapılırken kesme işlemi esnasında az miktarda mermer kırıntısı ve tozu oluşmaktadır Bunların da ocak içerisinde dağılması ve kirlenmesi nedeniyle fazla bir önem taşımadığı tespit edilmiştir
Ocakta ana kütleden koparılan ve çok iri boyutlarda olan blokların sayalanması (Belirli ebatlarda blok elde edilmesi için alt, üst ve yanlardan kesilmesi) esnasında “Kapak” adı verilen parçalar ortaya çıkmaktadır
Ayrıca, mermer ocağında bulunan arızalar, faylar ve benzeri nedenlerden dolayı, blok üretimi yapılırken ortaya çıkan ve blok elde edilemeyen iri boyuttaki molozlar açığa çıkmaktadır Bunlara ocak pasası denilmektedir Mermer ocaklarında oluşan bu atıklar ocakların kenarlarında biriktirilerek kendi haline terk edilmekte mozayik yapımında kullanılmak üzere kullanılma üzere, isteyen firmalara çok düşük fiyatlarla satılmaktadır

Fabrikalarda oluşan artıklar

Fabrikalarda bloklardan belirli ebatlarda plakalar elde edilmektedir Başlangıçta bu plakaların boyutları uygun ölçülerde olmadığından, ebatlandırma esnasında kenarlarından parçalar açığa çıkmaktadır Bununla birlikte blok ve plakalarda bulunan çatlak veya kırıklardan dolayı plakalar kırılmakta ve böylece küçük boyutlarda parça plaka artıklar oluşmaktadır Mermercilikte bunlara “Paledyen” adı verilmektedir
Elmas soketli, dairesel testereli taş kesme makinalarında (S/T); bloklardan plaka elde edilmesi esnasında, blokların alt kısımlarından açığa çıkan ve plaka mermer elde edilmesi mümkün olmayan iri boyuttaki mermer artıkları oluşmaktadır Bunlardan zaman zaman mutfak taşı evyesi elde edilmektedir
Mermerciler için en önemli sorunlardan birisi; mermerin kesilmesi esnasında makinaların kesme işlemini yapan testerelerin ağzından çıkan çok küçük boyuttaki mermer tozu artıkların oluşumudur
Kesme işlemi sulu olarak yapıldığından, açığa çıkan tozlar su ile birlikte taşınmakta ve çökeltme havuzlarında toplanmakta ya da yeni yöntem uygulanan çökeltme tanklarında susuzlaştırılıp presleme makinalarında sıkıştırılarak kek haline getirilmektedir Her iki halde de açığa çıkan artıklar presleme makinalarında sıkıştırılarak kek haline getirilmektedir Her iki halde de açığa çıkan artıklar doğaya atılmaktadır veya tekrar kullanılabilmektedir

Artıkların boyutlarına göre sınıflandırılması

Kapaklar

Kapaklar; ocaklarda büyük boyutlardaki blokların sayalanması esnasında alt, üst ve yan yüzeylerden açığa çıkan, fabrikalarda bloktan plaka mermer elde edilmesi esnasında bloğun alt kısmından açığa çıkan ve çoğu zaman bir tek düzgün yüzeye sahip olan iri boyuttaki mermer parçalarıdır

Molozlar

Ocaklarda mermerin yapısından kaynaklanan arızalar (kırık, çatlak, fay vs) nedeniyle blok üretimi esnasında ortaya çıkan şekilsiz ve iri boyuttaki mermer parçalarıdır

Paledyenler

Plaka mermerden ebatlı mamül elde edilirken, plakaların kenarlarından kesilip atılan ve başka ebatlı bir ürün elde edilemeyen plaka parçası mermerlerdir

Tozlar

Fabrikada mermerin makinalarda kesilip işlenmesi esnasında açığa çıkan ve hemen hemen tamamı 1 mm’nin altında olup çoğunluğu 150µ’un altında boyuta sahip olan mermer tanecikleridir
Sulu kesim yapılması nedeniyle şlam halinde oluşan mermer tozu artıklarının oluşum üniteleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

Kumlu-Metal Granüllü Katraklar

Kesme işlemi; 1 mm veya daha küçük tanelere sahip zımpara tozları ya da 1-5 mm boyutlu metal granül parçacıkları tarafından gerçekleştirilmektedir Kesmede esas; lamaların sinüsoidal gel-git hareketleri esnasında, aşındırıcı tanelerin mermer yüzeyine sürttürülerek aşınmanın yaptırılmasıdır Bu esnada mermer yüzeyinden 0,3 mm ve daha küçük boyutlardaki mermer taneleri koparılarak su ile birlikte havuzlara taşınmaktadır

