NEPTÜN

NEPTÜN

Roma mitolojisinde Neptün (eski yunan : Poseidon) deniz tanrısıdır
Uranüs'ün keşfinden sonra, yörüngesinin Newton kanunlarına uymadığı farkedilmiş ve buna, daha uzak bir gezegenin çekiminin neden olduğu düşünülmüştür Adams ve Le Verrier birbirlerinden bağımsız olarak, Jupiter Satürn ve Uranüs'ün orbital hareketlerinden bu bilinmeyen gezegenin yörüngesini hesaplamışlardır Ve nihayet 1846'da Galle ve d'Arrest tarafından Neptün keşfedilmiştir
Keşfinden 2 yüzyılı aşkın bir süre önce 1613'de Neptün, Jupiter'e yakın bir konumda iken Galileo tarafından gözlemlenmiş, ancak bir yıldız olarak değerlendirilmiştir
Sistemin 8 ve Gaz Devleri'nin en dış gezegenidir ekvatorundaki çevresi 49,500 kmdir (içine 60 dünya sığacak büyüklükte) Bir Neptün yılı 165 dünya yılına eşittir Bir Neptün günü ise 16 saat 67 dakika kadardır Pluto'nun yörüngesi çok eksantrik olup bazen Neptün'ün yörüngesini keser Bu durumda Neptün birkaç yıl boyunca güneş'e en uzak gezegen konumunda olur
Neptün'ün yapısı muhtemelen Uranüs'e benzer Çapı, kütlesi, rotasyon süresi, çekim alanının şekli ve hidrojen helyum ve suyun yüksek basınç altındaki davranışı bize Neptün'ün iç yapısı hakkında fikir verirNeptün'ün dış zarfı, moleküler hidrojen, helyum ve metandan oluşur (2 dünya kütlesinde) Bunun altındaki katman yüksek basınç altındaki, bolca su, metan, amonyak ve diğer elementlerden oluşmuştur (10-15 dünya kütlesinde) En derinde de kaya ve buz dan oluşmuş çekirdeği vardır (1 dünya kütlesinden az) Jupiter ve Satürn gibi Neptün'ün de bir iç enerji kaynağı vardır Güneşden aldığından iki kat fazla enerji yayar
Atmosferi büyük oranda hidrojen, helyum ve az miktarda metan içerir Mavi rengi metandan dolayıdır (metan kırmızı ışığı absorbe eder)Diğer gaz gezegenleri gibi Neptün'de de enlemlere paralel rüzgar bantları bulunur Güneş sisteminin en hızlı rüzgarları Neptün'dedir, hızları yer yer 2000 km/saat'i aşar Voyager uzay aracı ile buluşması sırasında Neptün atmosferindeki en baskın özellik, güney yarıküresinde görülen Büyük Koyu Leke idi (sağda) Çevresinde parlak beyaz bulutların da olduğu bu lekeyi Neptün rüzgarları saatte 1000 km'yi aşan bir hızla batıya taşıyordu Atmosferin aşağı tabakalarından bir kabarma olarak değerlendirilen bu lekenin nasıl oluştuğu bilinmemektedir Hubble gözlemleri (solda) 1994 de Büyük Koyu Lekenin kaybolduğunu gşstermiş ve birkaç ay sonra da bu kez kuzey yarıkürede yeni bir lekenin oluştuğunu gözlemlemiştir Muhtemelen bulutların alt ve üst bölgeleri arasındaki ısı farkları Neptün atmosferinde çok hızlı değişimlere neden olmaktadır Sağdaki resimde Sirrüs benzeri bulut oluşumları görülmektedir Bu parlak beyaz bulutların gölgesi 50 km aşagıdaki mavi bulut tabakası üzerine düşmekte Güneşin aydınlattığı, çizgiler halindeki bu beyaz bulutların genişlikleri 50 - 160 km arasında değişmekte ve uzunukları binlerce km'yi aşmaktadır Bu resim, Büyük Koyu Leke'nin güneyinde oluşmuş Küçük Koyu Leke'yi göstermektedir Bu koyu leke içindeki spiral beyaz bulutlarıyla, Neptün atmosferindeki bir fırtınayı göstermektedir Neptün'ün de halkaları vardır Dünyadan yapılan gözlemlerde yay parçaları halinde gözüken bu halkaların tam olduğu Voyager2 tarafından gösterilmiştir Halkalardan birinin (sağda) şaşırtıcı şekilde, birbiri üzerine sarılarak helezon oluşturan iki halkadan oluştuğu görülmüştür Halkalar oldukça koyu renkte olup içerikleri tahminden öteye geçmemektedir Neptün'ün manyetik alanı da Uranüs'ünki gibi eksenden farklı bir açıdadır İç katmanlarındaki iletken maddenin hareketiyle oluştuğu sanılmaktadır
Gece nereye bakacağınızı bilirseniz iyi bir dürbünle Neptün görülebilir Ancak minik bir diskden farklı birşey görmek işterseniz gelişmiş bir teleskopa ihtiyaç vardır
Neptün'ün bilinen 8 uydusu vardır (Triton ve 7 küçük uydu)
Solda Hubble Uzay Teleskopu ile elde edilmiş gerçek renklerinde Neptün ve uydularından en büyüğü olan Triton'un resmini görmektesiniz Neptün atmosferindeki bulut bantları da belirgin şekilde gözükmekte