Elmas Soketli Katraklar

Bu tip katraklarda kesme işlemi; çelik lamaların üzerine kaynak edilmiş elmas soketlerle gerçekleştirilmektedir Lamaların sinüsoidal hareketleri sonucu mermer yüzeyine sürttürülen elmas soketler aşındırma ve koparma işlemi yapmaktadırlar Kesme işlemi sonucu açığa çıkan mermer tozu tanecikleri genelde 0,1 mm ya da daha küçük boyutlara sahiptir

Elmas Soketli Dairesel Testereler

Bunlar; S/T, başkesme, yankesme ve köprükesme denilen makinalardır Çelik gövdeli dairesel diskin ucuna 2-3 aralıklarla kaynak yapılmış 2-4 cm büyüklükteki elmas soketlerin mermer yüzeyine sürttürülmesi sonucunda, mermer taneciklerinin kopartılmasıyla kesme işlemi gerçekleştirilmektedir Kesme işlemi sonucu açığa çıkan mermer tanecikleri genellikle 0,15 mm ve daha küçük boyutlardadır Soketlerin aşınması sonucu 0,1 mm veya daha küçük boyutlarda da olabilmektedir

Cilalama Üniteleri

Cilalamada; değişik boyuttaki aşındırıcı tozların manyezit veya sentetik bağlayıcılarla bağlanılarak, belirli şekil ve boyutta imal edilen ve “Abrasiv” denilen aşındırıcı parçalar kullanılmaktadır
Abrasivlerin yüksek hız ve basınçla plaka üzerinde dönmesiyle mermer yüzeyinden tanecikler koparılarak cilalama işlemi yapılmaktadır Bu ünitelerde açığa çıkan mermer artıklarının tane boyutu 75µ veya daha küçüktür Abrasivlerin aşınmasıyla artık içine karışan taneciklerin miktarı % olarak yok denebilecek kadar az ve boyutları 75µ’dan küçüktür

Atık Miktarı

Yapılan araştırmalar sonucunda, Afyon’daki mermer fabrikalarında yılda yaklaşık olarak 80000 m³ Afyon mermerinin işlendiği tespit edilmiştir
Mermer işleme fabrikalarında kullanılan kesme makinalarının her bir bıçağı (disk veya kama) kesme işlemi esnasında bloğunda yaklaşık 7-8 mm kalınlığındaki mermer dilimini toz haline dönüştürmektedir Bloğun 2 cm’lik ya da 3 cm’lik kesim durumuna göre %20-30 oranında toz oluşmaktadır Plaka kalınlığı 1 cm olacak olursa; açığa çıkan toz miktarı oranı daha fazla olmaktadır Genellikle 2-3 cm kalınlıkta plaka üretimi yapılmasıyla birlikte 1 cm’lik kesim ve diğer mermer işleme işlemleri de göz önüne alınarak oluşan toplam toz miktarı; toz oluşum oranı ortalama %30 alınarak hesaplanmıştır Mermer ortalama yoğunluğu 2,7 ton/m³ dür
Afyon mermerlerinden açığa çıkan toplam toz miktarı (m³ olarak):
80000 m³ x 0,30 = 24000 m³
Açığa çıkan toplam toz miktarı (ton olarak):
24000 m³ x 2,7 ton/ m³ = 64800 ton
Bir bıçağın toz haline dönüştürdüğü mermer diliminden yola çıkılarak toplam artık toz miktarı hesap edilecek olursa; diğer toplam ile hemen hemen aynı olduğu görülecektir Hesaplamada 1 m³’lük bir blok esas alınmıştır (boyutları 1x1x1 m’dir)
Kesilen plakanın kalınlığı = 2 cmToz olan dilimin kalınlığı = 0,8 cmToplam kalınlık = 2,8 cm Blokta toz haline dönüşen dilim sayısı : 100 cm / 2,8 cm = 36 adet
Kesilen dilimlerin toplam hacmi : 36 x 0,008 m x 1 m x 1 m = 0,288 m³
Bu durumda Afyon mermerlerinden açığa çıkan toplam toz miktarı
80000 x 0288 m³ = 23040 m³ olmaktadır23040 m³ x 2,7 ton /m³ = 62208 ton olmaktadır