(Gezegenlerin uyduları bölümüne bakınız)

Neptün Sayısal Değerler Kâşif Johann Gotfried Galle Keşfedildiği tarih 23 Eylül 1846 Kütle (kg) 1024e+26 Kütle (Dünya = 1) 17135e+01 Ekvatoryal yarıçap (km) 24,746 Ekvatoryal yarıçap (Dünya = 1) 38799e+00 Ort Yoğunluk (gm/cm^3) 164 Ort Güneşden uzaklık (km) 4,504,300,000 Ort Güneşden uzaklık (Dünya = 1) 300611 Rotasyon süresi (saat) 1611 Orbital periyod (yıl) 16479 Ort Orbital hız (km/sn) 545 Orbital eksantriklik 00097 Eksen eğimi (derece) 2831 Orbital eğim (derece) 1774 Ekvatoryal yer çekimi (m/sn^2) 110 Ekvatoryal kaçış hızı (km/sn) 2350 Görünür geometrik beyazlık 041 Magnitude (Vo) 784 Ort bulut ısısı -193 to -153°C Atmosferik basınç (bar) 1-3 Atmosferik bileşimi Hidrojen Helyum Metan
85%
13%
2%

Güneş'in çevresinde dolanan dokuz büyük gezegenin, Güneş'e uzaklık bakımından sekizinci sırada yer alanıdır Güneş'in çevresindeki bir tam dolanımını 164,79 yılda tamamlar Güneş'ten ortalama uzaklığı ise yaklaşık 4 milyar 494 milyon kilometredir Neptün çıplak gözle görülemeyecek kadar soluktur Normal bir teleskopla bakıldığında yeşilimsi küçük bir disk biçiminde görünür Yuvarlağın kenarları dikkati çekecek ölçüde karanlıktır; bu olguya astronomi bilginleri "kenar kararması" derlerNeptün'e Poseidon da denir

Poseidon, Eski Yunanlılar'ın deniz ve su tanrısının adıydı Romalılar ise aynı tanrıyı Neptün olarak adlandırmışlardır Jüpiter, Satürn ve Uranüs gibi Neptün de dev bir gezegendir Neptün'de Dünya'dakine benzer canlıların yaşamasına elverişli koşullar yoktur

Bu gezegenin kütlesi, Dünya'nınkinin yaklaşık 17 katıdır Yaklaşık 20000 km çapındaki kayaç yapılı çekirdek bölümünün çevresinde 15000 km kalınlığında bir atmosferin bulunduğu ve bu atmosferin büyük ölçüde hidrojen ile bir miktar helyum gazından oluştuğu sanılmaktadır Atmosferin en üst bölümünde, metan gazı bulutları vardır; bu bulutlar Güneş'ten gelen kırmızı ışık ışınlarını emerek içinde tutar, ama mavi ve yeşil ışık ışınlarını yansıtır, bu nedenle de gezegen mavimsi yeşil görünür Neptün'ün görünür yuvarlağı üzerinde zaman zaman beliren lekelerin, bu gezegenin atmosferinde oluşan dev hava sistemlerinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir


Neptün'ün atmosferinin üst katmanları çok soğuktur ve bu kesimlerde sıcaklık �212°C dolayındadır Ama bu sıcaklık, Güneş'ten bu kadar uzakta bulunan bir gezegen için gene de çok yüksektir Bu çelişkiyi açıklamak için bazı astronomi bilginleri Neptün'ün atmosferinde, seralardaki cam gibi, Güneş'in ısısını tutan özel bir katman bulunduğunu; bazıları da, Neptün'ün bir iç ısı kaynağına sahip olduğunu ileri sürmektedir

Önceleri Neptün'ün iki uydusu olduğu sanılırdı: Triton ve Nereid Ama 1989 ortalarında bu gezegenin yanından geçen ABD uzay aracı Voyager 2, altı uydunun daha bulunduğunu ortaya çıkardı Hatta bu yeni keşfedilen uydulardan "1989 Nl" olarak adlandırılanın, Triton'dan küçük, ama Nereid'den daha büyük olduğu belirlendi Bu arada, Triton ve Nereid'e ilişkin bilgiler de yenilendi En büyük uydu olan Triton'un çapı yaklaşık 3800 km, Neptün'ün çevresindeki dolanım süresi altı gün ve Neptün'ün merkezine olan ortalama uzaklığı ise 354290 kilometredir Üçüncü büyük uydu olan Nereid'in çapı yaklaşık 300 km, Neptün'ün çevresindeki dolanım süresi 360,2 gün ve bu gezegene olan uzaklığı 5511000 kilometredir Triton, Nep tün'ün çevresinde, gezegenin dönme yönünün tersi yönde dolanır

NEPTÜN'E İLİŞKİN BİLGİLER

GÜNEŞTEN ORTALAMA UZAKLIK: 4 milyar 494 milyon
km YIL UZUNLUĞU: 164,79 Dünya günü GÜN UZUNLUĞU: 15 saat 48 dakika ÇAP: 49400 km, atmosferi ile birlikte KÜTLE: 17,2 (Dünya: 1) ÖZGÜL AĞIRLIK: 1,66 (su = 1)

DIŞ ATMOSFERDEKİ ORTALAMA SICAKLIK: 212°C BİLİNEN UYDU SAYISI: 8


Hem Triton, hem de Nereid kayaçlardan ve donmuş metan gazı buzlarından oluşur Triton'da çok ince bir metan gazı atmosferi de bulunur
Neptün'ün varlığı gezegen daha keşfedilmeden önce saptanmıştı 1840'larda İngiliz astronomi bilgini John Couch Adams ile Fransız bilgin Urbain Le Verrier, Uranüs gezegeninin yörüngesinde bazı uyumsuzlukların bulunduğunu saptamışlar, bunun bir başka gezegenin kütleçekimi etkisinden kaynaklanıyor olabileceğini düşünmüşler ve olası gezegenin yörüngesini matematiksel olarak hesaplamışlardı Adams ulaştığı sonuçları 1841'de, Le Verrier ise 1845'te yayımladı

Alman astronom Johann Gottfried Gaile, Adams'ın ve Le Verrier'nin hesaplamalarından yararlanarak gezegeni 23 Eylül 1846'da gözlemledi Neptün'ün uydulanndan Triton'u, gezegenin keşfinden bir aydan daha kısa bir süre sonra, İngiliz astronom William Lassell keşfetti; Nereid'i ise 1949'da, ABD'li astronom Gerard Kuiper ortaya çıkardı ve bu uydunun fotoğrafını çekti

1989'da ABD uzay aracı Voyager 2, önceden planlanan bir yol üzerinde, Neptün'ün yakınından geçti ve bu ilginç mavimsi yeşil gezegene ilişkin çok değerli bilgiler gönderdi Voyager 2, Güneş sisteminin dışına doğru yolculuğunu sürdürmektedir

TEşekkürler bilgi icin